Morgunblaðið - 22.09.1998, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJURDAGUR 22. SEPTEMBER 1998 45#-
Dýraglens
<1\E6H/lDl Þzí' ÉGHbÐl þui'.X^ \ i&mfeSSU £&Z/'e6HEL.t\ )/)£> HANN ZILOI Df?SN<S/~ • ( LEGAN Á£t/< ' u
& v j ~
Grettir
Tommi og Jenni
Smáfólk
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Dularfullt
íslenskt málverk
Frá Erni Ólafssyni:
FRÓÐLEG gi-ein birtit í Lesbók
Mbl. eftir Júlíönu Gottskálksdóttur
(12.9.98). Þar segir hún frá
geometrískri afstraktlist á Islandi
um miðja þessa öld. Eg saknaði þess
að hún skyldi ekki minnast á af-
straktmyndir Finns Jónssonar frá
1924-25, en hér segir frá slíku verki
íslensku, einnig máluðu fyrir 1930.
Nýlega lauk í Ai’ken, nýju nútíma-
listasafni í suðumthverfum Kaup-
mannahafnar, merkilegri sýningu,
sem var helguð dadaistanum Kurt
Schwitters (1887-1948). Sonur hans
Ernst (1918-96) safnaði saman til-
tækum verkum fóður síns - og lista-
manna sem hann þekkti og varð fyrir
áhrifum frá. Þarna eru fögur verk
eftir Picasso, Klee, rússneska súp-
rematista frá því um 1920 - og Ingi-
björgu H. Bjarnason! Prýðilegt flat-
armálsverk (samsetning hringa og
keilu í ýmsum litum) sem hún sýndi
hjá „Cerele et carré“ (hringur og
ferningur) árið 1930. Nú var auðvitað
fræg kona með þessu nafni
(1867-1941), forstöðukona Kvenna-
skólans frá 1906, fyi-sta konan sem
hlaut sæti á Alþingi, 1922 (fyrh'
Heimastjómarflokkinn, Ihaldsflokk-
inn og Sjálfstæðisflokkinn). Hún
virðist afar ólíkleg til að hafa gerst
framúrstefnumaður í myndlist um
sextugt, en í Islenskri myndlist eftir
Björn Th. Bjöi-nsson stendur þó, að
hún hafi kennt Júlíönu Sveinsdóttur
teikningu. Og umrætt verk ber svo
sannarlega með sér kunnáttu í form-
fræði og litameðferð, auk þjálfunar í
afstraktmyndlist, svo se_m sjá má af
meðfylgjandi mynd. í sýningar-
skránni (Das gi-osse Dadagluten,
Sprengel Museum Hannover/Arken,
1998, bls. 174) segir e-ð á þessa leið:
„Þetta virðist vera meginverk í
sköpunarstai’fi þessarar lítt þekktu
íslensku listakonu. Hún byggir á
hreinæktuðu formi konstrúktívista,
sem komið höfðu fram hjá „Cercle et
can-é“, einkanlega þeir Mondrian,
Vordemberge-Gildewart og Vanton-
gerloo, en hún fann sitt sérstæða
form. Ferningur, hringur, lína, flötur
og rétthyrndur þiThymingur mynda
grunneiningar flatannálsins, ásamt
með litaþrenningunni rautt-gult-
blátt, og „ólitunum" svart-hvítt-grátt.
Þessum fi-umeiningum skipar lista-
konan í vel samsett jafnvægi. Ólíkt
t.d. fíngerðum, draumkenndum verk-
um Mondrians hefur listakonan
skapað grófgerðara, aðgengilegra og
nákomnara verk.
En þótt myndflöturinn virðist nán-
ast kennimannlegur í uppbyggingu,
þá koma hér fmlegri tilbrigði til.
Hvítur þríhymingurinn og blár fern-
ingurinn verða gagnsæir, þar sem
þetr leggjast yfír dökka bálkana.
Hvíti flöturinn ummyndar blátt í ljós-
blátt en svart í grátt, o.s.frv. Hér er
fengist við efniskennt og andstæðu
þess, þar með einnig við meginpóla
nútímalistar, flöt og iými.“
í skránni aftast segh’ (bls. 224) að
þetta olíumálverk á léreft (61x49,8
cm), án titils, án árssetningar, hafi
Ernst Schwitters keypt á uppboði í
Galerie Palette í Zúrich, 25.5. 1991,
úr einkasafni í Bem. Því sé lýst í
uppboðsskránni, en ekki veit ég
hvort þar er meiri fróðleik að hafa en
í þeim skrá sem ég hefi nú þýtt úr.
Sláandi var það á sýningunni og í
skránni, að fæðingarár og dánarár
stóðu við nöfn flestra listamannanna,
en ekki þessa. Eg ræddi þetta m.a.
við minn margfróða kunningja, Ulf
Hjörvar, og hann vísaði veginn, í ís-
lenskum æviskrám segir Páll Eggert
Ólason um Þorleif, bróður Ingibjarg-
ar skólastjóra:
„Kona 1. (1899): Dr. Adelina Ritt>
ershaus (svissnesk); þau slitu sam-
vistir. Dóttir þeirra: Ingibjörg málari
átti þýskan mann, Stein, og nefndi
sig Stein-Bjamason.“
Nú býst ég við að Ingibjörg þessi
hafi alist upp í Sviss, þar sem umrætt
málverk var svo selt fyrir átta áram.
Er öllu skiljanlegra að hún yrði fram-
úrstefnumálari þar á þriðja áratug
aldarinnar en föðursystir hennar á
íslandi. En fróðlegt væri að fá meira
að vita um þennan ágæta málara, ég
tala nú ekki um að fá að sjá fleiri
verk hennar. Bjó hún eitthvað á ís-
landi (svo sem ætla mætti af orðalagi
Páls Eggerts), sýndi hún þar, era til
verk eftir hana þar?
Heiti ég á hvem sem upplýst getur
málið að leggja sitt af mörkum.
ÖRN ÓLAFSSON,
Jagtvej 57,2.t.h.
2200 Kaupmannahöfn N.
Kentruck
STAFLARI
HAGKVÆM LAUSN
ÁRVÍK
ÁRMÚLA1 • SÍMI 568 7222 • FAX 568 7295
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskiiur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
tii birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.’*'1