Morgunblaðið - 11.11.1998, Síða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Reuters
Mótmæli í Jakarta
TIL átaka kom í gær milli fylgj-
enda og andstæðinga indó-
nesískra stjórnvalda þegar
löggjafarþing Indónesíu kom
saman á sérstakan fjögurra daga
fund í höfuðborginni Jakarta til
að samþykkja pólitískar umbæt-
ur. Höfðu námsmenn komið sam-
an fyrir framan þinghúsið til að
lýsa þeim skoðun að umbæturn-
ar gengju alls ekki nægilega
langt í umbótaátt en fylgjendur
Indónesíustjórnar hópuðust hins
vegar að í því skyni að halda aft-
ur af námsmönnunum og til að
lýsa stuðningi við frumkvæði
Jusufs Habibies forseta.
Námsmennirnir segja að
löggjafarsamkundan sé ekki lík-
leg til að koma á raunverulegu
lýðræði í landinu. Habibie, sem
tók við forsetaembættinu af
Suharto í maí, hefur lofað
lýðræðisumbótum en and-
stæðingar hans efast um að hann
standi við loforðin vegna náinna
tengsla við Suharto.
Gert er ráð fyrir að löggjafar-
samkundan samþykki lög um að
efnt verði til kosninga á næsta
ári, en þær áttu að fara fram árið
2002.
Á myndinni hrópa stuðnings-
menn stjórnvalda slagorð að
stúdentum. Köstuðu fylkingarnar
einnig grjóti að hvorri annarri
en engin alvarleg slys munu hafa
orðið á mönnum.
Réttarhöld yfír fyrrverandi varaforsætisráðherra Malasíu
Háttsettir menn í kerf-
inu sakaðir um samsæri
Kuala Lumpur. Reuters.
í RÉTTARHÖLDUNUM yfir Anw-
ar Ibrahim, fyrrverandi aðstoðarfor-
sætisráðherra og fjármálaráðherra
Malasíu, hefur undanfama daga ver-
ið deilt um hvort til væri lögreglu-
skýrsla, þar sem fram kæmu vís-
bendingar um að tveir ráðheirar og
aðrir háttsettir embættismenn hefðu
staðið að samsæri um að koma hon-
um úr embætti.
Mohamed Said Awang, fráfarandi
yfirmaður sérdeilda lögreglunnar,
ritaði í ágúst 1997 skýrslu til Ma-
hathirs Mohamads, forsætis-
ráðherra Malasíu, þar sem Anwar
er hreinsaður af ásökunum um kyn-
ferðismisferli. Awang bar fyrir rétt-
inum í síðustu viku að hugsanlega
hefði hann ritað aðra skýrslu í sept-
ember sama ár, þar sem fram
kæmu vísbendingar um samsæri
háttsettra aðila gegn Anwar, en dró
þann framburð til baka á mánudag.
Lögmenn Anwars fullyrða að seinni
skýrslan hafi vissulega verið til og
segjast hugsanlega munu krefjast
þess að forsætisráðherrann láti
hana af hendi.
Ásakanir byggðar á ímyndun
Réttarhöldin yfir Anwar hófust á
mánudag í liðinni viku, en stjórn-
völd saka hann um spillingu og ósið-
lega kynhegðun. Anwar neitar öll-
Reuters
ANWAR Ibrahim heilsar stuðningsmönnum sínum á leið frá dómsaln-
um í fyrradag og á myndinni til hægri snæðir Ummi Hafilda AIi, sem
sakaði Anwar um kynferðisafbrot, morgunverð ásamt bróður sinum
nálægt dómhúsinu í Kuala Lumpur.
um sakargiftum og fullyrðir að
ásakanirnar séu liður í pólitísku
samsæri á hendur sér, þar eð hann
hafi verið farinn að ógna stöðu Ma-
hathirs. Framburður systur íyrr-
verandi ritara hans, sem sakaði
Anwar um kynferðismisferli á
síðasta ári, þykir renna stoðum
undir þessar fullyrðingar.
í vitnisburði Ummi Hafilda Ali
fyrir réttinum kom fram að Daim
Zainuddin, ráðheiTa sérmála í ríkis-
stjórn Mahathirs, hefði þrýst á hana
að rita bréf til forsætisráðherrans í
ágúst 1997, þar sem hún greinir frá
grunsemdum sínum um að Anwar
hafi átt í kynferðislegu sambandi
við mágkonu hennar, eiginkonu rit-
ara hans. Jafnframt sakaði hún
Anwar um að hafa átt mök við fyrr-
verandi bílstjóra hans, Azizan Ábu
Bakar, en samkynhneigð er ólögleg
í Malasíu.
Ummi dró ásakanirnar síðar til
baka skriflega og sagði þær hafa
byggst á „ímyndun og getgátum“.
EVRÓPA'j.
Spánverj-
ar hindra
EES-sam-
starfið
Osló. Morgunblaðið.
,jALVARLEGASTA málið sem
rætt var meðal ráðherranna
hér í Osló er vandamálið í sam-
starfi á Evrópska efnahags-
svæðinu, þar sem Spánverjar
hafa stöðvað mál vegna
greiðslna í þróunarsjóð ESB,“
segir Halldór Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra. Hann hefur
fundað með starfsbræðrum
sínum meðan á þingi Norður-
landaráðs hefur staðið og hef-
ur miklar áhyggjur af þessari
þróun i EES. Pó EES-löndin
hafi hætt greiðslum þar sem
samningur um þær er runninn
út, neita Spánverjar að viður-
kenna þessa stöðu.
„Ég á erfitt með að skilja
eða útskýra afstöðu Spán-
verja,“ segir Halldór. Hann
bendir á að hlutdeild íslend-
inga í útflutningi til Evrópu-
landanna hafi minnkað. „Áuk
þess erum við alls ekki með
frjáls viðskipti á EES-svæðinu
vegna tkkmarkana á mikilvæg-
um innflutningsafurðum."
Halldór segist eiga von á að
samtölin haldi áfram. „Pað
verður reynt að leysa þessi
mál, en þau verða ekki bara
leyst. með einu pennastriki,
heldur aðeihs með gagnkvæm-
um skilningi. Þennan skilning
hef ég ekki fundjð og það hefur
komið mér mjög á óvart.“ Um
stuðning frá noiTænu ESB-
löndunum segir Halldór að þar
gæti kannski frernur skilnings
en stuðnings enn sem komið
. sé. 7-. .
EMU hefur fjörgað
norrænt samstarf
Ósló. Morgunblaðið.
Ljósmynd/ScanFoto
FORSÆTIS- og Qármálaráöherrar íslands hittast á fundi Norðurland-
aráðs í Ósló. Frá vinstri: Gudmund Restad, fjármálaráðherra Noregs,
Davíð Oddsson forsætisráðherra, Kjell Magne Bondevik forsætis-
ráðherra og Geir H. Haarde íjármálaráðherra.
MYNTBANDALAG Evrópusam-
bandsins er að margra mati stærsta
mál, sem Evrópa stendur frammi
fyrir um þessar mundir. Þetta mikil-
vægi hefur einnig endurspeglast í
umræðum-. á 60. þingi Norðurland-
aráðs í Ó%ló. Norðurlöndin fara hvert
sína leið, eti spurningin hvort þau
gætu í sameiningu fengið einhverju
áorkað á þessu sviði hefur einnig
komið upp.
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
segir að enginn vafi sé á að mynt-
bandalagið hafi hleypt fjöri í sam-
starf fjár- og efnahagsmálaráðherr-
anna. Á þeim vettvangi gefist Islend-
ingum kostur á að fylgjast með frá
fyrstu hendi. Jafnvel þótt þrjar
helstu evrópsku viðskiptaþjóðir ís-
lendinga gangi í Efnahags- og mynt-
bandalag Evrópu, EMU, þurfi Is-
lendingar ekki að hugsa sér til hreyf-
ings, því þeir hafi búið vel um sig
með EES-samningnum.
EMU: sameinandi
eða sundrandi afl?
Eins og alltaf á þingum Norður-
landaráðs kviknar spurningin hvort
einasta marktæka atriðið um árang-
ur norræns samstarfs sé að löndin
standi öll saman um ákveðna stefnu,
eða hvort dugi að þau skiptist á
skoðunum.
Hvað EMU varðar er ljóst að Norð-
urlöndin fimm fara fimm mismun-
andi Ieiðir. Carl Bildt, leiðtogi
Hægriflokksins, var að venju ögrandi
er hann spurði Poul Nyrup Rasmus-
sen, forsætisráðherra Dana, hvernig
og hvenær nórrænu forsætisráðherr-
arnir ætluðu að sameina Norðurlönd-
in í EMU.
Svar Nyi’ups var að hvert land yrði
að velja sína Ieið, en hvað Dani
varðaði kvaðst hann sannfærður um
að Danir myndu í fyrirsjáanlegri
framtíð gi-eiða atkvæði um aðild að
EMU, sém þeir hafa undanþágu frá.
Ögrun Bildts féll í grýttan jarðveg,
því þótt allir geti verið sammála því
að ÉMU sé veigamesta málið á dag-
skrá Evrópu er eins og Torbjörn
Jagland, leiðtogi norskra jafnaðar-
manna, benti á engin hefð fyrir að
Norðurlöndin séu samstiga í málum
af þessu tagi.
Samhliða umræðum um EMU bar
á góma vamir gegn efnahagssveifl-
um. Eins og við var að búast mátti
greina glöggar pólitískar línur í
þeirri umræðu. Jagland og fleiri
flokksbræður hans töluðu með ein-
hvers konar alþjóðlegri skattlagn-
ingu eða gjaldi á gjaldeyrisflæði
milli landa til að draga ögn úr þeim
mikla flaumi fjármagns sem daglega
flæðir um markaði heimsins. Sú
gamalkunna hugmynd að Samein-
uðu þjóðirnar kæmu þar við sögu
heyrðist einnig. Bildt og aðrir
hægrimenn þvertaka hins vegar fyr-
ir slíka skattlagningu.
„Við fylgjumst vel með, erum vel
undirbúnir en teljum ekkert bráðað-
kallandi að gera sérstakar ráðstaf-
anir vegna gildistöku EMU um
áramótin,“ segir Geir H. Haarde
fjármálaráðherra í tilefni ákafra um-
ræðna í Noregi um að Norðmenn
verði að tryggja sinn hag með því að
ná tvíhliða samningi við Evrópska
seðlabankann.
„Áhyggjur Norðmanna eru skiljan-
legar, því þeir hafa orðið áþreifan-
lega fyrir barðinu á gjaldeyrisspá-
kaupmönnum og velta því skiljan-
lega fyrir sér hvernig þeir geti
tengst EMU til að skapa stöðugleika
í gengismálum."
Andstætt Norðmönnum, sem hafa
rekið það sem þeir kalla „sveigjan-
lega fastgengisstefnu", hafa íslend-
ingar rekið hreina fastgengisstefnu,
sem Geir segir að hafi dugað vel.
„Með EES-samningnum hafa ís-
lendingar búið vei um sig í ESB-um-
hverfinu. í mínum huga er það því
ekki sjálfgefið að Islendingar þurfi
að hugleiða ESB-aðild og þá EMU-
aðild þótt þrjú helstu viðskiptalönd
okkar, Danmörk, Svíþjóð og Bret-
land, verði aðilar að EMU.“
Geir segir það athyglisvert að eft-
ir dvínandi samstarf norrænna efna-
hags- og fjármálaráðherra hafi
EMU greinilega hleypt krafti í sam-
starfið. „Fundir ráðhen’anna eru
vettvangur til að miðla upplýsingum
á þessu sviðj,“ bendir fjármál-
aráðherra á. „I þessum hópi höfum
við íslendingar tækifæri til að koma
okkar spurningum að og hugmynd-
um og sama á við um Norðmenn.
Fundir norrænu ráðherranna eru
kjörinn. vettvangur til að fylgjast
með þróun mála frá fyrstu hendi."
Næst hittast fjármálaráðherrarn-
ir á íslandi í júní, þar sem Islending-
ar fara með formennskuna í Norður-
landasamstarfinu á komandi ári.
Grikkir
hóta ESB
vegna
Kýpur
Aþenu. Reuters.
GRÍSKA ríkisstjórnin hótaði í
gær hinum ríkjunum í Evrópu-
sambandinu að hún myndi beita
neitunarvaldi gegn inngöngu
eins einasta nýs aðildarríkis ef
horfíð yrði frá aðildarviðræðum
við Kýpur.
I fyrradag lýstu ráðamenn
nokkurra þungavigtarríkja í ESB
efasemdum um að ráðlegt væri
að leyfa aðild Kýpur að sam-
bandinu, og í kjölfar þess endur-
nýjaði gríska stjórnin hótanir um
að hindra með öllu fjölgun aðild-
arríkja, eins og stefnt er að, ef
umsókn Kýpur skyldi vísað frá.
„Það getur ekki orðið af því að
öðrum löndum verði hleypt inn í
ESB ef rökin fyrir því að halda
Kýpur utan garðs séu pólitísk
vandamál eyjarinnar," sagði
Nikos Aþanasakis, talsmaður
sljórnarinnar í Aþenu.
Grikkir hafa staðið í svipuðum
hótunum fyrr, en hafa nú greini-
lega auknar áhyggjur af þvf að
ráðamenn annarra ESB-ríkja
setji það fyrir sig að hleypa Kýp-
ur inn f sambandið þar sem að
óbreyttu flytjist við það hin erf-
iðu pólitísku vandamál eyjarinn-
ar inn í ESB.
Kýpur gísl Tyrkja?
Grikkir hafa lengi haldið fram
þeim rökum, að með því að halda
Kýpur úti á þeim forsendum að
eyjan sé skipt yrði Tyrkjum
launað fyrir að hafa gert innrás
á eyna árið 1974 og haldið norð-
urhluta hennar, þriðjung
landsvæðisins, hersetnum allar
götur síðan.
„Það kemur ekki til greina að
gera Kýpur að gísl Tyrkja. ESB
getur ekki sætt sig við að Tyrkir
beiti neitunai-valdi gegn ESB-
aðild Kýpur,“ sagði Aþanasakis.