Morgunblaðið - 17.10.1998, Síða 32

MORGUNBLAÐIÐ
Tók oft til
máls á mál-
fundum
Fyrir tæpum þrjátíu árum var Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir í landsprófsbekk í Voga-
skólanum í Reykjavík. Með gömlu bekkjar-
myndinni rifjar hún upp minningar frá
skólaárunum og segir Olafí Ormssyni frá
viðburðaríkum og skemmtilegum árum.
MYNDIN var tekin árið
1970. Þetta er 3. bekkur í
landsprófi í Vogaskóla vet-
urinn 1969-70. Vogaskólinn var
mjög fjölmennur skóli á þessum
árum í kringum 1970. Þegar ég var
þar í landsprófí voru þarna í skól-
anum sex til sjö bekkir og yfir
þrjátíu krakkar í hverjum bekk.
Það hafa verið um tvö hundruð
nemendur í hverjum árgangi og
það voru tíu árgangar og nemend-
ur voru því yfir tvö þúsund í Voga-
skólanum árið 1970. Helgi Þorláks-
son var skólastjóri þarna á þessum
árum og í fjölmörg ár. Hann sagði
mér fyrir aðeins örfáum árum þeg-
ar ég hitti hann af tilviljun í skólan-
um þegar ég var þar með kynningu
og var þá á Aiþingi, að það hefðu
verið jafnmargir nemendur í öllum
skólanum þá og voru í einum ár-
gangi þegar ég var í Vogaskóla.
Það var svona mikil sveifla í nem-
andafjölda. Ég held ennþá góðu
sambandi við margt af þessu fólki
sem ég var með í Vogaskóla og í
gegnum landsprófið,“ segir Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir borgar-
stjóri og brosir þegar hún virðir
fyrir sér bekkjarmyndina og rifjar
upp löngu liðna daga í stofunni
heima hjá sér á Nesveginum í
Reykjavík.
Margir góðir kennarar
„Hér á bekkjarmyndinni er með
okkur Sigurður Elíasson kennari.
Sigurður samdi textann við lag
Sigfúsar Halldórssonar, Litla flug-
an. Sigurður kenndi okkur eðlis- og
efnafræði og dönsku. Hann var bú-
inn að vera kennari við skólann í
nokkur ár þegar hann tók við þess-
um bekk. Bekkurinn jritti nokkuð
fyrirferðarmikill hópur og lét
kannski ekki vel að stjórn og var
stundum erfiður. Þetta voru metn-
aðarfullir krakkar og kraftmiklir
og yfirleitt gekk okkur vel að læra
og flestir fengu góðar einkunnir.
Sigurður tók við bekknum í fyrsta
bekk í gagnfræðaskóla og kenndi
okkur í þrjá vetur og í gegnum
landsprófíð og reyndar kenndi
hann mörgum okkar þegar við vor-
um komin yfir í Menntaskólann við
Tjörnina nokkrum árum síðar. Sig-
urður hélt alltaf sambandi við
mörg okkar. Hann lést fyrir um
það bil tveimur árum og gaf út ævi-
sögu sína. Sigurður Elíasson var
góður maður og minnisstæður
kennari og þótti hafa góð tök á
nemendum og sinnti þeim mjög
vel. Hann starfaði mikið í safnaðar-
starfi hjá Langholtskirkju. Hann
fékk okkur t.d. til að taka þátt í
leiklistarstarfsemi sem var tengd
kirkjunni. Ég lék í tveimur ef ekki
þremur leikritum. Það voru engin
stórverk úr leikbókmenntunum, -
einhver íslensk sveitaverk að mig
minnir. Uppáhaldsfög mín í Voga-
skóla voru íslenska, saga, enska og
danska. Þótt ég kynni vel við Sig-
urð Elíasson sem kennara var ég
aldrei með verulega góðar ein-
kunnir í efnafræði eða eðlisfræði.
Mér gekk nú alltaf mjög vel í skóla
og tók yfirleitt góð próf, en lands-
prófið mitt var ekkert sérstakt og
það slaknaði aðeins á námsárangri
einmitt þann vetur sem ég var í
landsprófi. Það var svo mikið að
gera við að vera til og ýmislegt sem
truflaði einbeitinguna. Við höfðum
marga góða kennara í Vogaskóla.
Séra Árelíus Níelsson, sóknar-
prestur við Langholtskirkju,
kenndi okkur á þessum árum. Þá
kenndi okkur stærðfræði Sigfús
Johnsen, faðir Árna Sigfússonar,
fyrrverandi borgarfulltrúa. Flosi
Sigurbjörnsson kenndi íslensku og
Einar Ámason kenndi okkur ensku
og sögu.“
Voru ekki konur í kennarahópn-
um?
„Jú, en engin þeirra kenndi okk-
ur í landsprófsbekk. Landsprófs-
bekkirnir voru tveir og hinum
bekknum kenndi t.d. íslensku Mar-
ía Jóhanna Lárusdóttir. Einnig var
Brynhildur Kjartansdóttir kennari
við skólann, „Biynka" var hún köll-
uð. Hún kenndi mest stærðfræði
og var ákveðinn kennari og kenndi
mér einn vetur stærðfræði."
Teitssjoppa - aðalsamkomustað-
ur nemenda í Vogaskóla
Er ekki eitthvað sem þér er
minnisstætt frá skólaárunum í
Vogaskóla fyrir utan leiklistar-
starfsemina?
„Jú. Það var þarna og er ennþá
sjoppa í Vogahverfi sem heitir
Teitssjoppa og var aðalsamkomu-
staður nemenda í Vogaskóla og var
oft troðin út úr dyrum í frímínútum
og á kvöldin. Við skólafélagarnir
hlustuðum auðvitað mikið á tónlist,
t.d. á Bítlana og fleiri hljómsveitir.
Ég man vel eftir Glaumbæ og ég
vann við leikmunina í söngleiknum
Hárið þegar hann var settur upp í
Glaumbæ. Ég var þarna fimmtán,
sextán ára og of ung til að komast
inn á dansleiki og gat í besta falli
hangið aðeins fyrir utan Glaumbæ
ásamt skólasystrum mínum og
horft á fólkið sem var að fara inn í
húsið að skemmta sér.“
Ingibjörg horfir á bekkjarmynd-
ina og lítur yfir hópinn.
„Hér í fremstu röð, þriðja frá
vinstri, er Ásta Erlingsdóttir. Hún
var mikil vinkona mín í Vogaskóla.
Þá er ég hér fyrir miðri mynd og
næst mér er Helga Siguijónsdótt-
ir. Hún er kerfisfræðingur. Helga
er dóttir Sigurjóns Bjömssonar
sálfræðings og Margrétar Mar-
geirsdóttur. Við hlið Helgu er Sig-
ríður Lillý Baldursdóttir, sem er
skrifstofustjóri í félagsmálaráðu-
neytinu og hefur starfað með
Kvennalistanum. Þriðja frá hægri
er Guðrún Eyjólfsdóttir, sem er yf-
irmaður hjá Lyfjaeftirliti ríkisins.
Lengst til hægri í fremstu röð er
svo Olöf Sesselja, sellóleikari í Sin-
fóníunni.
Fremst frá vinstri:
1. Ingrid Markan
2. Hanna Níelsdóttir
3. Ásta Erlingsdóttir
4. Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir
5. Helga Sigurjónsdóttir
6. Sigríður Lillý Baldurs-
dóttir
7. Guðrún Eyjólfsdóttir
8. Auður Valdimarsdóttir
9. Ólöf Sesselja Óskars-
dóttir
Miðröð frá vinstri:
1. Sigurður Elíasson
kennari
2. Sigurður Valgeirsson
3. Einar Sveinn Hálfdánar-
son
4. Helga Sigurðardóttir
5. Elinóra Inga
Sigurðardóttir
6. Margrét Ingvarsdóttir
7. Anna Lilja Gunnarsdóttir
8. Hanna Steina Þorleifs-
dóttir
9. Helena Anna Ragnars-
dóttir
10. Sigurður Ingi Margeirs-
son
11. Hallgrímur Sigurðsson
12. Einar Gylfason
13. Guðmundur Arason
Efsta röð frá vinstri:
1. Óskar Magnússon
2. Ólafur Kristinn
Ólafsson (látinn)
3. Ingi K. Ingason
4. Guðmundur
Gunnarsson
5. Ásgeir Sveinsson
6. Magnús Már
Magnússon
7. Örn Jónsson
8. Einar Erlendsson
9. Sveinn Ingvarsson
10. Sigurður Birgir
Arnþórsson
11. Már Guðmundsson
Að leita uppruna síns
GYLFI ÁSMUNDSSON SÁLFRÆÐINGUR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
Spurning: Er óeðlilegt að mann-
eskja sem er rangfeðruð vilji fá að
vita um uppruna sinn? Getur þessi
þráhyggja skaðað viðkomandi per-
sónu?
Svar: Þetta er ekki í fyrsta skipti
sem spuming af þessu tagi er
borin upp hér í pistlunum, enda
eru ákaflega margir sem upp-
götva að þeir hafi verið ættleiddir
eða rangfeðraðir og hefja leit að
kynforeldrum sínum eða fóður
eins og í þessu tilviki. Sjaldnast
verður slík leit að þráhyggju og
það hljóta að vera undantekning-
ar ef hún skaðar viðkomandi á
nokkum hátt. Fremur hið gagn-
stæða. Ástæðurnar fyrir þessari
leit em í fyrsta lagi heilbrigð for-
vitni og í öðra lagi löngun til að
fylla í eigin sjálfsmynd, vita af
hvaða rótum maður er sprottinn
og hver maður er.
Ovíða er meiri ættfræðiáhugi en
hér á landi og mikill fjöldi fólks
hefur það að tómstundaiðju að
grafast fyrir um eigin rætur og
annarra langt aftur í aldir. Enda
eru skilyrði til þess hvergi betri,
bæði vegna smæðar þjóðarinnar
og góðra heimilda. Fyrir bragðið
eru Islendingar almennt mjög
meðvitaðir um uppruna sinn sem
gefur þeim að mörgu leyti skýrari
sjálfsmynd og samkennd með öðr-
um. Það er enn mjög algengt að
við fyrstu kynni spyrji menn hver
annan hverra manna þeir séu og
oftar en ekki finna þeir skyldleika,
tengdir eða snertifleti í fólki sem
þeir þekkja. Þeir sem leita kynfor-
eldra sinna sem þeir hafa aldrei
kynnst eiga einnig auðveldara en
víðast hvar annars staðar með að
finna þá og komast í samband við
þá ef menn kjósa, svo fremi að þeir
séu af okkar þjóðerni. Við það
eignst margir nýjar fjölskyldur,
jafnvel systkini sem þeir hafa ekki
vitað um áður. Margir Islendingar
á miðjum aldri eiga sér erlenda
feður, einkum þá sem dvöldu hér á
stríðsáranum, en vita e.t.v. lítið
annað um þá en nafn þeirra og
þjóðemi. Á undanfómum áram
hafa margir lagt á sig mikla vinnu
til þess að hafa upp á feðrum sín-
um í útlöndum, oft með góðum ár-
angri þennig að góð og náin tengsl
hafa myndast. I öðrum tilvikum
hafa annar hvor eða báðir aðilar
kosið að kynnast ekki, og á það
ekkert síður við, þegar um ís-
lenska kynforeldra er að ræða.
Það kann að stafa af ýmsum
ástæðum. Menningaramhverfi og
aðstæður geta verið mjög ólíkar,
foreldrið uppfyllir ekki þær vænt-
ingar sem barnið hafði, eða þá að
viðkomandi treysti sér ekki til að
ganga í gegnum þau tilfinninga-
legu átök sem felast í því að
mynda tengsl við manneskju sem í
senn er svo náin og svo fjarlæg.
Engu að síður er það mikill árang-
ur fyrir þann sem leitar foður síns
eða beggja kynforeldra að fá svar
við knýjandi spumingum: Hvar er
upprani minn og hvaðan koma eig-
inleikar mínir, skapgerð og útlit?
Hver er ég?
Það er ákaflega mikilvægt að
ættleidd börn fái sem fyrst að vita
um upprana sinn. Alltof oft leyna
kjörforeldrar bamið þessari vit-
neskju og sum þeirra uppgötva
það fyrst á fullorðinsárum að þau
eiga sér aðra kynforeldra. Slíkt
getur verið áfall og valdið trúnað-
arbresti á milli barnsins og kjör-
foreldranna, sem hafa af misskil-
inni umhyggju verið að vernda það
fyrir vitneskju sem þeim sjálfum
finnst óþægileg. Sjálfsmynd ein-
staklingsins er honum mikilvægari