Morgunblaðið - 08.05.1998, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 8. MAÍ 1998 51
+ Þórður Þórðar-
son var fæddur
29. júlí 1910. Hann
lést á Sólvangi í
Hafnarfirði aðfara-
nótt mánudagsins 4.
maí síðastliðins. For-
eldrar hans voru
Þórður Þórðarson,
sjómaður, f. 24.5.
1873, hann drukkn-
aði á togaranum
Robinson 7.2. 1925,
og Sigríður Gríms-
dóttir, húsmóðir, f.
24.6. 1878, d. 18.6.
1949. Systkini Þórð-
ar voru níu talsins en sjö eru nú
látin. Þau voru Anna, f. 8.9. 1904,
d. 17.12. 1986; Helga, f. 2.11.
1905, d. 17.12. 1981; Herdís Mar-
grét, f. 2.1. 1907, d. 20.9. 1987;
Guðný Magna, f. 5.8. 1909, d.
29.4. 1983; Aðalsteinn Valur, f.
24.2. 1913, d. 30.3. 1993; Stein-
grímur Gunnar, f. 26.10. 1918, d.
25.1. 1928, og Sigurbjörn Guð-
mundur, f. 11.12. 1919, d. 1.1.
1996. Eftirlifandi eru Kristín Sig-
ríður Kimmel, f. 12.7. 1914, bú-
sett í New York, og Guðmundur
Kær föðurbróðir minn, Þórður,
er látinn háaldraður. Eg kveð
hann með þakklæti. Auk foreldra
minna hefur enginn maður mótað
líf mitt sem hann og eftir því sem
ég sjálfur eldist sé ég betur hve
margt gott ég á honum upp að
unna.
Þórður var einn tíu systkina sem
ung misstu sjómanninn föður sinn
í hafið þegar hann var að vinna
fyrir heimilinu. Þá var Þórður
fjórtán ára. Þvílíkt reiðarslag hef-
ur margvísleg áhrif. Þessari fjöl-
skyldu þjappaði það saman. Um
það ieyti sem ég byrja að muna
eftir mér bjuggu fimm systkin-
anna, þar á meðal Þórður, í þrem-
ur húsum neðarlega við Selvogs-
götu. Svo eindregin var samheldn-
in að mér fannst ég eiga heima í
þremur húsum og tilheyra einni
fjölskyldu sem byggi í þeim öllum.
Þetta er dýrmæt minning um stór-
fjölskyldu sem mun endast mér
ævina á enda.
Þórður var engin barnagæla en
samt dró hann mig að sér af ein-
hverjum ástæðum. Fjarlæg
bernskuminning segir mér að það
sé vegna þess að hann vísaði ekki
brýnum málum sem þessi ungi
frændi hans þurfti að ræða til síðari
tíma þegar ég yrði stór eins og
flestir fullorðnir gerðu. Nei, hann
ræddi af fullri alvöru spurningar
eins og þær af hverju maður gæti
ekki sparað sér tíma með því að
pissa aðeins einu sinni eftir daginn
eins og maður gerði eftir nóttina,
hvernig allur þessi sjór hefði orðið
til, hvernig jámskip gætu flotið eða
hvað hægt væri að gera við bækur
sem engar myndir væru í en af svo-
leiðis bókum átti Þórður endalausa
stafla. Hann var bókamaður. Oft
bætti Hrefna, kona Þórðar, elsku-
legum athugasemdum inn í þessar
spaklegu umræður enda voru þau
hjón samrýnd svo aldrei bar skugga
á. Og það sem hallaði á rökfímina
hjá mér bætti hún oftar en ekki upp
með hunangssætri smáköku.
Eitt sinn eftir að ég hafði lært að
meta myndalausar bækur kom ég
til þeirra Þórðar og falaðist eftir
einni af ævintýrabókum Enid
Blyton sem Þórður yngri, elstur
fjögurra barna Þórðar og Hrefnu,
átti. Upphófst þá rökræða að vanda
og nú um gildi bókmennta. Að
þessu sinni endaði umræðan þannig
að Þórður eldri rétti mér bókina
Dýrheima eftir Rudyard Kipling og
sagði tíma til kominn að ég kynntist
almennilegum bókmenntum. Eg
þrælaðist með ólund í gegn um
verkið eins hratt og ég gat til að
komast í skemmtiefnið. Ekki man
ég um hvað Dýrheimar fjalla, en
Ævintýrabækumar kann ég enn ut-
anað. Hins vegar situr það eftir af
þessari reynslu og umræðunum
Hafsteinn, f. 15.9.
1915, rafvirkjameist-
ari í Hafnarfirði.
Þórður kvæntist
Hrefnu Hallgríms-
dóttur hinn 8. janúar
1938. Hún lést 28.
desember 1995. Þau
áttu allan sinn bú-
skap heima í Hafnar-
firði, lengst af á Hr-
ingbraut 37. Börn
Þórðar og Hrefnu
eru: Þórður, f.l 7.12.
1938, maki Guðrún
Friðjónsdóttir, hann
á 3 börn; Vilfriður, f.
18.8. 1945, maki Guðmundur K.
Pálsson, hún á 4 börn; Steingrím-
ur, f. 2.6. 1951, maki Þorgerður
Jónsdóttir, hann á 3 börn; Hrafn,
f. 20.6. 1953, maki Ingibjörg
Olafsdóttir, hann á 6 börn.
Þórður lauk verslunarprófi frá
VÍ árið 1934 en mestan hiuta
starfsævi sinnar vann hann sem
bókari hjá Mjólkursamsölunni í
Reykjavík.
Þórður verður jarðsunginn frá
Þjóðkirkjunni í Hafnarfírði í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
sem á eftir fylgdu að þeim nauma
tíma sem hverjum manni er
skammtaður hér á jörð skuli maður
leitast við að verja með góðum bók-
um, góðu fólki og til góðra verka.
Þórður keypti íslenskar bækur
af takmörkuðum efnum jafnóðum
og þær urðu til í vitundarfram-
vindu þjóðarinnar. Hann keypti yf-
irleitt óbundið og batt sjálfur inn.
A unglingsárum mínum sýndi
hann mér handbragðið við þá göf-
ugu iðju. Vegna ástar hans á bók-
um, bestu vinum sínum, varð bók-
bandið í raun að sérstöku framlagi
hans til listagyðjunnar. Um það
vitna bókakilirnir sem urðu æ fal-
legri eftir því sem árin liðu og
þeim fjölgaði.
Þórður vildi að ég æfði bókband-
ið á góðum bókum, öðru vísi gæti
ég ekki borið virðingu fyrir hand-
verkinu eins og vert væri. Hann
benti mér á að spreyta mig til
dæmis á Njálu eða einhverri Is-
lendingasagnanna en tilvitnanir í
þær hafði hann alltaf á hraðbergi.
Ég lagði fram Elskhuga lafði
Chatterley, „bláu bókina" svoköll-
uðu, vegna þess að ég var á þeim
aldri sem hafði meiri áhuga á eigin
vaknandi líkama en skraufþurrum
þjóðararfi í orðum og fannst ég
auk þess orðinn maður til að fylgja
eftir eigin skoðunum. Ég man ekki
eftir að Þórður andmælti þessu
vali öðru vísi en með tvíræðu brosi.
Þrátt fyrir fátækt í æsku mennt-
aðist Þórður með hjálp velviljaðra
efnamanna. Hann lauk prófi frá
Verslunarskóla íslands og lífsviður-
væri sitt hafði hann upp frá því af
bókhaldsstörfum. Meðal starfsfé-
laga var Þórður virtur og vinsæll.
Þórður var jafnaðarmaður. Hann
tók aldrei beinan þátt í stjórnmál-
um en af engum manni hef ég fund-
ið stafa ástríðuíyllri áhuga á kjörum
almennings eða heitari þrá eftir
auknum rétti, bætti-i menntun, fleiri
tækifærum og fullri reisn íslenskrar
alþýðu. Blessuð sé minning Þórðar
frænda míns.
Sigurþór Aðalsteinsson.
Enn á ný hefur brugðið birtu í
hugum okkar er við kveðjum
frænda okkar og vin Þórð Þórðar-
son.
Þórður var fimmti í röð tíu
systkina, elstur fimm bræðra. Eft-
ir lifa nú tvö þeirra, Guðmundur
Hafsteinn og Kristín Sigríður. Guð
gefi þeim styrk á erfiðum tíma-
mótum.
Með fráfalli Þórðar hverfur enn
einn hlekkurinn úr þeirri keðju
sem Selvogsgötufólkið svonefnt
myndaði. Það voru börn Sigríðar
Grímsdóttur og Þórðar Þórðarson-
ar. Þessi systkin voru einstaklega
samheldin og í gegnum tíðina hafa
MINNINGAR
þau staðið saman sem einn maður
bæði í gleði og sorg.
Þórður var meðalmaður á hæð,
grannvaxinn með svipmikið andlit
og sérstaklega dökkur yfirlitum.
Oft hef ég verið spurð að því hvort
ég væri dóttir Þórðar og hefur mér
ekki þótt þar leiðum að líkjast en
Þórður var nú ekki sammála mér
þar. Þegar ég sagði honum þetta
eitt sinn, sagði hann: „Guð blessi
þig, elsku barn, það getur ekki
verið, ég er manna ljótastur." Ekki
er ég nú sammála þessu en hitt er
víst að Þórður og systkin hans
voru ákaflega svipsterk og með
mikinn og sterkan persónuleika.
Hinn 8. janúar 1938 giftist Þórð-
ur Hrefnu Hallgrímsdóttur og hef-
ur það vafalaust verið hans mesta
gæfuspor í lífinu. Samstaða þeirra
hjóna var einstök og styrkurinn
óbugandi í blíðu og stríðu. Þegar
ég man fyrst eftir mér bjuggu
Þórður og Hrefna á Hringbraut
37, í húsi sem Þórður og Aðal-
steinn bróðir hans reistu saman.
Heimili þeirra hjóna var ákaflega
hlýlegt og alltaf fullt af fólki sem
ekki var að furða, því öllum var
þar vel tekið, bæði smáum og stór-
um. Stundir mínar og síðar barna
minna á Hringbrautinni eru okkur
ómetanlegar og þeirra er sárt
saknað.
Eitt var það öðru fremur sem
vakti sérstaka athygli á heimili
Þórðar og Hrefnu, en það var gríð-
arlegt safn bóka sem þau hjón áttu
og var listilega innbundið, að
mestu leyti af Þórði. Það hand-
bragð var einstakt og allt í þvílíkri
röð og reglu að Þórður gat gengið
að hverri þeirri bók sem hann vildi
á augabragði og sagt álit sitt á
henni. Slíkur var áhugi hans og
minni.
Þórður var víðlesinn maður og
óþrjótandi uppspretta fróðleiks,
hvort heldur um var að ræða mál-
efni líðandi stundar eða löngu lið-
ins tíma. Hann hafði mikinn áhuga
á pólitík og oft var heitt í kolunum
þegar þeir bræður hittust og tóku
þetta umræðuefni fyrir.
Hinn 28. desember 1995 lést Hr-
efna, og rejmdist fráfall hennar
Þórði óyfirstíganlegt áfall. Þar við
bættust líkamleg áföll er enn
þyngdu róðurinn. En þrátt fyrir
allt hefur þrautseigjan og um-
hyggja fjölskyldu hans haldið líf-
sneistanum logandi þessi rúmu tvö
ár.
Ég kveð þig, fuglinn fleygi,
sem fjarst við sjónarrönd
um loftsins víða vegi
á vængjum berst frá strönd.
Þinn bróðir vildi ég vera
er vindar haustsins bera
mitt sumar suður í lönd.
(Ó.H.)
Kæru Þórður, Villa, Steingrím-
ur, Hrafn og aðrir ástvinir Þórðar,
okkar innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minninguna um góðan
mann.
Helga Steingerður,
Karl og synir.
Þegar foreldrar mínir fluttust
frá Vestmannaeyjum til Hafnar-
fjarðar árið 1930, áttum við því
láni að fagna að fá leiguhúsnæði á
Selvogsgötu 1, en þar bjó þá ekkja,
Sigríður Grímsdóttir, með börnum
sínum, sem flest voru þá komin til
vits og ára. Elsti sonur Sigríðar og
manns hennar, Þórðar Þórðarson-
ar, sem fórst með togaranum Field
Marshal Robertson í Halaveðrinu
mikla, var Þórður, sem lést á Sól-
vangi hinn 4. þ.m. Með fjölskyldu
foreldra minna og Sigríðar tókst
vinátta, sem aldrei bar skugga á,
og ég tel eistakt sakir tryggðar og
einlægni. Ekki svo að skilja, að
ekki hafi tognað á vináttuböndun-
um með árunum eins og verða vill í
þjóðfélagi, þar sem kapphlaupið
hefur slitið mörg slík bönd, en þau
hafa aldrei rofnað. Þessi vinátta
hefur verið svo einlæg, að þótt
langur tími líði á milli vinafundar
hefur vináttan aldrei náð að eldast
og alltaf eins og langur viðskilnað-
ur væri ýr af nálinni.
Margar tilfinningar, sem ekki
verða skráðar, bærast í brjósti
mínu, þegar ég hlusta tii þessa látna
vinar. Snemma sýndi hann mér
traust, sem ég get varla hafa verð-
skuldað og alltaf sýndi hann mér til-
litssemi sem væri ég jafnaldri hans,
enda þótt aldursmunur væri meiri
en hálfur annar áratugur.
Þórður var mikill bókamaður í
orðsins fyllstu merkingu, sem lýsti
sér þannig, að hann las ekki aðeins
bæði innlendar og eriendar úrvals-
bókmenntir, heldur umgekkst
hann bækur sem einlæga vini, sem
hann gat alltaf treyst. Svo umhug-
að var honum, að þessir vinir hans
litu vel út, að hann lærði bókband,
þegar hann var kominn nokkuð til
aldurs, til þess að geta gert þeim
verðug skil. Af þessum áhuga
leiddi, að hann talaði einstaklega
gott mál, sem var til fyrirmyndar
og minnist ég þess ekki, að erlend
orðskrípi hrytu af hans munni.
Þeir sem umgengust hann, nutu að
sjálfsögðu allir góðs af þessum eig-
inleika og er ég sannfærður um, að
slíkir menn eru miklu meira virði
fyrir varðveislu íslenskrar tungu,
en sumar skrumauglýsingar, sem
nú tíðkast og eru meira að segja
ekki öllum skiljanlegar.
Þórður hafði mikinn áhuga á
þjóðmálum og myndaði sér snemma
skoðanir á þeim, sem ég tel, að ekki
hafi breyst í grundvallaratriðum
með tímanum. Hafði hann mikla án-
gæju af rökræðu um þau mál og
varðist fimlega, ef að var sótt, enda
vel að sér og víðlesinn.
Fyrir mörgum áram ritaði Vil-
mundur heitinn Jónsson, fyrram
landlæknir, eftirfarandi í bók sem
hann ritaði: „Viðbúið er, að lesend-
um rits þessa, ef nokkrir verða,
þyki blöskranarlegt, hve mörgu
smávægilegu er hér haldið til haga
og því gerð rækileg skil. Einmitt
þetta hefur höfundur margoft orðið
að afsaka fyrir sjálfum sér og helzt
numið staðar við það, að smáir hlut-
ir og rislitlir atburðir eiga sér tíðum
mjög áþekka sögu og þeir, sem
stórum meira kveður að; ber þá
einatt við, að gangur sögunnar
bregður því skærara og litríkara
Ijósi á sérkennandi afstöðu manna,
viðbrögð og samskipti, því smá-
vægilegra sem viðfangsefnið er.“
Þessi spaklegu orð hafa löngum
verið ofarlega í huga mínum, en
ekki veit ég, hvort hin viðurkennda
skynsemi leyfir, að greint sé frá at-
viki, sem átti sér stað í sambandi við
lát þessa vinar míns, en læt slag
standa, enda þó vísast sé, að sér-
hver skilji það sínum skilningi.
Þegar Þórður, sonur þessa vinar
míns, lét mig vita af andláti fóður
síns, vildi svo sérkennilega til, að ég
var að ljúka við að leika af hljóm-
plötu þriðja kaflann úr 9. sinfóníu
Beethovens, sem mörgum finnst
með fegurstu tónverkum, sem sam-
in hafa verið. Þetta var íyrir hádegi
á mánudegi og því mjög óvenjuleg-
ur tími til þess að rifja upp þetta
verk, sem ég hafði ekki leikið í ára-
tug. Þá rifjaðist upp fyrir mér, að
þegar leið að lokum síðustu heims-
styrjaldar, gerðu bandamenn innrás
í Normandí eins og kunnugt er.
Þetta var í júní árið 1944. Þessi inn-
rás hafði legið í loftinu nokkum
tíma og svo vildi til, að ég hafði
hlustað á fréttina í útvarpinu um
morguninn, þar sem ég starfaði sem
vaktmaður. Á leiðinni heim til
stuttrar hvíldar mætti ég Þórði, vini
mínum, og sagði ég honum hina
merkilegu frétt og að nú væri senni-
lega stutt í, að bræður hættu að út-
hella blóði hver annars og tækju
sönsum. Þetta gladdi okkur báða,
en fréttin hafði svo djúptæk áhrif á
vin minn, að hann var kominn eina
fimmtíu metra fram hjá mér, þegar
hann hrópaði til mín: „Guð blessi
þig“ og finnst mér þetta lýsa hugar-
fari hans í hnotskurn. Þessu hefur
mér ekki teldst að gleyma. En hvað
kemur þetta tónverkinu, sem ég
minntist á við? Ekki veit ég það, en
hitt vita allir, að höfundur þess var
trúlega einn innilegasti friðar- og
mannfrelsissinni, sem uppi hefur
verið fyrr og síðar. Hann, sem átti
þá ósk heitasta, að allir menn væru
bærður og þróaði með þessu tón-
verlri hina ævagömlu hugmynd um
bræðralag manna. Þess vegna vil ég
trúa því, að Þórður vinur minn, sé
kominn í góðan félagsskap og svífi á
vængjum morgunroðans inn í heim
friðar, bræðralags og kærleika, þar
sem hann sómir sér vel.
Eitt mesta gæfuspor Þórðar var,
er hann gekk að eiga Hrefnu Hall-
grímsdóttur frá Húsavík, sem nú
er látin, og eignuðust þau fjögur
mannvænleg börn, sem öll bera
foreldrum sínum fagurt vitni. Þeim
öllum og öðrum vandamönnum
sendi ég hugheilar samúðarkveðj-
ur.
Vilhjálmur G. Skúlason.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 569 1115, eða á
netfang þess (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki sem
viðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. I>að eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
t
Hjartkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir og afi,
EYJÓLFURJÓNSSON,
Aðalstræti 8,
Reykjavfk,
lést á Landakoti miðvikudaginn 6. maí si.
Guðbjörg Ásgeirsdóttir,
Jón Ásgeir Eyjólfsson, Margét Teitsdóttir,
Atli Gunnar Eyjólfsson,
Hafsteinn Eyjólfsson,
Haukur Kr. Eyjólfsson,
Kristín Brynhildur Eyjólfsdóttir,
Lára G. Friðjónsdóttir,
Linda Ólafsdóttir,
Guðrún Vilhjálmsdóttir,
Gunnar Þorláksson
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
KRISTJÁN ÁRNASON
frá Holti í Aðalvík,
til heimilis á Mávabraut 10a,
Keflavík,
andaðist á Sjúkrahúsi Reykjavíkur miðvikudaginn 6. maí.
Útförin fer fram frá Keflavíkurkirkju föstudaginn 15. maí kl. 14.00.
Guðbjörg Finnbogadóttir,
Kristín E. Kristjánsdóttir, Leifur Georgsson,
Unnur H. Kristjánsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
ÞORÐUR
ÞÓRÐARSON