Morgunblaðið - 17.10.1998, Qupperneq 1

STOFNAÐ 1913
236. TBL. 86. ÁRG.
LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
20 ár frá
kjöri páfa
JÓHANNES Páll páfi minntist
þess í gær að 20 ár eru liðin frá
kjöri hans og bað pólska landa
sína að biðja fyrir því að hann
gæti stjórnað kaþólsku kirkj-
unni fram yfír næstu aldamót.
25.000 Pólverjar, þeirra á meðal
Aleksander Kwasniewski for-
seti, söfnuðust saman á Péturs-
torginu til að hylla þekktasta
landa sinn. Margir héldu á
pólskum fána og borða Sam-
stöðuhreyfíngarinnar, sem páfi
hjálpaði í baráttunni gegn
pólsku kommúnistastjórninni á
síðasta áratug. Talið er að páfí
hafí átt ríkan þátt í faili stjórn-
arinnar, sem olli síðan keðju-
verkun í kommúnistaríkjum
Austur-Evrópu.
Páfí hélt tilfinningaþrungið
ávarp í tilefni tímamótanna, þar
sem hann minntist kjörsins, föð-
urlandsins og banatilræðisins
sem honum var sýnt 13. maí
1981.
Þegar Jóhannes Páll var kjör-
inn 16. október 1978 varð liann
fyrsti páfínn í 455 ár sem ekki er
af ítölsku bergi brotinn og hefur
ríkt lengur í Páfagarði en nokk-
ur annar páfí á öldinni.
Reuters
Uppsveifla
á fjármála-
mörkuðum
New York, London, Singapore. Reuters.
MIKIL uppsveifla var á fjármála-
mörkuðum í Bandaríkjunum og Asíu
í gær vegna vaxtalækkunar banda-
ríska seðlabankans í fyrradag og
vonast margir til að hún hjálpi til við
að koma efnahagslífinu upp úr öldu-
dalnum.
Seðlabankinn lækkaði vexti um
0,25 prósentustig og varð það til þess
að Dow Jones-verðbréfavísitalan
hækkaði um rúm 4% í fyrradag. Vísi-
talan hafði hækkað um 1,4% til við-
bótar í gærkvöldi og hefur hækkað
meira á einni viku en nokkru sinni
fyir.
í Tókýó hækkaði verðbréfavísital-
an um meira en tvö prósent en í
Indónesíu, Singapore og Hong Kong
um rúmlega níu prósent.
„Þetta er eins og flugeldasýning,“
sagði Saturnino Mejia hjá Guoco-
verðbréfafyrirtækinu á Filippseyj-
um, en vaxtalækkunin hefur vakið
með mönnum bjartsýni á að Banda-
ríkin muni tryggja að ekki komi til
meiri samdráttar.
Gengi verðbréfa hækkaði einnig í
helstu kauphöllum Evrópu í gær, um
1,5% í London, 1,8% í Frankfurt og
0,8% í París. Mest var hækkunin í
Madrid, tæp 5%.
Herlið Serba hefur ekki enn verið flutt frá Kosovo
NATO framlengir
frest Milosevic
Brussel, Belgrad. Reuters.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ
(NATO) ákvað í gær að veita
Slobodan Milosevic, forseta Júgó-
slavíu, tíu daga frest til viðbótar til
að binda enda á átökin í Kosovo-
héraði í Serbíu. NATO áréttaði
einnig að bandalagið myndi gera
loftárásir á hemaðarleg skotmörk í
Júgóslavíu ef Milosevic sendi ekki
öryggissveitir sínar úr héraðinu áð-
ur en fresturinn rennur út.
Bandalagið hafði áður veitt
Milosevic frest til klukkan 15 í dag
til að verða við kröfunni en sendi-
herrar aðildarríkjanna samþykktu í
gær að framlengja hann til 27. októ-
ber. Nokkur aðildarríkjanna, eink-
um Frakkland, beittu sér fyrir því
að Serbar fengju tíu daga til viðbót-
ar til að flytja öryggissveitir sínar
frá Kosovo og að þrýstingnum á
Milosevic yrði haldið áfram þar til
NATO og Oryggis- og samvinnu-
stofnun Evrópu (ÖSE) gætu sent
eftirlitsmenn til héraðsins.
Talsmaður NATO sagði ljóst að
Serbar hefðu ekki staðið við loforð
sín um að flytja allar öryggissveitir
sínar frá Kosovo. „Það eru enn
skýrar vísbendingar um að margar
her- og lögreglusérsveitir séu enn í
Kosovo og NATO er enn tilbúið að
hefja loftárásir á Júgóslavíu."
Sagðir hafa sent nýjar
hersveitir til Kosovo
Vestrænir stjómarerindrekar
héldu í gær áfram tilraunum sínum
til að fá Milosevic til að verða við
kröfunni. Christopher Hill, sendi-
herra Bandaríkjanna í Makedoníu,
ræddi við Milosevic á skyndifundi í
Belgrad og sagði honum að liðs-
flutningar Serba frá héraðinu til
þessa væri „langt frá því að vera
fullnægjandi", að sögn vestrænna
heimildarmanna.
Javier Solana, framkvæmdastjóri
NATO, sagði að bandalagið hefði
fengið áreiðanlegar upplýsingar um
að serbneskar hersveitir hefðu ekki
enn verið fluttar frá héraðinu.
Ibrahim Rugova, leiðtogi Albana í
Kosovo, sagði að Serbar hefðu sent
nýjar her- og lögreglusveitir til hér-
aðsins og vestrænir eftirlitsmenn
staðfestu að sést hefði til nokkurra
öryggissveita á leið til héraðsins.
■ Reynir á rætur/30
Reuters
JOHN Hume og Pat, kona hans, ræða við kampakáta blaðamenn
í gær eftir að ljóst var að Hume hlyti friðarverðlaun Nóbels.
Hume og Trimble
fá friðarverðlaunin
Ósló, London, Derry. Reuters.
STJÓRNMÁLAMENNIRNIR
John Hume og David Trimble deila
friðarverðlaunum Nóbels í ár fyrir
þátt sinn í tilraunum til að binda
Samið um mestu hernaðaruppbyggingu Bandaríkjanna á friðartímum frá 1985
Utgjöld til hersins stóraukin
Washington. The Daily Telegraph.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti og
leiðtogar repúblikana og demókrata á
þinginu hafa náð samkomulagi um að
auka útgjöldin til vamarmála á næsta
ári um 10% og heija mestu hemaðar-
uppbyggingu í landinu á friðartímum
frá 1985. M.a. er ráðgert að tvöfalda
framlögin til eldflaugavama.
Útgjöldin til varnarmála eiga að
verða um 280 milljarðar dala, and-
virði 19.000 milljarða króna. Stjómin
hefur verið gagnrýnd fyrir að hafa
dregið um of úr útgjöldunum á síð-
ustu árum og herráðið kvartaði ný-
lega yfir því að ekki væri búið nógu
vel að hemum, sagði hann vanta 15
milljarða dala, sem svarar rúmum
1.000 milljörðum króna, á ári.
Þeir sem gagnrýna stjórnina telja
að hernaðarmáttur Bandaríkjanna
hafi minnkað svo mikið að það stefni
öryggi landsins í hættu. Herinn sé
illa í stakk búinn að takast á við
hættur, sem stafi af ýmsum óvin-
veittum ríkjum, útbreiðslu gereyð-
ingarvopna og óstöðugleika í heimin-
um eftir lok kalda stríðsins.
Bandaríkjamenn hafa einkum
áhyggjur af Norður-Kóreumönnum,
sem eiga nú þegar eldflaugar sem
gætu dregið til Hawaii og Alaska.
Talið er að Norður-Kóreumenn séu
einnig að hanna eldflaugar sem
hægt væri að nota til árása á Los
Angeles og stórt svæði vestan
Klettafjalla.
enda á 30 ára vargöld á Norður-ír-
landi. Sagði Francis Sejersted, for-
maður Nóbelsnefndarinnar, þegar
hann tilkynnti valið í gærmorgun, að
þeir Hume og Trimble væru höfund-
ar Belfast-samkomulagsins sem náð-
ist á páskunum og vonast væri til að
myndi færa frið á Norður-írlandi.
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, fagnaði þessum tíðindum í gær
og hið sama gerði Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, sem
kvaðst telja að enginn ætti verðlaun-
in frekar skilin en þeir Hume og
Trimble, þau væru þakklætisvottur
fyrir hugrekki þeirra og framlag í
þágu friðar. Vonaðist Blair til þess
að verðlaunin yrðu til að efla menn í
baráttunni við þær hindranir sem
enn standa í veginum á Norður-ír-
landi.
■ Vonast til/28