Morgunblaðið - 30.11.1997, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
h
ERLEWPAR BÆKUR
Kvennabúr
morðingjans
James Patterson: „Kiss the
Girls“. Warnerbooks 1997
(fyrst útgefin 1995). 458 síð-
ur.
Bandaríski metsöluhöf-
undurinn James Patt-
erson skrifar vondar
bækur og góðar bæk-
ur. Hann skrifar ekkert þar á
milli. Ein af vondu bókunum
er „Hide and Seek“, furðuleg-
ur, alþjóðlegur samsetningur
sem enginn botn fékkst í. Ein
af góðu bókunum er
„Kiss the Girls“,
verulega óhugnan-
legur og hrollvekj-
andi spennutryllir
um ákafa leit lög-
reglunnar að
fjöldamorðingja
sem gengur laus í
Norður-Karólínu í
Bandaríkjunum.
Hún er líkt og hin
margívitnaða
Lömbin þagna
óvægin og stund-
um óþægileg af-
lestrar en ákaf-
lega spennandi
frá upphafi til
enda og finnur
mótvægi við
hryllinginn í
innilegu sam-
bandi lögreglu-
mannsins Alex
Cross og eina
fórnariambs
fjöldamorð-
ingjans sem
sloppið hefur
úr klóm hans.
Saga þessi
hefur nýlega
verið kvikmynduð með Morgan
Freeman í hlutverki Cross
þessa og hefur myndin verið
frumsýnd við góðar undirtektir
vestra.
Tveir fjöldamorðingjar
Patterson skiptir bókinni í
stutta kafla sem virka eins og
klippingar í kvikmynd, stólar
mikið á samtöl sem verða drif-
kraftur sögunnar og nær að
búa til hraða, ágenga og spenn-
andi frásögn sem dregur les-
andann inní sig og sleppir ekki
svo auðveldlega út frá sér aft-
ur. Sagan er ýmist sögð í fyrstu
persónu frá sjónarhóli Alex
Cross, sem Patterson hefur
skrifað um áður, eða hún er
sögð í þriðju persónu frá sjónar-
hóli morðingjans.
Konur um þrítugt, sem eiga
það sameiginlegt að vera gull-
fallegar og greindar, hafa horf-
ið hver á fætur annarri að und-
anförnu í nágrenni við Duke
háskólann í N-Karólínu. Lík
sumra þeirra hafa fundist illa
útleikin en ekkert spurst til
annarra. Ein þeirra er Naomi,
frænka Alex. Hann á því per-
sónulegra hagsmuna að gæta
þegar hann ekur suður til Ka-
rólínu frá höfuðborginni Was-
hington, þar sem hann býr og
starfar, að taka þátt í rannsókn
málsins. Svo virðist sem annar
fjöldamorðingi gangi laus í Los
Angeles og lögreglan telur að
þeir tengist jafnvel á einhvern
hátt. Brátt kemur í ljós að svo
virðist sem morðinginn við
Duke háskólann myrði ekki all-
ar konurnar sem hann veiðir
til sín heldur safni þeim í eins-
konar kvennabúr.
Vinsælt söguefni
Bandarískar spennusögur
um fjöldamorðingja hafa verið
mjög áberandi undanfarinn
áratug eða svo, enda fjölda-
morðinginn hið nýja skrímsli í
bandarísku þjóðarvitundinni.
Áhuginn á hinni mannlegu
drápsvél sem myrðir án sýni-
legs tilgangs eða ástæðu, til-
viljanakennt og án vægðar til
þess eins að svala óeðli sínu,
endurspeglast í afþreyingar-
bókmenntum og kvikmyndum.
Eitt það skelfilegasta við fjölda-
morðingjann er kannski að
hann vekur ekki á sér athygli
heldur þvert á móti fellur inn í
fjöldann og leynist þar nafnlaus
og sviplaus. Hann gæti verið
maðurinn í næsta húsi. Ná-
granninn lýsir honum yfirleitt
sem mjög hæglátum manni sem
var ósköp elskulegur og vildi
öllum vel. Svo finnast 27 lík í
garðinum hjá honum.
Patterson, eins og aðrir
spennusagnahöfundar sem
skrifa um fyrirbærið, lætur
fjöldamorðingjann hverfa inn í
umhverfið og lýsir ágætlega vel
brengluðum hugsunargangi
hans. Hann heldur því leyndu
hver fjöldamorðinginn er fram
á síðustu stundu og tekst að
búa til nokkra spennu í kringum
það en mest keyrir hann á
óhugnaðinum og hrollvekjunni
og andstyggðinni sem frá hon-
um stafar og hún er umtalsverð.
Patterson skapar mótvægi
við ljótleikann með hinum húm-
aníska og skynsama Alex
Cross, sem er talsvert athyglis-
verð persóna, vel af guði gerður
sannarlega, ekkjumaður og
raunsær maður sem leggur sitt
á vogaskálarnar til þess að
stöðva hryllingsverkin en veit
að þau munu halda áfram; hver
handtaka er aðeins lítill sigur í
eilífri baráttu.
„Kiss the Girls“ er á margan
hátt frábær spennusaga sem
erfitt er að leggja frá sér.
Arnaldur Indriðason
vondar b'kur „erS0,1/kr,fai- *
ffóðu bókunum °g eh
„Kiss the Girh“ í P ™tryIUri
Freeman í aðaihíutverldnm*
LISTIR
TOON Michiels (Iengst til hægri) og Bert van der Kamp við opnun
sýningarinnar í Ingólfsstræti 8.
TOON Michiels hefur lengst
af starfað sem kennari í
grafískri hönnun og ljós-
myndun og hefur hlotið margvís-
legar viðurkenningar og verðlaun
fyrir verk sín. Verk eftir hann eru
m.a. í eigu helstu listasafna Hol-
lands. Michiels helgar sig nú nær
eingöngu eigin listsköpun og
liggja nú þegar eftir hann 10 ljós-
mynda- og hönnunarbækur.
Ég náði tali af þessum hógværa
og brosmilda manni í Ingólfs-
strætinu, innan um útsprungnar
rósir sem þar prýða veggina á
sýningu sem hann vann sérstak-
lega fyrir okkur íslendinga nú í
skammdeginu. Með honum var
Bert van der Kamp tónlistarskríb-
ent, en þeir félagar komu beint
til Islands frá Bandaríkjunum, þar
sem þeir höfðu verið á ferðalagi í
6 vikur.
Mér lék nokkur forvitni á
að vita hvað þeir hefðu
verið að gera þar, - var
eiginlega alveg viss um að það
hlyti að hafa verið eitthvað spenn-
andi. Þeir brostu bara og sögðust
hafa verið í einskonar pílagríms-
ferð sem hefði átt sér langan að-
draganda.
Þannig væri mál með vexti að
þeir væru báðir fæddir í sama
smábænum í Hollandi en hefðu
vaxið þar úr grasi án þess að
kynnast. Mörgum árum seinna
hittust þeir fyrir tilviljun í veislu
og könnuðust nógu vel hvor við
annan til að hefja tal saman. Þá
var Michiels orðinn þekktur ljós-
myndari og van der Kamp þekkt-
ur fyrir skrif sín um dægurtón-
list. I þessari veislu ákváðu þeir
að fara saman i pílagrímsferð til
Bandaríkjanna og búa til ljós-
myndabók um ferðina, Michiels
myndi sjá um myndirnar og van
der Kamp um textann.
Síðan liðu allmörg ár eins og
gengur, en hugmyndin lifði með
þeim og er nú að verða að veru-
leika. Michiels sagði mér að þeir
hefðu báðir heillast ungir af heimi
dægurtónlistarinnar í gegnum út-
varpsstöðina Radio Luxembourg,
sem var óhemju vinsæl stöð á
þeim tíma. Þar kynntust þeir,
rokki, kántrí-, jazz- og blues-tón-
list, og á öldum ljósvakans unnu
helstu hetjur dægurtónlistarinnar
hjörtu þeirra. Orð eins og Grace-
land, Nashville, Woodstock og St.
Louis greyptust í vitund þeirra án
þess þó að þeim fyndust þessi
nöfn geta átt sér nokkurn stað í
raunveruleikanum.
Pílagrímsferðin til Bandaríkj-
anna var því farin til að leita upp-
runans; tengja þessa huglægu
„Vegir
liggja
til
allra
átta“
Hollenski ljósmyndarinn
Toon Michiels átti ný-
verið stutta viðkomu hér
á landi þar sem verið
var að opna sýningu á
verkum hans í Galleríi
Ingólfsstræti 8. Fríða
Björk Ingvarsdóttir
hitti hann að máli.
vídd tónlistarinnar við hlutbund-
inn veruleika.
Toon Michiels sagði mér að
þeir hefðu ferðast tvisvar
sinnum þvert yfir Banda-
ríkin og hann hefði tekið fjöldann
allan af myndum. Bert van der
Kamp leyfði mér að glugga í litla
vasakompu sem hafði að geyma
athugasemdir hans um þessa
helgu staði.
Eg sagði þeim að ég hefði eitt
sinn átt heima í litlu þorpi í
Lúxemborg þar sem höfuðstöðvar
Radio Luxembourg voru. Þeir
ráku upp skellihlátur og sögðu að
nú væri komin skýringin á því af
hveiju þeir hefðu þurft að fljúga
í gegnum Lúxembourg til íslands
og Bandaríkjanna. Það hefði
nefnilega legið miklu beinna við
að fljúga í gegnum Amsterdam,
- svona væri lífíð, allir vegir
bæru mann í rétta átt að lokum.
Ég skrifaði nafnið á þorpinu mínu
í litlu kompuna og þeir sögðust
nú geta lokið ferðinni á táknræn-
an hátt með því að festa Radio
Luxembourg á filmu.
Þar sem talið hafði nú borist
að vegum lífsins, sem að mörgu
leyti eru svo órannsakanlegir,
sagði Michiels mér að vinna hans
væri oft byggð á ferðalögum í
einum eða öðrum skilningi. Hug-
myndin að sýningunni í Galleríi
Ingólfsstræti 8 væri t.d. komin til
vegna þess að þegar hann var
unglingur þá ferðaðist hann reglu-
lega til Englands til að vinna sér
inn vasapeninga hjá manni sem
ræktaði rósir. Ágæt vinátta tókst
með honum og rósaræktandanum
og á fullorðinsárum hefur hann
stundum snúið aftur til að taka
myndir af rósunum. Þessar rósir
eru grunnurinn að sýningunni og
eru sumar þeirra afbrigði sem vin-
ur hans hefur ræktað upp sjálfur.
í ljósmyndum Michiels verða rós-
irnar táknmyndir orða sem hann
hefur valið þeim.
Þegar hann var búinn að út-
skýra fyrir mér tilurð myndanna
í galleríinu, sneri hann sér bros-
andi að mér og sagði að sér hefði
alltaf fundist mjög mikilvægt að
taka sig ekki of alvarlega í list-
inni. Listin væri þess eðlis að allir
ættu að gera notið hennar og
haft gaman af.
En við vorum ennþá að ferð-
ast í huganum, því Michi-
els sagði mér að hann
væri um þessar mundir að vinna
að dagatali sem ætti rætur sínar
að rekja til íslands.
í dagatalinu væru 52 myndir
af vegum á íslandi, einn vegur
fyrir hveija viku ársins. Dagatalið
„Take 2“, sem hann vann fyrir
árið 1996, vakti mikla athygli og
hlaut í byijun þessa árs „Graficus
Relations Calendar“-verðlaunin.
Við ræddum í framhaldi af þessu
svolítið um íslenska vegi; hvernig
sumir þeirra eru hluti af landinu,
hanga í hlíðum og vinda sig upp
hóla og niður dalverpi án þess að
hlýða lögmálum reglustikunnar
og hraðans, - og einnig um hina
nýrri sem skera sig úr landslaginu
og stytta sér leið í gegnum hæðir
og lautir.
Ég sagði Michiels frá einu ást-
sælasta dægurlagi íslendinga,
lagi sem lýsir vinnumáta hans svo
vel, -þar sem vegir liggja til allra
átta. Ég lofaði að senda honum
geisladisk, svo Ellý Vilhjálms
gæti hljómað hjá honum í Hol-
landi á meðan hann ynni við ís-
lenska vegi.
Þannig lauk samtali okkar í
galleríinu eins og það hófst, - á
nótum dægurtónlistarinnar.
)
>
>
I
>
I
i
t
!
t
I
I
\
I
i
L