Morgunblaðið - 22.04.1997, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997 25
Kosningabaráttan í Bretlandi
V angaveltur
hafnar
irmann
Lundúnum. Reuter.
ERJUR innan íhaldsflokks Johns
Majors forsætisráðherra um áherzl-
ur í Evrópumálum blossuðu upp á
ný í gær og vöktu upp vangaveltur
um að baráttan um eftirmann Maj-
ors væri nú þegar hafin í flokknum.
Samkvæmt nýjustu skoðankönnun-
inni, sem birt var í gær, hefur for-
skot Verkamannaflokksins á
íhaldsflokkinn heidur dregizt sam-
an, úr 19% í 16%.
í viðtali í The Times er haft eft-
ir Major, að hann telji líklegast að
þingmönnum íhaldsflokksins verði
í sjálfsvald sett hvort þeir greiði
atkvæði með því að Bretland taki
þátt í Efnahags- og myntbandalagi
Evrópu, EMU, eða ekki, hver sem
úrslit kosninganna verði.
í viðtalinu kveðst Major ennfrem-
ur reiðubúinn að láta Tony Blair,
leiðtoga Verkamannaflokksins,
njóta reynslu sinnar af samninga-
viðræðum við aðra leiðtoga Evrópu-
sambandsins, skyldi Blair verða
forsætisráðherra.
Auðkýfingur styrkir
ESB-andstæðinga
Kastljósið beindist að vandkvæð-
um Majors þegar opinber skýrsla,
sem birt var í gær, leiddi í ljós að
þekktur kaupsýslumaður, Paul Sy-
kes, hefði greitt meira en eina millj-
ón punda (116 milljónir króna) í
kosningasjóði frambjóðenda íhalds-
flokksins, sem beijast gegn Evrópu-
samrunanum.
Sykes greindi frá því, að 231
frambjóðandi hefði tekið tilboði
hans um fjárstyrk gegn því að þeir
beittu sér gegn stefnu stjórnarinn-
ar, sem ennþá héldi möguleikanum
á EMU-aðild Bretlands opnum.
Tveir af ráðherrunum í ríkis-
stjórn Majors, Kenneth Clarke íjár-
málaráðherra og Michael Howard
innanríkisráðherra, deildu hart um
Evrópustefnu stjórnarinnar um
helgina. Howard sagði í sjónvarps-
viðtali að dagskrá leiðtogafundar
ESB-ríkjanna í Amsterdam í júní
væri „svo víðtæk, að hún stefnir
um eft-
Majors
Reuter
JOHN Major forsætisráð-
herra og eiginkonan Norma á
kosningafundi í Leeds.
tilveru okkar sem þjóðríkis í hættu“.
Clarke sagði hins vegar í BBC, að
Bretar „ættu ekki að ímynda sér
að verið sé að smíða samsæri gegn
[þeim]. Ég held ekki að tilvera Bret-
lands sem þjóðríkis sé í hættu vegna
aðildar landsins að ESB.“
Arftakaslagur
Vangaveltur spruttu þegar upp
um að einstaka ráðherrar væru að
setja sig í stellingar til að sækjast
eftir leiðtogasætinu í flokknum,
sem myndi fylgja í kjölfar ósigurs
hans í kosningunum.
Daily Express birti_ í gær lista
yfir þá forystumenn Ihaldsflokks-
ins, sem blaðið telur líklegasta til
að taka við forystunni. Varnarmála-
ráðherrann Michael Portillo, sem
þekktur er fyrir mjög gagnrýna
afstöðu sína til ESB, trónir efstur
á listanum, með líkurnar ætlaðar
4:1. Michael Heseltine, varaforsæt-
isráðherra, kemur næstur með lík-
urnar 6:1. Clarke, mesti „ESB-
sinninn" í ríkisstjórninni, var í sjö-
unda sæti með líkurnar 16:1.
ERLENT
Reuter
VEGFARENDUR biðu rólegir við King’s Cross-brautarstöðina í gær á meðan leitað var að sprengjum.
Algert umferðaröngþveiti í London vegna sprengjuhótana
IRA reynir á þolrif
bresks almennings
London. Reuter.
ALGERT umferðaröngþveiti ríkti í
rúmar þijár klukkustundir í London
og næsta nágrenni, vegna sprengju-
hótana, sem talið er að írski lýðveld-
isherinn, IRA, hafi staðið á bak
við. Fimm járnbrautarstöðvum og
þremur stórum flugvöllum var lokað
á meðan fjölmennt lið lögreglu leit-
aði að sprengjum. Engar slíkar
fundust en þeir sem til þekkja segja
öngþveitið sem skapaðist hafa verið
eitt hið versta sem þeir myndu eftir
í London.
Breska lögreglan kenndi IRA um
sprengjutilræðin en samtökin hafa
áður beitt svipuðum aðferðum, nú
síðast í Norðaustur-Englandi, þegar
60.000 manns urðu að yfirgefa
Grand National-veðreiðaleikvang-
inn í Liverpool. Sprengjuhótanir eru
öflugt áróðursbragð, sem tengist
án efa undirbúningi þingkosning-
anna sem verða 1. maí. Með þessu
vekur IRA geysilega athygli, með
engum tilkostnaði. Vonast samtök-
in til þess að með þessu móti missi
almenningur og ráðamenn smám
saman móðinn og sjái sér ekki ann-
að fært en að ganga til samninga
um sjálfstæði Norður-írlands. Dag-
urinn í gær var líklega valinn vegna
þess að það var afmælisdagur Elísa-
betar Bretadrottningar.
Rýma varð járnbrautarstöðvarn-
ar Charing Cross, King’s Cross,
Paddington og St. Pancras vegna
sprengjuhótunarinnar og Heat-
hrow-, Gatwick- og Luton-flugvell-
irnir lokuðust um tíma. Götur, sem
jafnan eru iðandi af lífi, voru eyði-
legar yfir að líta, enginn var á ferð
á Trafalgartorgi en víða á hrað-
brautum sem liggja til borgarinnar
var bíil við bíl og komust menn
hvergi.
Michael Howard innanríkisráð-
herra fordæmdi í gær aðgerðir IRA,
sagði þær fyrirlitlegar og í sama
streng tók John Major forsætisráð-
herra sem sagði að taka yrði hótan-
irnar alvarlega.
Níu IRA-menn
til Englands
The Sunday Times sagði frá því
í gær að IRA hefði sent þijá hópa
vopnaðra manna til Bretlands til
að ráðast á stjórnmálamenn. Heim-
ildarmenn blaðisins sögðu leyni-
þjónustuna hafa varað háttsetta
þingmenn og ráðherra íhaidsflokks-
ins, fyrrverandi írlandsmálaráð-
herra og nána samstarfsmenn
Margrethar Thatcher, fyrrum for-
sætisráðherra, við þvi að þeir væru
hugsanlega á dauðalista IRA.
Alls hafa níu IRA-menn horfið
frá heimilum sínum á N-írlandi síð-
ustu vikur. Segja heimildarmenn
innan ieyniþjónustunnar þetta vera
dæmigert ferli þegar menn séu í
„sérverkefnum" fyrir IRA.
Santer til vamar
myntbandalagi
Brussel. Morgunblaðið.
JACQUES Santer, forseti fram-
kvæmdastjórnar Evrópusambands-
ins (ESB), snerist í gær til varnar
Efnahags- og myntbandaiagi Evr-
ópu (EMU) og evróinu, hinum sam-
eiginlega gjaldmiðli þess, í kjölfar
vaxandi gagnrýni og efasemda, sér
í lagi meðal frambjóðenda íhalds-
flokksins í Bretlandi í tengslum við
komandi þingkosningar þar í landi.
í ræðu sinni á fundi Évrópusam-
taka blaðamanna í Amsterdam í gær
sagði Santer að ekkert væri athuga-
vert við uppbyggilega gagnrýni en
þær gagnrýnisraddir sem nú heyrð-
ust væru af öðrum toga. „Ég heyri
raddir sem virðast staðráðnar í því
að gera lítið úr þeim mikla árangri
sem við höfum náð og vinna sér inn
punkta með því að afskræma lögg-
jöf okkar og stofnanir."
Vísaði Santer því á bug að evró-
ið væri ógnun við fjárhagslegt full-
veldi aðildarríkjanna eða að það
myndi draga úr hagvexti og at-
vinnusköpun innan þeirra. Þvert á
móti myndi það færa þeim meiri
stöðugleika, aukinn hagvöxt og
aukna atvinnu.
„Við erum á réttri leið. Verðbólga
og vextir eru lágir, ríkishalii fer
minnkandi, vaxtarskilyrði fara
batnandi og samleitni efnahags- og
peningastefnu aðildarrikjanna hef-
ur aldrei verið sterkari.
Enn og aftur ekki slæmur árang-
ur. En hann þaggar ekki niður í
dómsdagsspámönnunum. Ég vissi
ekki að þeir væru svo margir. Hvað
vakir fyrir öllum þeim sem nú velta
fyrir sér seinkunum, möguleikanum
á breyttum eða hroðvirknislegum
skilyrðum fyrir aðild að EMU, og
hafa nú uppgötvað, 5 árum eftir
gerð Maastricht-sáttmálans, allar
þær svonefndu ástæður fyrir því
að myntbandalagið geti ekki gengið
upp?“
Santer sagðist sannfærður um
að evróið yrði að veruleika frá og
með ársbyijun 1999. Myntbanda-
laginu yrði ekki seinkað, skilyrðun-
um yrði ekki breytt né væri nein
ástæða til þess. Pólitískur ásetning-
ur aðildarríkjanna væri of sterkur
til að svo yrði. Þau gerðu sér fylli-
lega grein fyrir því að ijármála-
markaðirnir fylgdust með hveiju
skrefi þeirra í átt að EMU og krafa
allra væri sterkur gjaldmiðill.
„Við höfum markað stefnu okkar
og við erum farin að færast fram
á við á nýjan leik. Það er því engin
ástæða til að vera með fótinn á
bremsunni, þvert á móti er það jafn-
vel hættulegt. Verið uppbyggilegir,
ekki skaðlegir. Það eru skilboð mín
fyrir efasemdarmennina, hvar sem
er í Evrópu.“
Van Miert vill
banna lágmarks-
verð á bókum
KAREL van Miert,
sem fer með sam-
keppnismál í fram-
kvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins,
hyggst skera upp
herör gegn samn-
ingum útgefenda og
bókaverzlana um
lágmarksverð á
bókum.
Að sögn Europe-
an Voice skýrði Van
Miert frá því á
óformleguin fundi
menningarmálaráð-
herra ríkja Evrópu-
sambandsins fyrr í mánuðinum
að hann teldi að stuðningsmenn
slíkra samninga hefðu ekki fært
frarn nein sannfærandi rök fyr-
ir því að bóksala ætti að vera
undanþegin samkeppnisregl-
um, sem banna verðsamráð.
Láti van Miert til
skarar skríða, er
hins vegar næsta
víst að hann muni
mæta harðri and-
stöðu ýmissa aðild-
arríkja, þar sem
samningar útgef-
enda og bóksala um
lágmarksverð hafa
tíðkazt. Þeirra á
meðal eru Þýzka-
land, Austurríki,
Frakkland, Belgía,
Spánn, Portúgal og
Holland.
Evrópusamtök
bóksala hafa varið núverandi
fyrirkomulag í þessum ríkjum.
„Hann [Van Miert] skilur ekki
bóksölu og hefur ekki reynt að
skilja hana,“ segir John Hitchin,
formaður samtakanna, í samtali
við European Voice.
Van Miert