Morgunblaðið - 20.05.1999, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Settar verði
hömlur á
ofbeldisefni
ERLENT
Sergej Stepashín skipaður forsætisráðherra Rússlands
Lofar umbótum og herferð
gegn efnahagsglæpum
Reuters
BORIS Jeltsín Rússlandsforseti óskar Sergej Stepashín til hamingju
eftir að dúman samþykkti tilnefningu hans í forsætisráðherraembætt-
ið í gær. Alexander Voloshín, skrifstofusljóri í Kreml, fylgist með.
Moskvu. Reuters, AFP.
SERGEJ Stepashín, sem var skip-
aður forsætisráðherra Rússlands í
gær eftir að hafa farið með sigur af
hólmi í atkvæðagreiðslu í dúmunni,
hét því að knýja fram efnahagslegar
umbætur, bæta lífskjör almennings
og skera upp herör gegn efnahags-
glæpum.
Stepashín hefur verið dyggur
stuðningsmaður Borís Jeltsíns
Rússlandsforseta og er þriðji for-
sætisráðherra landsins á fjórtán
mánuðum. Hann flutti ræðu í
dúmunni áður en tilnefning hans í
embættið var samþykkt í gær og
sagði að hann myndi framfylgja
svipaðri stefnu og Prímakov. Hann
skoraði einnig á þingið að sam-
þykkja sem fyrst lög, sem Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn hefur sett sem
skilyrði fyrir frekari lánum til
Rússa. „Verði þessi lög ekki sam-
þykkt fljótt verður ekki hægt að
draga úr erlendri skuldabyrði Rúss-
lands.“
Stepashín sagði að nauðsynlegt
væri að beita strangari aga til að
koma á efnahagslegum umbótum,
stemma stigu við skattsvikum, efna-
hagsglæpum og ólöglegum fjár-
magnsflótta til að auka tekjur ríkis-
ins.
Nýi forsætisráðherrann sagði að
efnahagsumbætumar mættu ekki
koma niður á almenningi og hafnaði
þar með þeirri róttæku efnahags-
stefnu sem sumir af forverum hans í
embættinu aðhylltust. „Rússneska
þjóðin væntir þess að stjómin nái
raunverulegum árangri. Hún bíður
eftir því að lífskjör sín batni sem
fyrst. Eg er viss um að með stuðn-
ingi þingsins er stjómin fær um að
láta þessar vonir rætast.“
„Eg er enginn Pinochet"
Stepashín er fyrrverandi innan-
ríkisráðherra og yfirmaður öryggis-
lögreglu Samveldisins (FSB), arf-
taka KGB, en hefur litla reynslu af
efnahagsmálum.
Hann var einn þeirra embættis-
manna sem áttu stærstan þátt í
stríðinu í Tsjetsjníu 1994-95 sem
varð næstum til þess að Jeltsín yrði
ákærður til embættismissis á laug-
ardag. Aðeins einn þingmannanna,
sem studdu Stepashín, vakti máls á
þætti forsætisráðherrans í stríðinu
þegar tilnefningin var rædd í
dúmunni, en það var Grígorí Javl-
inskí, leiðtogi frjálslynda flokksins
Jabloko.
Forsætisráðherrann sagði að
hann hefði alls ekki í hyggju að
breyta Rússlandi í einræðisríki.
„Sumir hafa þegar lýst tilnefningu
minni í embættið þannig: „Sjáið, hér
kemur hershöfðingi. Hatrammur
leiðtogi. Rússland stendur við gætt-
ir einræðis." Sumir líkja mér meira
að segja við Pinochet hershöfðingja.
Nei, ég er enginn Pinochet. Ég heiti
Stepashín."
Sem innanríkisráðherra hefur
Stepashín stjómað hundruðum
þúsunda hermanna, auk milljónar
lögreglumanna. Kvöldið fyrir at-
kvæðagreiðsluna í dúmunni hafði
hann gert að gamni sínu á ríkis-
stjómarfundi, sem sýndur var í
sjónvarpi, og sagt að þeir þingmenn
sem greiddu atkvæði með honum
yrðu ekki skotnir. „Þið sem reistuð
upp hönd til að styðja Stepashín
getið nú lagt hana niður - og geng-
ið frá veggnum," sagði hann og
glotti.
Jeltsín var á skrifstofu sinni í
Kreml í gær og fylgdist þar með at-
kvæðagreiðslunni þótt talsmaður
spænsku stjómarinnar hefði sagt
daginn áður að forsetinn hefði ekki
getað mætt á fund með forsætis-
ráðherra Spánar þar sem hann
væri með lungnakvef. Talsmenn
Jeltsíns neituðu því að hann ætti
við veikindi að stríða.
í sjónvarpi
Washington, Cannes. Reuters.
HÓPUR menntamanna hvatti til
þess sl. þriðjudag að viðskiptanefnd
bandarísku öldungardeildarinnar
samþykkti lagafimmvarp sem banna
myndi sýningar á ofbeldisríku
myndefni á þeim tímum sem líkleg-
ast er að böm séu meðal áhorfenda.
Telja þeir að rekja megi ofbeldis-
hneigð unglinga til ofbeldis í sjón-
varpi.
Nokkuð hefur verið vegið að kvik-
myndaiðnaðinum í Hollywood frá því
að tveir ungir drengir urðu skólafé-
lögum, kennurum og sjálfum sér að
bana í Littleton í Colorado fyrir
skömmu. Frá þvi að ódæðisverkið
var framið hafa umræður um skað-
semi sjónvarpsefnis, kvikmynda og
tónlistar sem hafa að geyma ofbeldi í
einhverri mynd aukist.
I máli sínu fyrir nefnd öldungar-
deildarinnar, sagði Leonard Eron við
háskólann í Michigan, að rannsóknir
sem gerðar hefðu verið sl. 35 ár
hefðu leitt í ljós að ofbeldi í sjón-
varpsefni leiddi til aukinnar glæpa-
tíðni meðal bama og unglinga.
Emest sagði sjónvarpsiðnaðinn
hins vegar ekki hafa viljað axla
ábyrgð í þessum efnum, þar sem gíf-
urlegir fjármunir væra í húfi.
Leikarinn Mel Gibson blandaði sér
í þessa umræðu á kvikmyndahátíð-
inni í Cannes í Frakklandi og sagði
ofbeldi alltaf hafa verið til staðar,
bæði í kvikmyndum og aldargömlum
leikritum. Gibson sagði stjómmála-
menn ekki alltaf mega kenna ofbeldi í
kvikmyndum og sjónvarpsefni um er
ódæðisverk, eins og morðin í Littr
leton, væra framin.
Mikil ólga í
ísraelskum
stjómmálum
Urslit ísraelsku kosninganna á mánudag
hafa komið miklu róti á stjórnmál þar í
landi. Sigrún Birna Birnisdóttir er í Israel
og fylgist með ástandinu.
MIKIL ólga er í ísra-
elsku stjómmálalífi eft-
ir úrslit kosninganna á
mánudag. Þannig til-
kynnti Benny Begin,
sonur Menachems
Begins fyrrverandi for-
sætisráðherra og for-
maður Þjóðareiningar-
flokksins, í gær að
hann hygðist hætta í
stjómmálum. Yfirlýs-
ing hans fylgir í kjölfar
afsagna Benjamins
Netanyahus, sem lét af
formennsku Likud-
flokksins á mánudags-
kvöld, og Aryeh Deris,
formanns Shas-flokksins sem til-
kynnti á þriðjudag að hann hygðist
láta af þingmennsku.
Afsagnir Netanyahus og Begins
þykja til marks um óvænt hrun
hægri aflanna í ísraelskum stjóm-
málum en afsögn Netanyahus
fylgdi í kjölfar ósigurs hans fyrir
Ehud Barak, leiðtoga Verkamanna-
flokksins, í baráttunni um forsætis-
ráðherraembættið og mesta ósig-
urs flokksins í kosningum frá árinu
1961. Þá sagði Begin, sem dró
framboð sitt til forsætisráðherra-
embættisins til baka á síðustu
stundu, ástæðu afsagnar sinnar
vera þá að þjóðin ætti
greinilega ekki lengur
sömu hugsjónir og hann
og hann væri því orðinn
að leiðtoga án fylgis-
manna.
Afsögn Deris fylgir
hins vegar í kjölfar
stórsigurs Shas, flokks
strangtrúaðra gyðinga
af austrænum uppruna.
Deri, sem nýlega var
dæmdur til fjögurra ára
fangelsisvistar fyrir
spillingu, sagði er hann
tÚkynnti um afsögn sína
á þriðjudagskvöld að
hann ætlaði að hætta
þingmennsku og einbeita sér að því
að hreinsa mannorð sitt fyrir
hæstarétti. Almennt er þó talið að
möguleikar Shas á stjórnaraðild
hafi ráðið mestu um ákvörðun hans
enda hafði Barak lýst því yfir í
kosningabaráttunni að hann myndi
ekki eiga viðræður við Shas meðan
Deri leiddi flokkinn.
Afsögn Deris hefur þó alls ekki
ratt öllum hindranum varðandi
hugsanlega stjómaraðild Shas úr
vegi. Þannig hafa andstæðingar
flokksins bent á að þótt Deri hafi
látið af þingmennsku og forystu
þingflokksins sé hann enn leiðtogi
Benny Begin
Reuters
ÍSRAELSKIR hermenn fjarlægja fsraelskan mótmælanda er reyndi að
koma í veg fyrir eyðileggingu nokkurra stórra vatnstanka á Vestur-
bakkanum. Hermenn brutu tankana niður og fylltu af gijóti og möl en
ástæðan var sögð sú að tankarnir hefðu verið reistir af Palestínu-
mönnum án tilskilinna leyfa.
flokkins og muni því áfram hafa
tögl og hagldir innan hans.
A sama tíma og Barak, sem sam-
kvæmt lögum hefur 45 daga til að
mynda nýja ríkisstjóm, hefur verið
ákaflega varkár í yfirlýsingum sín-
um um hugsanlegt stjórnarsam-
starf hafa ýmsir áhrifamenn innan
Verkamannaflokksins gefið í skyn
að þeir vilji gjaman ganga til sam-
starfs við Shas enda telji þeir ekki
við hæfi að útiloka sigurvegara
kosninganna frá stjómarsamstarfi.
Það gæti hins vegar einnig orðið
erfitt fyrir Barak að ganga framhjá
hinum nýstofnaða Sinui flokki, sem
berst gegn ofríki strangtrúaðra, en
flokkurinn vann óvæntan sigur er
hann hlaut sex þingsæti. Hvorugur
þessara flokka er þó talinn líklegur
til að fallast á að taka þátt í stjórn-
arsamstarfi með hinum og því er
útlit fyrir að Barak eigi erfitt val
fyrir höndum.
Strax á kosninganóttina mátti
greina þá djúpu andúð sem ríkir
meðal margra stuðningsmanna
Baraks á ofríki strangtrúaðra en þá
fagnaði hópur stuðningsmanna
hans honum með slagorðinu Bara
ekki með Shas! Þá mun Barak hafa
borist fjöldi áskorana um að útiloka
strangtrúaða frá stjórnarmyndun-
arviðræðum. Einnig hefur Yossi
Sarid, formaður vinstriflokksins
Meretz, sem margir líta á sem sjálf-
sagðan samheija Verkamanna-
flokksins í ríkisstjórn, lýst því yfir
að hann hafi ekki áhuga á samstarfi
við Shas.
Þrátt fyrir sterka stöðu vinstri
manna á þingi er því Ijóst að það
muni reynast Barak ærið verkefni
að standa við fyrirheit sín um að
sameina þjóðina. Líklegt er því
talið að hann muni byrja á því að
þreifa fyrir sér á hættuminni víg-
stöðvum og hefja stjórnarmyndun-
arviðræður með því að ræða við
Miðjuflokk Yitzhaks Mordechais og
stærsta flokk rússneskra innflytj-
enda, Israel Ba’Aliya.
Þó Barak sé sagður opinn fyrir
því að ganga til viðræðna við Shas,
eftir afsögn Deris, er hann þó sagð-
ur hafa meiri áhuga á samstarfi við
Likud-flokkinn sem rétt eins og
Shas hefur þegar hafist handa við
að brýna sverðin fyrir þá valdabar-
áttu sem framundan er. Þannig
brugðust leiðtogar Likud-flokksins
skjótt við eftir að Benjamin Net-
anyahu, fráfarandi forsætisráð-
herra, tilkynnti um afsögn sína sem
formaður flokksins á mánudags-
kvöld og skipuðu Ariel Sharon, frá-
farandi utanríkisráðherra, í emb-
ættið til bráðabirgða.
Sharon mun því leiða flokkinn í
hugsanlegum stjómarmyndunarvið-
ræðum en samkvæmt fréttum
Jerusalem Post er flokkurinn klofinn
í afstöðu sinni til hugsanlegs stjóm-
arsamstarfs. Þannig hefur Netanya-
hu lagst gegn því að flokkurinn tald
þátt í stjómarsamstarfi undir for-
ystu Baraks og ýmsir áhrifamenn
innan flokksins teldð undir það sjón-
armið hans þar sem þeir telja að
auðveldara verði að endumýja
ímynd flokksins í stjómarandstöðu.
Aðrir áhrifamenn innan flokksins
telja hins vegar að stjómarþátttaka
sé besta leiðin til þess að græða sár
flokksins eftir mildð fylgistap í kosn-
ingunum á mánudag.
Valdabarátta í uppsiglingu inn-
an Likud-flokksins
Allt bendir því til þess að átök
séu yfirvofandi í Likud-flokknum.
Samkvæmt reglum flokksins getur
flokksforystan einungis skipað
menn í leiðtogaembættið til þriggja
mánaða í senn en að þeim loknum
ber henni að efna til kosninga um
embættið. Stuðningsmenn Sharons
hafa hins vegar lagt til að honum
verði falið að fara með forystu
flokksins í eitt ár þar sem kosning-
ar muni einungis auka á sundrung-
una innan flokksins.
Þó enn sé ekki ákveðið hversu
lengi Sharon muni fara með emb-
ættið er ljóst að þess er ekki langt
að bíða að hugsanlegir frambjóð-
endur fari að láta í sér heyra.
Þannig hefur Meir Sheetrit, fráfar-
andi fjármálaráðherra, þegar til-
kynnt að hann hyggist bjóða sig
fram til embættisins. Þá era Ehud
Olmert, borgarstjóri Jerúsalem-
borgar, Silvan Shalom, fráfarandi
vísindaráðherra og Limor Livnat,
fráfarandi samskiptaráðherra, talin
líkleg til að sækjast eftir embætt-
inu.