Morgunblaðið - 17.10.1998, Qupperneq 12

12 LAUGARDAGUR 17. OKTÓBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
*
Hagfræðingur ASI um það ákvæði í skuldabréfum að höfuðstóll geti
ekki lækkað niður fyrir grunnvísitölu bréfsins
Ekki í samræmi við hugsun-
ina á bakvið verðtryggingu
EDDA Rós Karlsdóttir, hagfræðingur Alþýðu-
sambands íslands, segir að ákvæði í verðtryggð-
um skuldabréfum spai-isjóðanna um að höfuðstóll
skuldarinnar geti ekki lækkað niður fyrir grunn-
vísitölu bréfsins brjóti í bága við hugsunina sem
liggi til grundvallar verðtryggingu. Þessu ákvæði
hefur ekki verið beitt samkvæmt upplýsingum
sparisjóðanna að því er fram kom í Morgunblað-
inu í gær.
Edda Rós sagði að verðtrygging hlyti að gilda í
báðar áttir, hvort sem um verðbólgu eða verð-
hjöðnun væri að ræða. Með því að setja svona
gólf væru lánveitendur að tryggja sig sérstak-
lega. Þetta væri mjög undarlegt ákvæði, enda
kæmi fram í frétt Morgunblaðsins að sögn tals-
manns sparisjóðanna að þetta ákvæði yrði senni-
lega tekið út.
„Hugsunin á bak við verðtryggingu er að
tryggja kaupmátt einhverrar upphæðar. Ef það
verður verðhjöðnun og upphæðin lækkar af þeim
orsökum er kaupmátturinn sá sami,“ sagði Edda
Rós.
Hún sagði að þess vegna bryti ákvæði eins og
þetta í bága við hugsunina á bak við verðtrygg-
ingu. Auk þess væri einkennilegt að hafa slíkt
tryggingarákvæði í skuldabréfunum, því mjög
ólíklegt væri að á ákvæðið reyndi. Ef til kæmi
myndi þetta virka eins og viðbótarraunvextir fyr-
ir lántakandann. Hins vegar væri sá sem veitti
lánið ekki að tapa neinu þó um verðhjöðnun væri
að ræða, því kaupmáttur viðkomandi upphæðar
væri sá sami og áður.
Vilhjálmur Egilsson, formaður efnahags- og
viðskiptanefndar Alþingis, sagði að verðtrygging
ætti að virka í báðar áttir, bæði til hækkunar og
lækkunar. Það væri því eðlilegt hjá sparisjóðun-
um að beita ekki þessu ákvæði. Bæði lántakandi
og lánveitandi væru að taka áhættu með verð-
tryggingunni. Væru lán til dæmis gengistryggð,
sem á sínum tíma hefði verið ákveðinn valkostur
við verðtryggingu, þá hefðu þau bæði getað
hækkað og lækkað í samræmi við breytingar á
viðkomandi mynt. Hann sagðist telja eðlilegt að
sparisjóðirnir felldu niður þetta ákvæði úr
skuldabréfum sínum, enda væri það ekki í sam-
ræmi við hugsunina með verðtryggingunni.
Jón Magnússon, varaformaður Neytendasam-
takanna, sagði að ákvæði þessa efnis í skulda-
bréfum sparisjóðanna væri með öllu óeðlilegt. Ef
lántakandi tæki áhættu varðandi þróun vísitölu
væri eðlilegt að lánveitandi gerði það með sama
hætti.
Þarf ekki að vera óeðlilegt
Ragnar Hafliðason, forstöðumaður bankaeftir-
lits Seðlabanka Islands, sagði að ákvæði eins og
það sem væri í skuldabréfum sparisjóðanna þyrfti
ekki að vera óeðlilegt. Það hefði aldrei reynt á
þetta ákvæði og hann skildi þar af leiðandi ekki
hvers vegna væri verið að fjalla um þetta nú.
Aðspurður hvort svona ákvæði í skuldabréfum
gæti brotið í bága við lög sagði Ragnar að það
hefði ekki verið skoðað sérstaklega. Hann vissi
hins vegar ekki annað en ákvæði eins og þetta
væri í lagi og gæti verið hluti af samningi milli
aðila. Að auki væri afar ólíklegt að á svona
ákvæði reyndi og þá einungis fyrstu mánuðina
eftir að lán væri tekið, ef um verðhjöðnun væri að
ræða. Nýjar reglur um verðtryggingu hefði tekið
gildi á þessu ári og nú yrðu verðtryggð útlán að
vera að minnsta kosti til fimm ára og verðtryggð
innlán ekki til skemmri tíma en þriggja ára.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
STARFSFÓLK veitufyrirtækjanna fjölmennti á kynningarfund um sameininguna í Háskólabíói í gær.
Lausir úr
haldi
TVEIR piltar, sem úrskurðað-
ir voru í gæsluvarðhald til 16.
október eftir alvarlega árás á
mann á Ingólfstorgi um síð-
ustu mánaðamót eru báðir
lausir úr haldi. Rannsókn
málsins er á lokastigi og verða
málsgögn fljótlega send sak-
sóknara.
Tveir enn í varðhaldi
Tveir aðrir piltar eru enn í
gæsluvarðhaldi vegna alvar-
legrar árásar á mann í Aust-
urstræti, sem átti sér stað
skömmu eftir hina fyrri.
Gæsluvarðhaldi annars þeirra
lýkur á mánudag, en þá verð-
ur tekin ákvöi'ðun um fram-
lengingu. Hinn árásarmaður-
inn verður í gæsluvarðhaldi til
30. nóvember.
Hafnarfjörður 90 ára
Kátt
verður í
Firðinum
HAFNFIRÐINGAR halda upp á
90 ára afmæli bæjarins um helgina.
Að sögn Magnúsar Gunnarssonar
bæjarstjóra varð bæjarfélagið 90
ára 1. júní sl. Engu að síður þótti til-
efni til að halda upp á afmælið þótt
farið væri að líða á árið.
Magnús segist ekki efast um að
kátt verði í Firðinum um helgina.
„Ég veit að þetta verður mjög
skemmtileg afmælishátíð. Veður-
spáin er góð og ég hvet Hafnfirð-
inga til að taka þátt í afmælinu, og
auðvitað hvet ég íbúa annarra bæj-
arfélaga einnig til að heimsækja
okkur.“
Fjölþætt hátíðardagskrá
Hátíðardagskrá afmælisins er
fjölþætt. í dag, laugardag, milli
klukkan 18 og 23, verða upptöku-
tónleikar í félagsmiðstöðinni Vitan-
um undir yfirskriftinni „Hafn-
firskar unglingahljómsveitir í 90
ár.“ Það troða meðal annars upp
hljómsveitirnar Stæner, Ensími,
Bara burt Reynir, Himbrimi, Teknó
Atli, Rennireið, Pppönk, Nuance og
Svarta síða skeggið.
A sunnudag milli klukkan 15 og
17, verður fjölskyldudagskrá í
Iþróttahúsinu Strandgötu. Kynnir
verður Steinn Ármann Magnússon,
Lúðrasveit Hafnaríjarðar og hljóm-
sveitin í mestu makindum leika fyr-
ir gesti, Bergþór Pálsson,
Sirkustrúðar, Snuðra og Tuðra,
Steinn Ármann og Helga Braga
skemmta gestum, bæjarstjóri flytur
ávarp og boðið verður upp á risaaf-
mælistertu. Milli 16 og 17 syngja
barnakórar úr kirkjum og gi-unn-
skólum Hafnarfjarðar, og Kam-
merkór og Kvennakór Hafnarfjarð-
ar í Tónlistarskólanum. Einnig
verða hátíðartónleikar í Hafnarborg
kl. 20.30 þar sem Magnús Kjartans-
son, Björgvin Halldórsson, Björn
Thor, Bjarni Ara, Alda Ingibergs-
dóttir, Sigríður Guðnadóttir, Sigrún
Eva Ármannsdóttir, Guðmundur
Steingrímsson, Ragnar Sólberg og
fleiri.
Víða verður opið hús í Hafnarfírði
í tilefni afmælisins, frítt verður í
sund og öll söfn bæjarins auk þess
sem boðið verður upp á skemmti-
siglingu, skútusiglingu og fleira.
Sjálfstæðismenn við umræður um
sameiningu orkufyrirtækja
Þörf á skýrari
stefnumótun
Varðskipin ígildi her-
skipa í þorskastríðunum
í UMRÆÐUM á borgarstjórnar-
fundi í fyrradag um fyrirhugaða
sameiningu Hitaveitu Reykjavíkur
og Rafmagnsveitu Reykjavíkur kom
fram sú skoðun borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins að þörf væri á skýr-
ari markmiðum og stefnumótun áður
en sameiningarferlið hæfíst. Vörp-
uðu þeir fram í bókun nokkrum álita-
málum sem þeir telja nauðsynlegt að
athuga nánar.
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins telja mikilvægt að sá frumkvæð-
isandi, sem lengst af hefur einkennt
rekstur veitufyrirtækja borgarinnar,
haldist og til að tryggja það verði að
liggja fyrir í upphafí sameiningar-
ferlisins hver séu helstu markmið
fyrirtækisins. Borgarstjórn eigi að
vera mótandi aðili og leggja skýrar
línur. Þá segir að ekki virðist hafa
verið skoðað með hvaða hætti sam-
keppnislög snerti nýtt fyrirtæki og
að hvaða leyti framtíðarstefnumótun
fyrirtækisins þurfi að taka tillit til
samkeppnislaga og breytts umhverf-
is innanlands nái fyrirætlanir ríkis-
ins um hlutafélagavæðingu orku-
geirans fram að ganga.
Tryggja verði varðveislu
jarðvarma
Einnig er bent á gera verði skýra
grein fyrir því hvemig tryggt verði
að jarðvarminn verði nýttur og varð-
veittur, spurt hvort fyrirhugað sé að
nýtt fyrirtæki yfirtaki eignarhluta
Reykjavíkurborgar í Landsvirkjun
og bent á að meðan á sameiningar-
ferlinu standi þurfí að gera grein fyr-
ir hvemig stofnun nýs fyrirtækis gefi
tækifæri til endurskipulagningar og
endurskoðunar einstakra starfsþátta.
Að lokum er bent á það sem grund-
vallaratriði að nýr forstjóri hefji störf
í upphafí sameiningarvinnunnar.
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins styðja sameiningu með hliðsjón
af þessum ábendingum og telja fulla
þörf á skýrari stefnumótun. Tillagan
um sameininguna var samþykkt en
vísað tO meðferðar borgarráðs á
breytingartillögu um að sameining
gæti orðið fyrir næstu áramót.
JÓN Steindór Valdimarsson lög-
fræðingur segir í lögfræðiáliti sem
hann vann fyrir Samtök iðnaðarins
að færa megi sterk rök fýrir því að
smíði íslensks varðskips sé ekki út-
boðsskyld. Ekki þurfí að bjóða út
verk sem varði öryggishagsmuni
þjóðarinnar. Hann bendir jafn-
framt ó að í þorskastríðunum hafí
enginn efast um að íslensk varðskip
væru ígildi herskipa.
í 123. gr. EES-samningsins
segir að ekkert í EES-samningn-
um hindri samningsaðila í að gera
ráðstafanir „sem hann telur nauð-
synlegar til að girða fyrir upp-
ljóstrun upplýsinga andstætt mik-
ilvægum öryggishagsmunum sin-
um.“ Jafnframt segir í tilskipun
um samræmingu reglna um útboð
og gerð opinberra samninga um
vörukaup: „Tilskipun þessi gildir
ekki um ... vörukaupasamninga
sem lýstir eru leynilegir eða ef
sérstökum öryggisráðstöfunum
verður að beita við framkvæmd
þeirra í samræmi við gildandi lög
eða stjórnsýslufyrirmæli í viðkom-
andi aðildarríkjum eða ef grund-
vallarhagsmunir ríkisins krefjast
þess.“
Lögfræðingur
Samtaka iðnaðar-
ins telur smíði
varðskips ekki út-
boðsskylda
Jón Steindór bendir á í áliti sínu
að íslensk stjómvöld hafi haldið því
fram að Islendingar byggðu tilvist
sína á fískimiðum umhverfís landið.
Það megi því halda því fram að
gæsla þessarar auðlindar falli undir
öryggishagsmuni ríkisins. Islensku
varðskipin séu í aðalatriðum byggð
eins og hver önnur skip sem hjá
öðrum þjóðum kallist herskip þótt
þau séu alls ekki notuð til hernað-
arþarfa.
Jón Steindór segir að íslensk
stjórnvöld geti sjálf ráðið miklu um
það hvernig viðeigandi ákvæði
EES-samningsins séu túlkuð í
þessu sambandi vegna þess að þeg-
ar upp sé staðið séu það þau sem
ákveði hvað séu öryggishagsmunir
og grundvallarhagsmunir íslenska
ríkisins.
Jón Steindór minnir á að í
þorskastríðum Islands og Bret-
lands hafi varðskipunum verð beitt
gegn breskum freigátum og tund-
urspillum. Island hafi beitt klippun-
um víðfrægu í þessum stríðum og
með þær hafi verið farið sem hvert
annað hernaðartól. Enginn hafi þá
efast um að íslensk varðskip væru
ígildi herskipa. Það sé ekki nauð-
synlegt að þjóð hafi her til þess að
hún hafí grundvallarhagsmuni sem
hún verji með tiltækum ráðum.
Danir hafa byggt sín
varðskip sjálfir
Jón Steindór bendir á að Danir
hafí aldrei boðið út smíði strand-
gæsluskipa sinna. Ástæðan sé sú að
þeir telji þessi skip undanþegin út-
boðsreglum.
Björn Friðfinnsson, ráðgjafí rík-
isstjórnarinnar í EES-málum, dreg-
ur niðurstöðu Jóns Steindórs í efa í
álitsgerð sem hann sendi smíða-
nefnd nýs varðskips. Hann segir að
varðskipin séu eingöngu smíðuð til
löggæslu og björgunarstarfa en
ekki til hernaðarnota. Þau séu ekki
bi-ynvarin eins og eigi að einhverju
leyti við um dönsku varðskipin.

t
m