Morgunblaðið - 11.03.1999, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1999 37
UMRÆÐAN
Lögmaður með
fortíðarþrá
ATLI Gíslason lög-
maður hefur sent mér
og öðrum vátrygginga-
mönnum tóninn á síð-
um Morgunblaðsins.
Var tilefnið ummæli
mín á aðalfundi Sam-
bands íslenskra trygg-
ingafélaga (S.Í.T.) á
dögunum um það
frumvarp, sem legið
hefur íyrir Alþingi til
breytingar á skaða-
bótalögum. Grein lög-
mannsins er full af gíf-
uryrðum. Jafnframt er
þar að finna samsæris- Axel
kenningu um að S.Í.T., Gíslason
dómsmálaráðherra og
Alþingi hafi sammælst um að hér á
landi yrðu teknar upp vafasamar
reglur í formi skaðabótalaga nr.
50/1993, sem gengju í berhögg við
stjórnarskrá. Málflutningur þessi
er auðvitað vart svaraverður.
Gagnrýni nokkurra aðila á íslensk-
an skaðabótarétt á undanfórnum
árum hefur þó mjög verið þessu
Tryggingamál
Slösuðum með tiltölu-
lega litla áverka fjölg-
aði mjög, einkum
varð geysileg aukning
hálshnykksáverka, seg-
----------------------
ir Axel Gíslason. A
árunum 1989 til 1991
var nánast um spreng-
ingu að ræða, en þá
varð margföldun
slíkra tilvika.
í gegn hjá sömu aðilum sár söknuð-
ur vegna þess upplausnarástands,
sem hér á landi ríkti áður en Al-
þingi fyrir um sex árum setti í
fyrsta skipti heildstæð skaðabóta-
lög. Þar sem lesendur eiga rétt á
því að fá sannari mynd um tilurð
og efni íslensks skaðabótaréttar,
ætla ég að gera grein fyr-ir helstu
atriðum þessa máls, eins og þau
horfa við vátryggingarstarfsem-
inni. Alþingismenn, ráðherrar og
önnur stjómvöld hljóta sjálf fyrr
eða síðar að svara þeim atriðum,
sem lögmaðurinn gerir að umtals-
efni og að þeim snúa.
verð til að standa undir kvótaverð-
inu og útgerðarkostnaðinum. Ný-
lega þegar hann var á veiðum í
góðu fiskerí og búinn að henda fyr-
ir borð um fjölda mörgum tonum af
þorski undir 7 kílóum, sem flaut
um allan sjó, tók hann eftir því að
innan um „undirmálsfískinn" var
töluvert af storþorski. Rétt í þann
mund að hann ætlaði að tala alvar-
lega við „strákana" mundi hann
efth’ því að verksmiðjutogari var að
veiðum skammt frá. Stóri þorskur-
inn hentar ekki í fiskvinnslutæki
verksmiðjutogaranna og var því
hent fyrir borð. Þetta er fráleitara
en svo að nokkrum manni dytti til
hugar að skálda slíkan þvætting.
Hannesi Hafstein hefði a.m.k. kosti
vart dottið í hug að svona yrði farið
með „auðlindir sævar (sem) ótæm-
andi bruna“ í lok þeiri’ar aldar sem
hann horfði svona vondjarfur til í
Aldamótaljóði sínu við upphaf
hennar. Ætli honum þætti ekki nóg
um leirburðinn?
Höfundur situr i miðsljórn Frjnls-
lynda flokksins.
Forsaga - Ástandið
sem lögmaðurinn
saknar
Um miðjan níunda
áratuginn varð hér á
landi mikil aukning
skráðra slysa á fólki í
umferðinni. Slösuðum
með tiltölulega litla
áverka fjölgaði mjög,
einkum varð geysileg
aukning hálshnykksá-
verka. Á árunum 1989
til 1991 var nánast um
sprengingu að ræða,
en þá varð margföldun
slíkra tilvika. Aðalor-
sakir hálshnykksá-
verka eru aftaná-
keyrslur. Þeim fjölgaði þó lítið á
þessu tímabili. Er þessi flóðbylgja
reið yfir var ekki við sett skaða-
bótalög að styðjast, heldur venjur
og fordæmi, sem mótast höfðu við
úrlausn dómstóla. Þeir sem leituðu
bóta vegna varanlegrar skerðingar
á vinnugetu, öfluðu sér örorkumats
frá lækni, sem að mestu var byggt
á fyrirframsömdum örorkutöflum.
Var í þessum mötum ekkert reynt
að kanna raunverulegar fjárhags-
legar afleiðingar áverkans. Á
grundvelli þessa mats reiknaði svo
tryggingastærðfræðingur út fjár-
tjón viðkomandi. Með þessi ófull-
komnu gögn í höndum kröfðust
lögmenn síðan bóta úr hendi hins
bótaskylda aðila eða eftir atvikum
vátryggingafélags. Fjöldi bóta-
skyldra umferðarslysa hér á landi
fór langt yfir það, sem tíðkaðist í
nágrannalöndunum. Þá nam kostn-
aður til sérfræðinga, einkum lög-
manna og lækna, er tengdust upp-
gjörum, verulegum fjárhæðum.
Hér var því komið í hið mesta
óefni.
Engar gagnrýnisraddir heyi’ðust
frá þeim sérfræðingum, sem að
þessum málum komu. Sjálfsagt
hefðu vátryggingafélögin einnig
getað látið sem ekkert væri. Þau
hefðu getað hækkað iðgjöldin, og
látið þannig þorra landsmanna
bera kostnaðinn af þessu ófremd-
arástandi. Að mati forráðamanna
félaganna var slík afstaða óverj-
andi. Því tóku félögin upp bætt
verklag í sambandi við tjónsupp-
KOMIN
AFTUR
@ Husqvarna
Husqvama heimilistækin eru
kominafturtil landsins.
Þau taka á móti gestum í verslun okkar
alla virka daga frá 9:00 -18:00.
Endumýjum góð kynni!
B R Æ Ð U R N I R
^ORMSSON
LágmOlo 8 • Slmi 533 3800
gjör. Gerðar voru kröfur um vand-
aðri gögn um áhrif slyssins, og
strangari kröfur varðandi sönnun
og mat á fjártjóni. Þá var athygli
stjómvalda vakin á því, að á Is-
landi, einu Norðurlandanna, hefðu
ekki verið sett skaðabótalög.
Nuverandi staða
Á árinu 1993 samþykkti Alþingi
almenn skaðabótalög, áratugum
síðar en á hinum Norðurlöndunum.
Með þeim var tekið upp einstak-
lingsbundið fjárhagslegt mat á var-
anlegri örorku, og að mestu horfið
frá læknisfræðilegu örorkumati.
Var beinlínis stefnt að því að
hækka verulega bótagreiðslur
vegna þeirra, sem hlotið hefðu al-
varlegri áverka og raunverulega
skerðingu starfsorku. Bætur ættu
þó að lækka til þeirra, sem hefðu
orðið fyrir litlu sem engu líkams-
tjóni.
Eftir að skaðabótalögin komu til
framkvæmda hefur nokkur hópur
lögmanna gagnrýnt skaðabótalögin
harðlega, en þó ekki alltaf málefna-
lega. S.Í.T. og ýmsir aðrir aðilar
hafa einnig hvatt til þess að skaða-
bótalögin yrðu endurskoðuð, enda
biýnt að íriðm’ skapist um þetta
réttarsvið. Þegar á árinu 1996 var
enn ákveðið að endurskoða skaða-
bótalögin. Vonuðu ýmsir að nú gæti
orðið um víðtæka og faglega skoðun
að ræða, og að í endurskoðunarhóp-
inn veldust reyndir læknar og
tryggingastærðfræðingar, auk lög-
fræðinga með sérþekldngu á skaða-
bóta- og vátryggingarétti. Vonir um
slíka fræðilega skoðun gengu þó
ekki eftir. í haust var lagt fram á Ál-
þingi frumvarp til breytinga á
skaðabótalögunum. Vakti undrun,
hversu margir gallar voru á frum-
varpinu. S.I.T. og fleiri aðilar urðu
til þess að benda á þetta. Frum-
varpshöfundamir hafa nú viður-
kennt mistökin í örfáum atriðum.
Áskoranir lítils hóps lögmanna,
þ.m.t. Ath Gíslason, bárust hins veg-
ar Alþingi um að samþykkja frum-
varpið óbreytt. Segir þetta sína sögu
um vandvirkni þessa hóps.
Meginefni framvarpsins felst í
fjöldamörgum stuðlum og reikni-
verki, sem hefur vakið gagnrýni
sérfræðinga. Frumvarpshöfundar
leggja svo skýringarlaust til að frá
reikniverkinu megi víkja, þegar
ástæður séu óvenjulegar. Það eru
atriði á borð við þessi, sem ég gerði
að umtalsefni á aðalfundi S.Í.T.
Gangi löggjafinn hér ekki frá efnis-
reglum, er vitandi vits verið að
stofna til ágreinings, sem ekki
verður leystur nema fyrir atbeina
dómstóla.
Nútímafræði í stað gervivísinda
Skaðabótareglur eiga að vera
skýrar. Þær eiga að tryggja tjón-
þolum bætur við hæfi, samkvæmt
ákvörðun löggjafans eftir faglega
skoðun og með hliðsjón af þekk-
ingu, sem nú eru uppi í öllum þeim
fræðigreinum, sem hér eiga um að
fjalla. Viðhorf Atla Gíslasonar virð-
ast hins vegar önnur. Þannig segir
í niðurlagi greinar Atla: „Það ríkti
friður um skaðabótarétt áður en
Axel og félagar tóku einhliða til við
að umbylta gildandi rétti og það
mundi í sjálfu sér vera fengur að
því að snúa til eldri reglna sem
byggðust á áratuga dómvenju.“
Hér loksins skýrir lögmaðurinn
ástæðuna fyrir greinaskrifum sín-
um. Það er fortíðarþráin. Hann
grætur horfna tíð, ár gervivísinda
og gullgerðarfræða, ástand sem
veitti fáum útvöldum ávinning á
kostnað almennings.
Höfundur er formaður Sambands ís-
lenskra tryggingafélaga og forstjóri
Vátryggingafélags Islands hf.
AÐALFUNDIR 1999
verða haldnir fimmtudaginn 18. mars 1999 á Grand Hótel Reykjavík, Galleríi.
Vaxtarsjóðurinn hf.
Aðalfundurinn hefst kl. 16:30
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf í samræmi við 14. grein samþykkta félagsins.
2. Breytingar á samþykktum:
Breyting á 5. grein samþykkta félagsins vegna heimildar til stjórnar
félagsins vegna útgáfu rafrænna hlutabréfa.
3. Heimild félagsins til kaupa á eigin hlutabréfum.

ISi HLÍJTABRÉFA STOÐURINN
Hlutabrábréfasjóðurinn hf. Aðalfundurinn hefst kl. 17:15 Dagskrá: 1. Venjuleg aðalfundarstörf í samræmi við 14. grein samþykkta félagsins. 2. Breytingar á samþykktum: Breyting á 3. grein samþykkta félagsins vegna niðurfellingar sérstakrar takmörkunar á hámarksvægi erlendra verðbréfa. Breyting á 5. grein samþykkta félagsins vegna heimildar til stjórnar félagsins vegna útgáfu rafrænna hlutabréfa. 3. Heimild félagsins til kaupa á eigin hlutabréfum.
Hluthafar eru hvattir til að mœta d fundinn.
REKSTRARAÐILI:
Verðbréfamarkaður íslandsbanka hf. • Aðili að Verðbréfaþingi íslands,
Kirkjusandi, 155 Reykjavík. Sími: 560-8900. Myndsendir: 560-8910.