Morgunblaðið - 10.07.1998, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 10. JÚLÍ 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hjörleifur -
Bergþóra og
hefnd Hallgerðar
I KVEÐJUORÐUM
sínum til flokksfélaga á
aukalandsfundi AI-
þýðubandalagsins sem
haldinn var um síðustu
helgi kaus Hjörleifur
Guttormsson að líkja
sér vký foma kven-
,T hetju. „Ég var ung gef-
’ in Njáli,“ sagði hann
og vitnaði þar til svars
Bergþóra á Bergþórs-
hvoli þegar henni var
boðin útganga úr
Njálsbrennu. Ekki er
alveg auðsætt hvers
vegna Hjörleifur fór að
rifja upp þessi orð kon-
unnar sem era ein
frægustu ummæli Islendingasagn-
anna um tryggð sem nær út yfir
gröf og dauða, enda lauk hann
hvorki tilvitnuninni né breytti eins
og Bergþóra að því er virtist. Hún
botnaði setninguna svona eins og
alkunna er: „og hefí ég því heitið
..^honum að eitt skyldi ganga yfir
okkur bæði.“ Síðan gekk hún inn í
eldinn með bónda sínum. Hjörleifur
sagði aftur á móti skilið við flokk-
inn. En kannski átti hann alls ekki
við Alþýðubandalagið, sem hefur
mikið breyst frá því hann bast því
tryggðaböndum ungur, heldur þá
hugsjón sósíalismans sem flokkur-
inn byggði upphaflega tilvist sína á
og hrandi til grunna með falli
Berlínarmúrsins 1989. Það er í
brennunni að baki múmum sem
■•Hjörleifur kýs að enda sína póli-
tísku ævidaga. Þar vill hann
slokkna með síðustu glæðunum.
Það er ekki tilviljun,
segir Steinunn Jóhann-
esdóttir, að enginn
karlanna í þingflokki
Alþýðubandalagsins
studdi samstarfstillögu
------------------7---------
formannsins. A þeim
vettvangi hafði
*. Margrét konur einar
að styðjast við.
Við hin virðum fyrir okkur reykinn
úr rústunum. Far vel, félagi Hjör-
leifur.
Bergþórurnar
En þrátt fyrir hrikaleg mistök
og stóra glæpi gegn mannkyninu
sem framdir hafa verið í nafni sósí-
alismans er grunnhugsjónin sem
fékkst úr frönsku byltingunni um
frelsi, jafnrétti, bræðra- og því
ekki systra-lag enn í fullu gildi. Á
þeim granni má byggja nýtt.
Hjörleifur kaus að líkja sér við
konu og hefur augljóslega mætur
á Bergþóru eins og fleiri fyrrver-
andi flokksbræður hans, enda hef-
ur Alþýðubandalagið haft mörg-
um trygglyndum konum á að
skipa, konum sem hafa vaðið eld
fyrir karlana sína. En þar hafa
líka verið konur sem trúðu á hug-
sjón flokksins um jafnrétti. Konur
sem bjuggust við stuðningi þeirra
sem þær höfðu stutt. Bitur
reynsla hefur kennt mörgum
þessara kvenna að eitt eru orð og
annað efndir í jafnréttismálum í
þeirra flokki eins og öðrum. Al-
þýðubandalagið skráir t.d. nafn
www.mbl.is
sitt á spjöld sögunnar
sem sá eini úr fjór-
flokknum sem aldrei
hefur valið konu úr
röðum flokksmanna
til að gegna ráðherra-
embætti.
Hefnd Hallgerðar
Fyrir bráðum þrem
árum varð þó sá sögu-
legi atburður m.a.
vegna þrýstings jafn-
réttissinna úr gras-
rótinni að konu úr
kjördæmi Njáls og
Bergþóru var lyft upp
í formannsstól í
flokknum. Kona sú
atti kappi við mótframbjóðanda af
karlkyni sem hefur átt bágt með
að sætta sig við hina lýðræðislegu
niðurstöðu. Hann hefur síðan beð-
ið færis á því að launa henni kinn-
hestinn svo vísað sé til annarrar
kvenhetju Njálu og hver veit
nema hin hárprúða og hefnigjarna
Hallgerður sé hetja Steingríms.
Hvort Margrét Frímannsdóttir er
Gunnar eða Njáll í þessari nú-
tímaútgáfu sögunnar skal ósagt
látið að sinni en hitt er augljóst að
henni hefur vaxið ásmegin með
hlutverki sínu og stuðningur við
hana styrkst á meðal flokks-
manna.
Karlar krækja
saman olnbogum
En staða Margrétar í þing-
flokknum hefur aldrei verið sterk
frekar en annarra kvenna sem
þar hafa setið um hríð ein og tvær
og nú síðast þrjár. Þar hafa karl-
arnir ráðið ríkjum, sumir nánast
frá stofnun flokksins eins og
Ragnar og Hjörleifur, og jafnoft
og þeir hafa tekið sér orðið jafn-
rétti í munn hefur þeim mistekist
að átta sig á að merking þess gæti
nokkru sinni snert þá sjálfa eða
þeirra stöðu. Og þeir hafa neitað
að horfast í augu við að Kvenna-
framboðin tvö voru að verulegu
leyti klofningsframboð úr Alþýðu-
bandalaginu, ekki síður en Nýr
vettvangur og Þjóðvaki. Þeir áttu
sínar Bergþórur og treystu á
tryggð þeirra. Þess vegna verða
þeir sem vilja skilja það sem nú er
að gerast í Alþýðubandalaginu að
átta sig á því að þar er ekki bara
tekist á um eitthvað sem menn
kalla hægri og vinstri, róttækan
sósíalisma eða frjálslyndan. Átök-
in snúast ekki síður um stöðu
kynjanna, þar sem konur sækja
fram en karlarnir í þingflokknum
krækja saman olnbogum í
grimmri vörn fyrir síðasta vígi
karlaveldisins í flokknum með lið-
styrk hins „óháða“ Ögmundar.
Konur hlusta og styðja
Það er ekki tilviljun að enginn
karlanna í þingflokki Alþýðu-
bandalagsins studdi samstarfstil-
lögu formanns síns. Á þeim vett-
vangi hafði Margrét aðeins kon-
urnar að styðjast við. Konur sem
hafa hæfileika til að hlusta og
heyra það sem fjöldinn er að
segja, hæfíleika sem stundum er
af skornum skammti hjá þeim
sem tala mest sjálfír. Konurnar
heita Sigríður Jóhannesdóttir og
Bryndís Hlöðversdóttir. Leggjum
nöfn þeirra á minnið því hin nýja
hreyfing jafnaðarmanna á meira
undir þeim komið en fornkonun-
um Hallgerði og Bergþóru. Bryn-
dís Hlöðversdóttir tók afgerandi
forystu fyrir fjölmennu liði sam-
einingarsinna í flokknum. Þar fer
kona framtíðarinnar.
Höfundur er rithöfundur.
Steinunn
Jóhannesdóttir
SVEINBJORN
GUÐMUNDSSON
+ Sveinbjörn Guð-
mundsson fædd-
ist á Oxl í Húna-
þingi 29. júní 1921.
Hann lést á hjúkr-
unarheimilinu
Sunnuhlíð í Kópa-
vogi 5. júlí síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru Guðmundur
Sveinsson, bóndi og
sjómaður, og Anna
Jónasdóttir, bæði
húnvetnsk. Þau
fluttust til Vest-
mannaeyja 1923.
Bróðir Sveinbjörns
var Marinó, f. 18. ágúst 1913, d.
10. okt. 1977. Hálfsystir Svein-
björns, samfeðra, var Guðríður
Guðmundsdóttir, sjúkrahús-
ráðskona í Vestmannaeyjum, f.
2. maí 1897, d. 6. júlí 1992. Hinn
24. desember 1952
kvæntist Sveinbjörn
Ingibjörgu Krist-
jánsdóttur frá Flat-
ey á Skjálfanda.
Þau ættleiddu Guð-
mund Sveinbjörns-
son, f. 21. des. 1953,
d. 26. júli 1991.
Sveinbjörn hóf
sjómennsku í Vest-
mannaeyjum 15 ára
að aldri. Hann lauk
námskeiðum í vél-
stjórn í Vestmanna-
eyjum og Reykjavík
og öðlaðist réttindi
sem vélstjóri. Sveinbjörn starf-
aði sem vélstjóri og útgerðar-
maður Iengst af.
títför Sveinbjörns fer fram
frá Kópavogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Á hendur fel þú honum,
sem himna stýrir borg,
það allt, er áttu’í vonum,
og allt, er veldur sorg.
Hann bylgjur getur bundið
og bugað storma her,
hann fótstig getur fundið,
sem fær sér handa þér.
(B. Halld.)
Einn kærasti vinur minn og fé-
lagi í áratugi, Sveinbjörn Guð-
mundsson, er látinn. Hefur honum
verið kærkomin hvíldin eftir harð-
an sjúkdóm sem lagði hann síðar
að velli. Er hér genginn einn mesti
sómamaður og mannvinur sem ég
hef kynnst, og langar mig til að
minnast hans í nokkrum fátækleg-
um orðum.
Við kynntumst fyrst haustið
1960 á mjög sérstakan hátt. Hann
var þá vélstjóri á Gjafari frá Vest-
mannaeyjum sem hann gerði út
ásamt mágum sínum tveimur en
ég var kokkur á Bergi frá Vest-
mannaeyjum og við lágum í land-
legu í Reykjavíkurhöfn í alveg kol-
vitlausu veðri. Við á Bergi, sem
lágum utan á Gjafari, sem var sá
sjöundi í bátaröð frá bryggju,
höfðum pantað kost og þegar hann
kom kl. 5 var ég einn um borð, því
allur mannskapurinn hafði farið í
bíó. Var þetta mikill kostur og
óhægt um vik fyrir mig einan og
bílstjórann að koma þessu yfir alla
bátana. Heyrum við þá allt í einu
kallað: Er hér á ferðinni kokkur-
inn á Bergi með kostinn sinn? Og
var það eins og við manninn mælt
að Sveinbjörn hjálpaði okkur og
kom þá fram dugnaðurinn og elju-
semi hans sem ég átti eftir að
kynnast nánar við lengri kynni.
Við höfðum alltaf samband eftir
þetta eins og það gat verið, báðir á
sjó. Svo fluttist ég frá Vestmanna-
eyjum til Reykjavíkur og þaðan
norður til Hríseyjar. Leiðir lágu
ekki saman á ný fyrir alvöru fyrr
en haustið 1984, þá báðir starfs-
menn hjá Goða hf. á Kirkjusandi.
Þar unnum við saman í 10 ár og
var það góður tími fyrir okkur
báða og við urðum miklir vinir og
hann hjálpaði mér mikið og var
alltaf tilbúinn þegar ég var að
kvabba á honum og voru það mikil
viðbrigði fyrir mig þegar hann
veiktist að geta ekki notið verka
hans.
En svona er lífíð, að hryggjast
og gleðjast hér um fáa daga, að
heilsast og kveðjast, það er lífsins
saga.
Bjössi gat verið skemmtilegur
og reytt af sér brandarana og
margar sögur sagði hann mér af
löngum sjómannsferli sem ég
hafði gaman af. Hann var mikill
vélstjóri og reyndi mikið á hann
því Gjafar var mikið aflaskip og
fast þeir sóttu sjóinn.
Nú að leiðarlokum þegar ég lít
yfir farinn veg er það enginn
spurning að það var mannbætandi
að kynnast manni eins og Svein-
birni Guðmundssyni.
Kveð ég hann með trega og
þakka honum allt sem hann gerði
fyrir mig.
Kæra Inga, ég votta þér mína
dýpstu samúð.
Lyfti mér langt í hæð
lukkunnar hjól,
hátt yfir stund og stað,
stjörnur og sól,
hljómi samt harpan mín:
:,:Hærra, minn Guð, til þín,:,:
hærra til þín.
(M. Joch.)
Auðunn.
Sveinbjörn Guðmundsson, vél-
stjóri, andaðist á hjúkrunarheimil-
inu Sunnuhlíð, Kópavogi, hinn 5.
júlí sl. eftir erfíð veikindi undan-
farin ár. Á Sunnuhlíð hafði hann
notið frábærrar umhyggju og
hjúkrunar sem ber að þakka.
Andlát hans var því lausn frá
sjúkdómum og kröm. Sveinbjörn
Guðmundsson var um margt sér-
stakur maður. Hann var traustur
og samviskusamur vélstjóri, frá-
bær skákmaður, hagmæltur og vel
að sér um marga hluti. En aðals-
merki hans var góðmennska og
einstök hjálpsemi sem margir
munu minnast við andlát hans.
Á æskuárum mínum var oft tal-
að um frændfólkið í Vestmanna-
eyjum, Sigurbjörn Sveinsson,
skáld og kennara, bróðurson hans,
Sveinbjörn Guðmundsson, vél-
stjóra og hálfsystur, Guðríði Guð-
mundsdóttur, sjúkrahúsráðskonu.
Ég kynntist Guðríði og Sveinbirni
síðar á heimili ömmu minnar,
Olafar Maríu Sigurvaldadóttur og
afa, Björns Friðrikssonar, toll-
varðar. En kynni okkar Svein-
björns urðu mikil á síldarárunum
1963-1965 á Seyðisfirði er ég
starfaði þar á sumrin.
Sveinbjörn var þá 1. vélstjóri á
hinu þekkta aflaskipi Gjafari VE-
300, sem landaði gjarnan á Seyðis-
fírði.
Má segja að vinátta okkar hafi
haldist alla tíð síðan. Sveinbjörn
var meðeigandi í útgerð Gjafars
ásamt mágum sínum Rafni Krist-
jánssyni, skipstjóra og Sigurði
Kristjánssyni, matsveini.
Útgerðin var þekkt að myndar-
skap og fyrirmyndarrekstri.
Sveinbjörn átti sem vélstjóri
drjúgan þátt í þeirri velgengni
sem útgerðin naut. Samviskusemi
hans og vandvirkni í meðferð allra
véla og búnaðar var þannig að
ekki varð betur gert.
Hafði hann jafnan gott úrval
varahluta og rekstrarvara um
borð og gat oft miðlað öðrum skip-
um í hafi.
Öll umgengni og viðhald skips-
ins var þannig að aðdáun vakti.
Var skipið stundum kallað mublan
meðal sjómanna. Slíkt var ásig-
komulags skips og búnaðar. Þegar
hér var komið af sögu var skipið
hið þriðja í röðinni með þessu
nafni og í eigu þeirra félaga. En
útgerð þessari lauk þegar Rafn
Kristjánsson, skipstjóri, lést um
áramótin 1972-1973.
Stundaði Sveinbjörn eftir það
vélstjórn á ýmsum skipum svo og
lager- og verslunarstörf ýmiskon-
ar eftir að hann kom í land.
Þau Ingibjörg og Sveinbjörn
áttu myndarlegt heimili í Vest-
mannaeyjum og eftir gos stóð
heimili þeirra lengst af í Grænu-
tungu 8 í Kópavogi með sama
myndarbrag. Var gaman að heim-
sækja þau, skoða myndir hús-
bóndans frá Vestmannaeyjum og
útgerðarárunum. Myndum þess-
um var gjarnan brugðið í mynd-
varpa og þær sýndar á stofu-
veggnum með skemmtilegum
skýringum Sveinbjörns. Kíkt var í
glas og lög frá Vestmannaeyjum
eftir Oddgeir Kristjánsson leikin
af miklum krafti. Þá voru sagðar
magnaðar sjóferðasögur en oft var
siglt með aflann á erlendar hafnir
hér á áram áður og söguefni mik-
ið. Fyrir nokkrum árum varð
Sveinbjörn fyrir heilsubresti af
völdum heilablæðinga.
Inga stóð með sínum manni eins
og frekast var mögulegt. Samstarf
hennar og hjúkrunarliðs Sunnu-
hlíðar í veikindum Sveinbjörns var
einstakt mannúðarstarf.
Við í Fögrubrekku vottum Ingu
okkar dýpstu samúð og biðjum
góðan Guð að geyma Sveinbjörn
Guðmundsson, öðling, sem alls
staðar kom fram til góðs og kveðj-
um með orðum föðurbróður hins
látna, Sigurbjörns Sveinssonar, og
voru Sveinbirni töm.
Yndislega eyjan mín,
ó; hve þú ert morgunfögur.
Uðaslæðan óðum dvín,
eins og spegill hafið skín,
yfir blessuð björgin þín
breiðir sólin geislakögur.
Yndislega eyjan mín,
ó, hve þú ert morgunfögur.
Hilmar Björgvinsson.
Lokið hefur jarðvist mætur
maður sem okkur langar til að
minnast með nokkrum orðum.
Aldrei getum við minnst hans
öðravísi en sem Bjössa hennar
Ingu frænku. Góðar og hlýjar
móttökur fengum við alltaf hjá
þeim hjónum. Þegar Inga og
Bjössi bjuggu í Vestmannaeyjum
fór hann stundum með eldri systk-
inin í bíltúr um staðinn. Rúsínan í
pylsuendanum var að Bjössi bauð
upp á ís í lok ökuferðar.
Éramsækinn tæknimaður var
hann Bjössi í huga okkar barn:
anna því hann átti svo fín tæki. í
einu jólaboðinu tók hann upp söng
systkinabarnanna á fína tækið og
leyfði þeim síðan að hlusta á
spangólið mörgum árum seinna.
Þetta þótti okkur alltaf og þykir
enn fyrirmannlegt af Bjössa, því
upplifunin var svo sterk á þeim
tíma. Bjössi ávann sér traust okk-
ar með hlýju viðmóti og góðvild.
í Heimaeyjargosinu fluttust
þau hjónin í Kópavoginn þar sem
þau bjuggu í ein 23 ár. Þegar við
strákarnir vorum yngri fengum
við að fara í heimsókn á heimili
þeirra í Grænutungu 8. Þá var nú
líf í tuskunum og mikið prakkar-
ast. Nóg var af spilum og ekki
spillti nú fyrir þegar sumir fengu
að tefla við hann Bjössa. Alltaf lét
hann eins og hver leikur væri
snilldarleikur og þannig hvatti
hann til aukins áhuga á tafl-
mennsku. Þótt samverustundum
hafi fækkað í seinni tíð eigum við
ekkert nema góðar minningar um
hann Bjössa.
Elsku Inga frænka. Við biðjum
góðan Guð að veita þér huggun
harmi gegn.
Þú, Drottinn, átt það allt,
sem öðlumst vérájörð.
Hver gjöf og fóm, sem færum vér,
er fátæk þakkargjörð.
(Þýð. Sbj. E.)
Með hinstu kveðju,
Sigrún, Sigtryggur, Ósk-
ar Stanley, Kristján Rafn
og Sigurður Heiðar.