Morgunblaðið - 08.05.1998, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Nftt útivistar- og skögraktarsYæði Reykvfldnga f nvammsvtk
HÉR er hægt að una sér vel í ellinni við að sjá frændurna skorna í spað, Keikó minn, og
njóta um leið ilmsins frá bræðslunni. . .
Nefnd um ártalið
2000 og tölvur
Morgunblaðið/Gunnar Þór
Grænfínka
á Austur-
landi
GRÆNFINKA sást hér á landi
annað árið í röð en fyrsta græn-
finkan fannst í fyrravor austur í
Þistilfirði, að sögn Brynjúlfs
Brynjólfssonar fuglaáhugamanns.
I vor hefur sést til ferða tveggja
grænfinkna, sú fyrri sást á Reyni-
völlum í Suðursveit og hinn siðari
á Höfn í Homafirði. Grænfinka er
algeng um mestalla Evrópu, nema
nyrst. Hún er að mestu staðfugl og
því ólíklegur flækingsfugl hér á
landi.
FJÁRMÁLARÁÐHERRA hefur
skipað nefnd um vandamál er tengj-
ast ártalinu 2000 í upplýsingakerfum
og tækjabúnaði. Hlutverk nefndar-
innar er að vara við, upplýsa og
benda á hvemig standa beri að lausn
þeirra vandamála sem tengjast ár-
talinu 2000 í upplýsingakerfum og
tækjabúnaði þannig að ekki hljótist
skaði af skakkri meðferð ártala á
þeim tímamótum. Nefndin á að beina
athygli sinni jafnt að einkafyrirtækj-
um sem opinberum stofnunum og
fyrirtækjum.
í fréttatilkynningu frá fjármála-
ráðuneytinu segir að mikill vöxtur sé
í tölvutengingum á milli landa og
heimsálfa auk þess sem ýmis stór
upplýsingakerfi séu hnattræn í eðli
sínu. Allar truflanir af völdum rangr-
ar meðferðar á ártalinu 2000 í einu
slíku kerfí geti því haft víðtæk áhrif
á stóru svæði. Víðast í nágranna-
löndunum hafi yfirvöld sett á stofn
nefndir eða stofnanir til að fylgjast
með því að eigendur kerfanna geri
viðeigandi ráðstafanh í tæka tíð.
Könnun sem gerð var meðal ríkis-
stofnana hérlendis fyrr á árinu bendi
til að margir hafi enn ekki hafist
handa og væntanlega gildi það sama
um fyrirtæki og sveitarfélög. Með
nefndarskipaninni vilji stjómvöld
skapa samstarfsvettvang til að fjalla
um málið með það að markmiði að
ekki hljótist af skaði af skakkri með-
ferð ártalsins 2000.
Nefndina skipa Haukur Ingi-
bergsson, skrifstofustjóri í fjármála-
ráðuneytinu, sem er formaður
nefndarinnar, Gunnar Ingimundar-
son, framkvæmdastjóri Hugar, Gylfi
Hauksson, deildarstjóri hugbúnaðar-
þróunar hjá Eimskipafélagi íslands,
Ingunn S. Þorsteinsdóttir, tölvu-
fræðingur hjá Bankaeftirlitinu,
Kristmundur Halldórsson, deildar-
stjóri í iðnaðar- og viðskiptaráðu-
neytinu, Sigríður Olgeirsdóttir,
deildarstjóri hugbúnaðardeildar hjá
Tæknivali, og Ægir Sævarsson,
markaðsstjóri Ríkiskaupa. Ritari
nefndarinnar er Jóhann Gunnarsson,
deildarstjóri í fjármálaráðuneyti.
Islenskt tölvuorðasafn
Á sjötta þúsund
íslensk heiti í
tölvutækni
Sigrún Helgadóttir
NÝLEGA kom út á
vegum Islenskrar
málnefndar Tölvu-
orðasafn sem Orðanefnd
Skýrslutæknifélags ís-
lands tók saman. I nefnd-
inni eiga sæti Baldur Jóns-
son prófessor, Þorsteinn
Sæmundsson stjörnufræð-
ingur og Örn Kaldalóns
kerfisfræðingur auk Sig-
rúnar Helgadóttur, sem í
nær 20 ár hefur verið for-
maður nefndarinnar.
Að sögn Sigrúnar verð-
ur Skýrslutæknifélag Is-
lands 30 ára í haust og
Orðanefndin var stofnuð
um svipað leyti og félagið.
Nefndin hefur staðið að
þremur útgáfum tölvu-
orðasafns og 3. útgáfan,
aukin og endurbætt, kom út í
febrúar síðastliðnum.
- Hafa ekki mörg orð bæst við
frá því fyrsta tölvuorðasafnið
kom út árið 1983?
„Jú, það er óhætt að segja það.
í fyrstu útgáfunni árið 1983 voru
tæplega 1.000 íslensk heiti og
rösklega 1.000 ensk á liðlega 700
hugtökum. I 2. útgáfu voru hug-
tökin orðin 2.600 og íslensk heiti
þeirra um 3.100 og ensk nærri
3.400 talsins. í þessari þriðju út-
gáfu Tölvuorðasafnsins sem kom
út í febrúar síðastliðinn eru hug-
tökin orðin rúmlega 5.000 með
um 5.800 íslenskum heitum og
tæplega 6.500 enskum."
- Hversu lengi voruð þið að
vinna að þriðju útgáfunni?
„Vinnan hefur í raun staðið yf-
ir frá árinu 1986 þegar önnur út-
gáfa bókarinnar kom út. Mest
var þó unnið frá haustinu 1995
þegar Stefán Briem eðlisfræð-
ingur, ritstjóri þriðju útgáfu
Tölvuorðasafnsins, hóf að vinna
með nefndinni að útgáfunni.“
- Hvemig hefur vinnan við
bókina farið fram?
„Til grundvallar er lagður al-
þjóðlegur staðall yfir orðaforða í
upplýsingatækni og nefndin hitt-
ist reglulega á fundum þegar út-
gáfa er í undirbúningi og fer yfir
staðalinn og reynir að finna ís-
lensk heiti. Síðan staðfærir og
þýðir ritstjóri skilgreiningarnar
og leitar að viðbótarefni sem
Orðanefndin fer þá yfir líka.“
Sigrún segir að íslensku heitin
verði til með ýmsu móti en aðal-
markmið nefndarinnar er að
finna heiti sem eru af íslenskum
stofni.
- Hvert er markmiðið með út-
gáfu bókar sem þess-
arar?
„Það er fyrst og
fremst að stuðla að því
að Islendingar geti tal-
að og skrifað um tölvu-
tækni á íslensku.
Tölvuorðasafnið á
einnig að stuðla að stöðlun í
orðaforða svo auðvelt sé fyrir
fólk að skilja hvert annað. Það er
ekki óalgengt að í nýjum tækni-
greinum séu til tíu mismunandi
orð yfir sama hlutinn.
- Er fólk ekki oft ósammála um
íslensk heiti sem gætu komið í
staðinn fyrir enskar slettur?
„Jú, auðvitað verður oft heit
umræða um heiti á þeim fyrir-
bærum sem tölvunotendur nota
mjög mikið.
Sigrún nefnir sem dæmi að
komið hafi fram margar tillögur
að íslensku heiti fyrir enska orð-
ið „browser". „Við fórum yfir þau
►Sigrún Helgadóttir er fædd í
Reykjavík árið 1945. Hún lauk
MS prófl í tölfræði frá Háskól-
anum í Liverpool í Englandi.
Sigrún starfar á Hagstofu Is-
lands og hefur verið formaður
Orðanefndar Skýrslutæknifé-
lags Islands sl. tuttugu ár. Hún
hefur setið í sfjórn Islenskrar
málnefndar sl. átta ár og hefur
verið í sljóm Málræktarsjóðs
frá stofnun hans.
Eiginmaður Sigrúnar er Ari
Arnalds verkfræðingur og
eiga þau tvö böm.
orð sem við vissum um og lögð-
um til heitið rápforrit sem aðal-
heiti og orðið netskoðara sem
samheiti."
Sigrún bendir á að langflest-
um hugtökum í tölvuorðasafninu
fylgi skilgreining sem er yfirleitt
þýðing á skilgreiningu í alþjóð-
lega staðlinum. Sumar skilgrein-
ingar hafa þó verið endursamdar
og gerðar sjálfstæðari með því
að fækka tilvísunum í aðrar skil-
greiningar. Hún segir að í fym
hluta bókarinnar sé íslensk-ensk
orðaskrá og er þar að finna alla
þá vitneskju sem bókin veitir um
hvert hugtak. „í seinni hluta
hennar er ensk-íslensk orðaskrá.
Hverju ensku heiti þar fylgir eitt
íslenskt heiti."
-Hafið þið orðið vör við að
erfítt sé að skipta úr enskuslett-
um yfír í íslensk orð?
„Nei, við höfum ekki fundið
fyrir því og það er frekar að við
skynjum að Islendingar viljí eiga
vandað safn íslenskra heita um
tölvutækni."
- Er algengt að fólk hafí sam-
band við ykkur og
bendi á orð?
„Við fáum ýmis er-
indi og m.a. ábending-
ar um orð. Við reynum
að leysa úr öllum er-
indum eftir bestu
getu.“
- Hvað er Orðanefndin að fást
við um þessar mundir?
„Það eru aðallega athuga-
semdir frá notendum og ný orð
sem komust ekki inn í bókina. Þá
vinnum við líka að því að finna
fjármagn svo að unnt sé að end-
umýja efni tölvuorðasafnsins.
Tölvuorðasafnið er í Orða-
banka íslenskrar málstöðvar,
slóðin er i
http://www.ismal.hi.is/ob/. Það er
draumur okkar að geta haldið
bókinni við á netinu, setja við-
bætur inn jafnt og þétt og stuðla
þannig að því að hún sé endur-
nýjuð reglulega."
Oft heitar um-
ræður um ís-
lensk heiti í
tölvutækni