Morgunblaðið - 10.07.1998, Blaðsíða 28

28 FÖSTUDAGUR 10. JIJLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Andlit
bæjarins
ÞEIR voru sumir kornungir hermennirnir sem komu frá Bretlandseyj-
um 1940. Búnaður þeirra, vopn og verjur frá fyrri heimsstyijöldinni
hefðu vísast dugað smátt ef til átaka hefði komið.
ÚR Smiðjunni.
LIST OG
HÖNJVUN
Apótekið
ilafnarborg
LJÓSMYNDIR ÚR SAFNI
ÖNNUJÓNSDÓTTUR
Opið á afgreiðslutíma Hafnarborgar.
S m i ð j a n,
Strandgötu 50
SÖGUSÝNING
Opið alla daga frá 13-17.
L i s t h tí s i ð
II á r o g I i s t
GUNNAR HJALTASON
Sýningin stóð út júnímánuð.
SVERRISSALUR Hafnarborgar
hefur verið stækkaður svo sem
nemur afgreiðslusal Apóteks Hafn-
arfjarðar sem var og hét og er að
því drjúg bót, en hér mun um sér-
rými að ræða en ekki almennan
sýningarsal.
í tilefni 90 ára kaupstaðarafmælis
Hafnarfjarðarbæjar hefur Byggða-
safn Hafnarfjarðar sett upp tvær
sýningar. Annars vegar „Inni á
gafli“ í Smiðjunni og hins vegar
„Andlit bæjarins" í Apótekinu.
Ymsar athyglisverðar sýningar
hef ég séð í Smiðjunni, sem er sér-
salur á vegum byggðasafnsins þar
sem settar hafa verið upp ýmsar
minni sýningar á gripum safnsins
og farandsýningar sem standa í
stuttan tíma. Nú er þar komin skrif-
stofa og geymsla í hálfu rýminu,
þannig að það getur trauðla gegnt
hlutverki sínu, enda er sýningin
núna mun snubbóttari og síðri en
áður hefur gerst. Auk þess ekki
nægilega faglega sett upp og minnir
jafnvel meira á innsetningu í list-
húsi eða listasafni. En alveg er ljóst
að af miklu er að taka sem er drjúg-
ur stofn í mjög áhugavert sögusafn,
en það þarf að búa betur að því,
auka rými og skilvirkni.
Sýningin á verkum Önnu Jóns-
dóttur í Apótekinu var unnin á
þann veg, að 64 filmur voru valdar
úr um það bil 90.000 (!) glerplötum
er geyma safn hennar. Myndirnar
eru frá öllum 30 ára ferli Önnu sem
ljósmyndara í Hafnarfirði. Gefur
augaleið að þeim var mikill vandi á
höndum er myndirnar völdu, en
þar sem rýnirinn veit afar lítið um
ljósmyndarann á hann erfitt með
að gera sér grein fyrir umfangi
starfssviðs hennar af þessu úrtaki.
Helst að Anna hefur verið mjög
hefðbundinn stofuljósmyndari, sem
hugsaði öðru fremur um að skila af
sér verki á vandaðan og sannverð-
ugan hátt í samræmi við tíðarand-
ann, öllu minna um grafískar eig-
indir ljósmyndarinnar, og enn síð-
ur um ljósmyndina sem listmiðil
eins og t.d. Jón Kaldal. Og þó eru
slíkar ljósmyndir að vinna sér sess
meðal núlistamanna sem hluti
hvunndagsins, en það er annað
mál.
Það væri þó með ólíkindum að
Anna hefði ekki beint ljósopinu að
öðrum viðfangsefnum en marka
innra byrði stofunnar, sem auðvitað
væri þá jafn mikið andlit bæjarins.
En eins og sýningin er sett upp er
frekar um að ræða ásjónur Gaflara,
sápuþveginna og í sparifótunum,
sem auðvitað er líka gott mál í
sjálfu sér.
Sér á báti eru nokkrar myndir af
breskum hermönnum, sem trúlega
eru frá upphafí hernámsins á árun-
um 1940-42. Þær eru allar vel tekn-
ar og ásjónurnar ekki eins uppstillt-
ar, sem kemur af því að ýtrasta
hreinlæti er daglegt skylduverk
hermannsins, og var eitt af þvi sem
vakti hvað mesta athygli og aðdáun
meðal landsmanna, einkum kven-
þjóðarinnar. Það og margt fleira frá
hernáminu er mér i fersku minni og
get ég með engu móti skilið af
hverju þjóðin skirrist við að horfast
í augu við þetta tímabil sem ger-
breytti íslandssögunni og gerði sár-
fátæka alþýðu, kotbóndann ásamt
afkvæmum fólks í vistarböndum vel
bjargálna, og þjóðina þá ríkustu í
Evrópu er hildarleiknum lauk. Hér
er úr yfirmáta merkilegum söguleg-
um heimildum að moða og löngu
kominn tími til að skilgreina það í
mynd og máli ásamt með gripum og
gögnum hvers konar sem enn munu
til. Er ekki síður starfssvið Þjóð-
minja- og þjóðháttasafnsins en hvað
annað er varðar sögu landsins frá
fyrsta degi.
Fyrr mun hún ekki nema sitt
sanna eðli, og á hafsauga með þann
margtuggða og hættulega málshátt:
oft má satt kyrrt liggja, sem við höf-
um misnotað í bak og fyrir í tímans
rás á sama hátt og útlendir vígorð-
ið: tilgangurinn helgar meðalið.
Trúa mín er að margt fleira og
áhugaverðara leynist í hinum 90.000
glerplötum úr myndasafni Önnu
Jónsdóttur en fram kemur í þessu
litla úrtaki.
Leit aðeins inn á sýningu Gunn-
ars Hjaltasonar í listhúsinu Hár og
list á Strandgötu 39, er stóð út júní-
mánuð og hafði ekki verið tekin nið-
ur um helgina. Gunnar er þekktur
fýrir ákveðin vinnubrögð sem hann
hefur tamið sér, eins konar fljóta-
skrift á myndfleti. Það sem gefur
mér tilefni til að prjóna við þessi
skrif er að nokkrar myndanna
vöktu alveg sérstaka athygli mína.
Voru það „Bátur“ (2), „Hús“ (27),
„Suðurhöfnin" (28) og „Sjóhús,
Halakot" (30). Allar þóttu mér þær
hreinar, ferskar og svipsterkar og
eiga mun frekar heima á sýningunni
Mótív i Hafnarborg en það sem
hann er kynntur með.
Bragi Ásgeirsson
Sumar-
dagur í
sveitinni
SUMARDAGUR í sveitinni
verðður haldinn á Hofsósi og
nágrenni sunnudaginn 12.
júlí.
Kl. 11 verður messa í Graf-
arkirkju í tilefni af 45 ára
endurvígsluafmæli þess forna
bænahúss. Prófasturinn séra
Dalla Þórðardóttir prédikar.
Forstöðumaður Byggðasafns
Skagfirðinga Sigríður Sig-
urðardóttir flytur erindi um
kirkjuna. Blönduhlíðarkvar-
tettinn leiðir almennan söng.
Kl. 14 verður Póstsýning í
Vesturfarasetrinu. Opnuð lítil
sýning um póstflutninga í
anddyri setursins. Einar Þor-
steinsson framkvæmdastjóri
íslandspósts opnar hana.
Böðvar Guðmundsson rithöf-
undur flytur erindi um Amer-
íkubréfin.
Kl. 17. Söngtónleikar í
Höfðaborg. Flytjendur; Jón
Rúnar Arason tenór og Þór-
hildur Bjömsdóttir píanóleik-
ari. Á efnisskránni verða ís-
lensk lög og erlendar aríur.
Trúbadúr
og tónsmiður
í Norræna
húsinu
TRYGGVI Hansen verður
með tónleika í Norræna hús-
inu laugardaginn 11. júli kl.
16.
Tónleikur þessi ber yfir-
skriftina Seiður í sól og regni,
en þar mun Tryggvi kynna
lög af geisladisknum Vúbbið.
Þá mun Tryggvi slá lútu og
skjágluggabömbu, fiðlu og
langspil og flytja ljóð eftir
Halldór Laxness, Snorra
Hjartar, Stein, Solomon og
sig sjálfan.
Tónlist Ti-yggva er bæði
rafmögnuð og forn, það forna
er aðallega söngur og kveð-
skapur.
Myndastyttu-
fantasía í
miðbænum
ZIRKÚS ZIEMSEN er
götuleikhópur á vegum Hins
Hússins og verða þau með
myndastyttufantasíu á
Laugaveginum, Lækjartorgi
og Austurvelli í dag föstudag-
inn 9. júlí kl. 12.30.
Aðeins er um þessa einu
sýningu að ræða.
Nýjar bækur
• RÁÐGÁTAN er eftir Gerrit Jan
Zmer.
í kynningu segir: „Árið 1907
hurfu sporlaust tveir þýskir vís-
indamenn sem voru við rannsóknir
á Öskjuvatni. Ári síðar kom
unnusta annars hinna horfnu til Is-
lands til þess að grafast fyrir um
örlög hans og reistiað lokum vörðu
við Öskjuvatn tíl minningar um
mannsefni sitt.
Um þessa dramatisku atburði á
íslandi hefur Gerrit Jax Zwier
samið sögulega skáldsögu þar sem
heimsókn unnustunnar er uppistað-
an, en jafnframt er þess freistað að
varpa ljósi á ferð Þjóðverjanna og
leysa ráðgátuna um mannshvörfin.
Að auki geymir þessi spennandi
saga frjóa sýn kunnugs útlendings
á Island og íslendinga.“
Mál og menning gefur út. Ráð-
gátan er 205 bls. prentuð í Nor-
haven í Danmörku. Verð 999 kr.
Undir sólsetur
KVIKMYNPIR
Iláskólabíó
RÖKKUR („TWILIGHT")
irk'k
Lcikstjóri Robert Benton. Iiandrit
Robert Benton og Richard Russo.
Tónlist Elmer Bernstein. Kvik-
myndatökustjóri Piotr Sobocinski.
Aöalleikendur Paul Newman, Susan
Sarandon, Gene Hackman, Stockard
Channing, Reese Witherspoon,
James Garner, Giancarlo Esposito.
105 mín. Bandarísk. Paramount.
1998.
SÓLIN er tekin að lækka á
lofti hjá nokkrum aðalleikaranna í
nýjustu mynd Bentons, Rökkri.
Nafn hennar er því vel við eigandi
að þessu leyti og hvað efnið snert-
ir, sem er í „film noir“-stíl - sem
við höfum gjaman kallað „rökk-
urmyndir".
Hver skyldi trúa því að Paul
Newman er orðinn 73ja ára gam-
all? Alltaf sami, svali jaxlinn, eðal-
leikarinn sem kann sitt fag aftur
á bak og áfram og verður aldrei á
mistök. Á sinn hátt jafn heillandi
og í Köttur á heitu blikkþaki, sem
hann lék í fyrir 40 árum, og sýnd
verður á einni skjónvarpsstöðinni
núna um helgina. Þetta er ótrú-
legt en satt. James Garner, önn-
ur, ódrepandi kempa úr leikara-
stéttinni, kemur einnig við sögu
og stendur sig lítið síður. Garner
er enn geysilega kröftugur per-
sónuleiki sem heldur athygli
manns og tráverðugleika. Gæða-
leikaramir Gene Hackman og
Susan Sarandon eru bæði tekin
að reskjast og bera aldurinn vel
og hafa miðilinn fullkomlega á
valdi sínu.
Þetta er stórkostlegur hópur.
Hann er svo forvitnilegur og
skemmtileg upplifun í alla staði,
að hann skyggir, sem betur fer, á
linkindina og klisjurnar í sögunni,
sem er nánast ein, kunnugleg
lumma. Newman leikur fyrrum
lögreglumann og fyllibyttu í Los
Angeles, sem starfar sem hjálpar-
hella hjá leikarahjónum, (Hack-
man og Sarandon), gömium vin-
um hans. Hackman notar hann í
sendiför og upp úr því fara líkin
að hrannast upp og berast böndin
að þessum vinum hans, og göml-
um félaga úr lögreglunni (Garn-
er).
Framhaldið er lítið spennandi.
Persónur koma og fara án til-
gangs (Witherspoon, Channing,
Esposito, öll fínir leikarar). Rökk-
ursagan nær sér aldrei á ílug, lítil
spenna og losti, máttlítil svik og
undirferli, aðeins þessir fágætu
fjórmenningar halda manni við
efnið - og gera það svikalaust.
Benton og Newman unnu saman
að síðustu mynd þeirra beggja,
Nobody’s Fool. Rökkur er engan
veginn jafn áhugaverð hvað efnið
snertir, en er engu að síður prýði-
leg skemmtun fyrir aðdáendur
þeirra og góðan leik yfir höfuð.
Vonandi eigum við eftir að fá að
njóta krafta þessa úrvalsliðs um
langan aldur.
Sæbjörn Valdimarsson