Morgunblaðið - 22.04.1997, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997 33
við miðilinn systur þína, Jónu Rúnu
Kvaran, að þú hafir alltaf verið á
diskótekum heima og eitthvað
slíkt. Hafa þessar ásakanir skaðað
þig hér? „Nei, alls ekki. Fólk gerir
sér líka dagamun hér. Slíkt var
heldur ekkert með í myndinni eftir
að við Halim fórum að búa saman
heima. Við vorum ekkert að
skemmta okkur. Ég fór aldrei neitt
nema með leyfi hans. Það má segja
að ég hafi verið ambátt. Á þessum
tíu árum var ég stanslaust brotin
niður andlega og minn eigin vilji
náði aldrei fram að ganga. Ég
gekk inn í það hlutverk. Var orðin
svo brotin og hálfsinnulaus. Ég var
alla daga undir andlegu og líkam-
legu ofbeldi. Ég gat aldrei vitað í
hvers konar skapi Halim kæmi
heim. Hvort hann var glaður eða
ánægður eða hvort honum leið illa
og skeytti þá skapi sínu á okkur
mæðgum og beitti hnefum. Stelp-
urnar voru kannski farnar inn í
herbergi að dunda sér eftir góða
máltíð, ég settist niður með pijóna
og hann með bók eða að hlusta á
tyrkneska stöð gegn um BBC, þeg-
ar hann fór allt í einu að útlista
fyrir mér í smáatriðum hvernig
hann langaði til að limlesta mig
og afskræma. Ég sat með tárin í
augunum. Ég fékk engar útskýr-
ingar, bara: Opnaðu ekki munninn,
þú veist vel hvernig þú hagar þér
og hvað þú átt skilið. Ég var orðin
síhrædd og sinnulaus. Átti mjög
erfitt með að einbeita mér. Ef ég
þurfti að einbeita mér til að hjálpa
stelpunum að lesa kom það út í
ógleði og andlegri og líkamlegri
vanlíðan. Þreytan var orðin svo
mikil.“
Síðan hefurðu svo alltaf verið
undir streituálagi eftir að þú misst-
ir frá þér telpurnar. Hefurðu náð
þér eitthvað? „Ég er auðvitað laus
undan ofbeldi hans. En hefi út af
þessu öllu verið undir stöðugri
streitu, sem hefur farið mjög illa
með mig. Heilsan hefur gefið sig
og ýmislegt farið úrskeiðis, eins
og að skammatímaminnið hefur
sljóvgast mikið. Þetta endalausa
áreiti hefur þau áhrif. Það er eins
og hermaður sem er alltaf á víglín-
unni. Bænin hefur hjálpað mér
óskaplega mikið. Líka bænir ann-
arra heima á íslandi. Móðir mín
var mér líka óskaplegur stuðning-
ur, en hún dó 7. janúar sl., 73ja
ára gömul. Við hana gat ég alltaf
talað. Hún stappaði í mig stálinu.
Fékk mig til að líta björtum augum
fram á veginn. Hún hafði svo mikla
lífsreynslu og við vorum nánari en
mæðgur. Hún var jafnframt mín
besta vinkona. Hún sagði alltaf
„upp með pijónana, Sophia, komdu
þér upp úr þessu þunglyndi." Ég
missti því óskaplega mikið við frá-
fall hennar. Ég hugsa til hennar á
hveijum degi. Hefi mynd af henni
hér hjá mér og tala við hana.“
Þær hafa ekki gleymt
Muna stelpurnar, Dagbjört og
Rúna, ekki eftir henni þó þær
væru ungar þegar þær fóru. „Jú,
þegar við hittumst í desember sl.
á hótelinu voru þeim sýndar í við-
urvist nærstaddra myndir úr 70
ára afmæli mömmu. Þær þekktu
alla á myndinni, sem á voru auk
hennar systkini mín og börn
þeirra. Þær voru svo tengdar
ömmu sinni. Við bjuggum hvor á
sinni hæðinni í sama húsi og inn-
angengt milli hæða. Hinsta ósk
mömmu var að fá að sjá þær áður
en hún hyrfi af þessari jörðu. Því
miður varð það ekki.“
Svo þessi höfnun á móður sinni
í símtali í sjónvarpsþættinum er
ekki af því að þær hafi gleymt
ykkur? „Þennan klukkutíma sem
við fengum að vera sem næst ein-
ar meðan ég hitti þær síðast á
hótelinu, viðstaddir aðeins Qarri,
þá héldu þær báðar í hendurnar
á mér næstum allan tímann. Þann-
ig að þær vildu snertingu. Þær
töluðu við mig í hálfum hljóðum,
svo ekki heyrðist. Báðu auðvitað
um að ég segði ekki hvað okkur
fór á milli. Ég hefi einu sinni þurft
að bijóta trúnað þeirra og þær
SEX ÁRA BARÁTTA SOPHIU HANSEN
DAGBJÖRT Vesile og Rúna Aysegul. Myndin er frá 1992 enda hafa hvorki tyrknesk né íslensk
blöð fengið að taka myndir af þeim siðan.
Móðir ársins 1997
SOPHIU Hansen var nýlega boð-
ið að hitta tyrklandsdeild alþjóð-
legra kvennasamtaka í Istanbúl,
sem hafði valið hana „móður
ársins 1997“ og skyldi útnefnd-
ing fara fram á sérstökum há-
degisverðarfundi 10. maí. Sophia
vissi ekki nöfn þessara kvenna
og vísaði til Mine Ozbec, aðstoð-
arkonu þáttagerðarmannsins
Ugurs Dunbars. En formaður
téðra kvennasamtaka er tengda-
móðir hans og eiginkona hans
virk félagskona. Ozbec upplýsti
að konurnar væru á kvennaráð-
stefnu í Ankara og ekki hægt
að ná símasambandi við þær í
bráð. Ekki kvaðst hún af örygg-
isástæðum geta gefið upp nöfn
þessara kvenna né símanúmer,
svo hringja mætti frá íslandi, en
lofaði að biðja þær vinsamlegast
um að hringja og gefa nánari
upplýsingar. Þetta munu vera
samtök tyrkneskra kvenna, sem
stofnuð voru fyrir 3 árum, og
hyggjast nú í fyrsta sinn útnefna
móður ársins. Höfðu þær valið
Sophiu þennan titil eftir að hafa
kynnst henni og máli hennar og
dætra hennar í nýlegum sjón-
varpsþáttum.
fengu fyrir þvílíka refsingu að þær
héldu að þær mundu ekki lifa það
af. Þetta var 2. maí 1992, þegar
þær voru búnar að vera hjá mér í
7 tíma á Holiday Inn hótelinu og
faðir þeirra sótti þær. Þá urðu þær
fyrir rosalegum misþyrmingum."
Hvað hefur hún fyrir sér í því?
„Hálfum mánuði seinna átti ég
að fá að hafa þær 7 tíma, sem
urðu aldrei nema þrír tímar með
eilífum truflunum frá Halim á
meðan. Þá sagði Dagbjört mér frá
þessu. Mamma, sagði hún, ég verð
að fá að segja frá því í hve mik-
illi lífshættu við erum að hitta
þig. Þú verður að bjarga okkur
frá þessu, því við vitum ekki hvort
við lifum þetta af. Halim hafði
byijað að slá þær með annarri
hendi meðan þær sátu aftur í bíln-
um. Svo fór hann með þær upp í
þetta verslunarhúsnæði sitt og
misþyrmdi þeim báðum. Þá héldu
þær að þetta væri búið og fóru
heim með pabba sínum. Þar voru
afi þeirra og amma stödd og hún
barði þær líka. Þær sögðu, þú
verður, mamma, að bjarga okkur
úr þessu helvíti til íslands. Nei,
þær eru ekki búnar að gleyma,“
segir Sophia af sannfæringu.
Var það þá að þú braust trúnað
á þeim, að sögn Halims? „Já, ég
varð að segja frá þessu. Málið
hreyfðist ekki úr stað og ég vildi
sýna dómaranum í undirrétti hve
alvarlegir hlutir væru að gerast.
Hann gjörsamlega hundsaði það.“
Hvaða vonir gerirðu þér þegar
þær verða fullveðja 18 ára um að
þær geti nokkuð aðhafst? „Ég er
voðalega hrædd um að ef þetta
leysist ekki á þessum tíma að fað-
ir þeirra sleppi aldrei af þeim
hendinni. Ég hefi ekki trú á því
þó hann segi að þær geti gert það
sem þær vilja þegar þær verða
18 ára. Hann er það mikill harð-
stjóri og stjórnsamur að hann
sleppir aldrei hendinni af því sem
hann segist eiga, svo ég hefi ekki
trú á því að þær geti frekar um
fijálst höfuð strokið 18 ára en þær
gera í dag. Það var það sama
þegar við vorum saman. Ég er
mjög hrædd um að hann reyni að
gifta þær til að gera þetta ennþá
erfiðara. Ég get ekki séð nein
merki um væntumþykju hjá hon-
um.“
Samband á næstu 2 árum
Þín von og framtíðarhorfur fel-
ast þá í því að þið náið þeim út á
þessum tveimur árum eða hvað?
„Já, fyrst og fremst að ég fái að
umgangast þær á eðlilegan hátt,
eins og ég á rétt á. Að ég fái að
vera með dætrum mínum í friði
þann tíma sem mér er ætlaður,
svo ég geti komist að því hvar þær
eru staddar í dag. Ég á rétt á því
í tvo mánuði á ári samkvæmt úr-
skurði undirréttar og nú staðfest
af hæstarétti. Svo ég geti komist
að því hvernig líf þeirra hefur
verið síðustu sex árin sem ég hefi
algerlega misst af þeim, hvað þær
hafa gengið í gegnum og hvað
þær raunverulega vilja sjálfar. Á
þennan umgengnisrétt sem hæsti-
réttur dæmdi mér mun reyna í
fyrsta skipti í júlí í sumar. Þá mun
ég að vera hér til taks í Tyrk-
landi."
Ört vaxandi samúð
í Istanbúl fór ekki á milli mála
að þrír sjónvarpsþættir, tveir af
hinum geysivinsælu þáttum- AR-
ENA sjónvarpsins og klukkutíma
umræðuþáttur með Sophiu í ATV
sjónvarpstöðinni hafa kynnt mál
Sophiu Hansen og dætra hennar
og vakið almenna samúð, a.m.k.
meðal allra sem fylgjast með.
Blöðin höfðu tekið upp málið og
birt ítarlegar greinar með mynd-
um af Sophiu, Halim A1 og dætr-
um þeirra tveimur. Þó voru það
allt gamlar myndir af telpunum
frá 1992, enda leyfði faðir þeirra
Tyrkjum ekki frekar en blaða-
manni Mbl. að mynda þær. Ég
skoðaði bunka af blöðum með slík-
um greinum, mörgum á forsíðu,
með uppörvandi fyrirsögnum, svo
sem í Hurryet: íslenska móðirin
stendur ekki ein. í blaðinu Sabah
er snuprað fyrir framkomuna við
hana undir fyrirsögninni: Gjör-
samlega brútal framkoma. Og í
Zam, blaði öfgafullra múslima að
mér skilst, fyrirsögnin: Faðirinn í
fangelsi. í einu blaðinu eru birtir
dálkar af lesendabréfum sem lýsa
samúð með málstað Sophiu. Það
er greinilegt að trúarbrögðin leika
þar ekkert aðalhlutverk, enda eru
80-90% Tyrkja múslimar. Að
sjálfsögðu verður að átta sig á að
þetta er 60 milljóna manna þjóð
og stór hluti of fátækur til að
hugsa um annað en að hafa í sig.
Fyrsti þjónn sem ég spurði hvort
hann hefði séð þáttinn, svaraði:
Já, en dæturnar vilja ekki vera
hjá móðurinni. Þær sögðu það!
Annars staðar, svo sem meðal
fólks á kvikmyndahátíð í Istanb-
úl, voru menn hneykslaðir á með-
ferð málsins. Og Mine Ozbec, að-
stoðarmaður Arena þáttastjórans,
sagði mér að viðbrögðin hefðu
streymt inn hvaðan æva að af land-
inu, allir haft samúð með Sophiu.
í einu blaðinu segir undir fyrir-
söginni „Ciller lofar móðurinni
hjálp!“ að utanríkisráðherra Is-
lands hafi í Brussel leitað til Ciller
utanríkisráðherra, sem þarna læt-
ur hafa eftir sér: Ég er líka móðir
og stend við bakið á íslensku móð-
urinni. Að sjálfsögðu geta stjórn-
völd í Tyrklandi ekki fremur en
hér tekið fram fyrir hendur dóm-
stóla. En slík yfirlýsing hlýtur að
vera uppörvandi í framhaldinu, við
að tryggja Sophiu þann umgengn-
isrétt sem henni var dæmdur. Og
Halldór Ásgrímsson hefur lýst yfir
aðstoð íslenskra stjómvalda.
Sjálf segir Sophia mjög uppörv-
andi að finna þessa samúð streyma
til sín. „Samúðin með mér hefur
aukist, vegna þess að ég hefi gefið
kost á mér í tyrkneska fjölmiðla,
sem ég gerði lítið undanfarin ár
af öryggisástæðum meðan öfga-
hóparnir hrópuðu sem hæst. Þá lét
ég lítið á mér bera. En svo fannst
Hasip lögfræðingi mínum Halim
vera búinn að sverta mannorð mitt
meira en nóg, og tími kominn til
þess að ég segði hvernig mér líður
og hvað ég hefi gengið í gegnum.
Fjölmiðlarnir höfðu oft hringt í
lögfræðinginn. Um leið og ég fékk
grænt ljós fékk ég þessa þijá frá-
bæru þætti í sjónvarpinu og síðan
í öllum blöðum. Það hefur orðið til
þess að ég fer ekki svo út á götu
að einn eða fleiri gefi sig að mér
og lýsi yfir stuðningi við mig og
hryggð sinni yfir málsmeðferðinni.
Ég megi alls ekki gefast upp, tyrk-
neska þjóðin standi með mér. Það
ætla ég heldur ekki að gera,“ seg-
ir þessi ódeiga móðir í lokin.
Toppurinn
í eldunartækjum
Blomberg Excellent
fyrir þá sem vilja
aðeins það besta!
OFIMAR:
15 geröir í hvítu, svörtu, stáli eöa
spegiláfenö, fjölkerfa eöa al-kerfa meö
Pyrolyse eöa Katalyse hreinsikenfum.
HELLUBORÐ
16 geröir, meö háhitahellum eöa hinum
byltingankenndu, nýju Spansuöuhellum,
sem nota segulorku til eldunan.
/*/*
Einar Farestveit & Co. hf.
Borgartúni 28 - Sími 562 2901 og 562 2900