Morgunblaðið - 11.02.2000, Blaðsíða 46

46 FÖSTUDAGUR11. FEBRÚAR 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
S
Uthlutun á
æðra plani
Er ekki sjáljsagt að helstu risar
íslenskrar menningar verði einnigflutt-
irtil dvalarjjarri mannabyggðum í
þakklœtisskyni?
Allt fram á síðustu ár
hafa íslendingar
sameinastíþeirri
hugsun að sjálfsagt
, og eðlilegt sé að
koma illa fram við bestu syni og
dætur þjóðarinnar. Einar Bene-
diktsson, Jónas Hallgrímsson og
flest önnur andans stórmenni Is-
lands sættu linnulausum árásum
af hálfu landa sinna, sem kepptust
við að níða þá niður og bera björg í
götu þeirra.
Reglan var enda lengst af sú, að
merkustu íslendingamir kusu að
búa erlendis, fjarri hinum íslenska
veruleika, myrkurs, doða, fátækt-
ar, menningarleysis og embættis-
hroka. Baráttan fyrir endurreisn
og sjálfstæði fór að mestu fram ut-
an landsteina og reyndist það trú-
lega mesta gæfa þjóðarinnar.
Á þessu hefur orðið breyting.
Nú njóta bestu
VIÐHORF
Eftir Asgeir
Sverrisson
synir og dætur
íslands ríkis-
styrkja til að
þeim sé fært
að skapa óforgengileg listaverk.
Þeir, sem mestum hæðum ná í
sköpun andlegra stórvirkja, eru
síðan kallaðir á fund sameiningar-
tákns þjóðarinnar og á þá fest orða
til marks um að þeir tilheyri
,fálkadeildinni“ en hana fylla jafn-
an mikilvægustu íslendingar sam-
tímans.
En þótt tímamir breytist vekur
jafnan nokkra ánægju að íslend-
ingar hafi ekki með öllu sagt skilið
við þjóðlegar hefðir. Enn er Þórð-
argleðin t.a.m. þjóðlegasta birting-
arform lífshamingjunnar á íslandi
og tæpast er níðið útdautt þó að
menn séu hættir að skrifa bréf. Nú
er þessum birtingarmyndum ís-
lenskrar menningar komið til skila
um intemet og farsíma. Skýrir það
vísast þann mikla áhuga, sem ís-
lendingar hafa sýnt þeim tækni-
nýjungum.
Nú mun þekktasti Islendingur
sögunnar, mikil hæfileikakona að
nafni Björk Guðmundsdóttir, hafa
lýst yfir áhuga sínum á að fá
keypta eyju eina á Breiðafirði, er
nefnist EUiðaey. Og líkt og forðum
virðast fjölmargir tilbúnir til að
spilla fyrir áformum þessa merka
listamanns.
Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra hefur raunar tekið vel í
beiðni Bjarkar Guðmundsdóttur.
Hann hefur sagt að tii greina komi
að söngkonan fái eyjuna til afnota,
leigulaust, og að henni verði heim-
ilað að reisa þar hús. Telur for-
sætisráðherra sjálfsagt að þetta
verði gert í þakklætisskyni við
störf og framlag Bjarkar Guð-
mundsdóttur. „Hún hefur gert
meira fyrir ísland heldur en lang-
flestir Islendingar sem við þekkj-
um við að auka frægð og frama Is-
lands,“ sagði Davíð Oddsson í
byrjun vikunnar.
Þetta er góð tillaga, sem sjálf-
sagt er að hrinda í framkvæmd,
enda verður þeim seint fuilþakkað
er „auka frægð og frama íslands".
Hins vegar er það svo að fleiri en
Björk Guðmundsdóttir hafa lagt
þar lóð á vogarskálar. Fjölmörg
andans stórmenni hafa aukið hróð-
ur íslands erlendis og er bæði
ástæðulaust með öllu og rangt að
ganga framhjá þeim.
Hvað mælir gegn því að þeir ís-
lendingar, sem t.d. hafa unnið Bók-
menntaverðlaun Norðurlandaráðs,
verði fluttir til búsetu á eyðieyjum
undan ströndum landsins? Er ekki
eðlilegt að hugað verði að því með
hvaða hætti unnt er að verðlauna
alla þá, er fært hafa algjörlega ein-
stakri menningu Islendinga þá al-
þjóðlegu viðurkenningu, sem hún
nýtur? Er ekki sjálfsagt að þeir
verði einnig fluttir til dvalar fjarri
mannabyggðum í þakklætisskyni?
Líklega munu einhveijir gagn-
rýna þessa hugmynd á þeim for-
sendum að til standi að veita út-
völdum tiltekin gæði.
Eins og flestum íslendingum
mun kunnugt eru eyjamar á
Breiðafirði óteljandi, Hkt og vötnin
á Amarvatnsheiði og hólamir í
Vatnsdal. Hér er því engan veginn
um takmarkaðar auðlindir að
ræða.
Eðlilegast er því að sérhveijum
í slendingi verði fengin eyja á
Breiðafirði, vatn á Amarvatnsheiði
eða hóll í Vatnsdal til afnota, end-
urgjaldslaust. I ljósi reynslunnar
af íslenskum úthlutunarkerfum er
hyggilegt að kveðið verði á um að
afnotin verði bundin við jarðvist
viðkomandi.
Sérstakar reglur þurfa að gilda
um helstu menningarfrömuði Is-
lendinga á hverjum tíma á þann
veg að þeim verði jafnan fengin
eyðieyja til búsetu enda sýnt að
það fyrirkomulag er best fallið til
að tryggja það næði, sem sóst er
eftir.
Að öðm leyti er æskilegt að út-
hlutun þessara gæða fari fram með
sem þjóðlegustum hætti. Er við
hæfi að merkustu nýjungar í ís-
lensku þjóðlífi og menningu verði
nýttar í því skyni.
Hér ræðir vitanlega um lottó-ið
og pizzuna.
Hæglega mætti draga út kenni-
tölur eða GSM-númer íslenskra
ríkisborgara í vikulegum lottó-
þætti í sjónvarpi og yrði þá út-
hlutað í þremur flokkum, þ.e.
„eyja-flokki“, „hóla-flokki“ og
„vatna-flokki“. Kennitalan yrði síð-
an tengd við viðkomandi náttúm-
fyrirbrigði í gagnagmnni en til að
auka á spennu og skemmtan kæmi
til greina að úthlutun t.d. í „eyja-
flokki“ færi eingöngu fram í gegn-
um síma og þá aðeins í beinni út-
sendingu. Eins gæti ríkisvaldið
gengið til samstarfs við helsta
vaxtarbroddinn í íslensku við-
skipta- og atvinnulífi, pizzugerðar-
húsin, þannig að lottó-miði er til-
greindi sérlega eftirsóknarverða
eyju, hól eða vatn fylgdi t.d. millj-
ónustu hverri flatböku er sætti
heimkeyrslu. Nýir möguleikar
munu síðan skapast þegar rekstur
pizzu-staða í ríkiseigu hefst en þá
verður, eðli málsins samkvæmt, að
finna í menningarhúsum þeim, er
senn munu rísa um land allt og
vafalaustvíðar.
Ekki er að efa að þessi skipan
mála myndi vekja vemlega athygli
erlendis og verða til þess að auka
enn ,frægð og frama íslands".
Með þessu móti mætti styrkja þá
sérstöðu, sem íslendingar hafa
tryggt sér á Vesturlöndum t.a.m.
með úthlutunarkerfi veiðiheimilda
og lögum um gagnagmnn á heil-
brigðissviði. Líkt og sumar þjóðir
vilja kenna samfélagsgerð sína við
,;verðleika“ eða „sanngimi" gætu
Islendingar fest í sessi þá mynd,
sem sköpuð hefur verið erlendis af
íslenska „úthlutunarþjóðfélaginu"
(e. „The Give-away Society").
Og svo má alls ekki gleymast að
fá Bjama geimfara eyju eða tvær.
SIGURÐUR
JÓNSSON
+ Sigurður Jóns-
son fæddist á
Sámsstöðum, Laxár-
dal, Dalasýslu 30.
júní 1925. Hann Lést
á sjúkrahúsinu á
Húsavík þriðjudag-
inn 1. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Jón Jó-
hannes Jósepsson
frá Vörðufelli á
Skógarströnd, f. 3.
júní 1897, d. 23. jan-
úar 1997, og Magn-
úsína Steinunn
Böðvarsdóttir frá
Sámsstöðum, f. 13. aprfl 1889, d.
7. október 1977. Systkini Sig-
urðar voru Eyjólfur, f. 11. maí
1924, Ásgeir og Ásgeir Böðvar,
sem létust báðir ungir, og Guð-
björg Margrét, f. 23. nóvember
1929.
Hinn 31. ágúst 1955 kvæntist
Sigurður Karen Guðlaugsdóttur
frá Húsavík. Foreldrar hennar
voru Guðlaugur Jónsson frá
Fossi, Húsavík, f. 3. júní 1906, d.
12. september 1982, og Gratiana
Sigríður Jörundsdóttir, f. 29.
júní 1905 á Flateyri, d. 28. aprfl
1972. Sigurður og Karen eign-
uðust þrjú börn. Þau eru: 1)
Jónfna, f. 7. október 1955, sonur
hennar er Sigurður Már Bjarna-
son. 2) Ásgerður Brynja, f. 5.
ágúst 1957, sambýlismaður Páll
Georg Sigurðsson, f. 15. mars
1954. Börn þeirra: Viktor
Burkni, Andrea Ösp og Bryndís
Karen. 3) Hanna Maídís, f. 11.
maf 1960, maki Ólafur Jensson,
f. 8. febrúar 1959. Börn þeirra:
Jens, Erna Hrönn og Brynjar.
Jæja, elsku pabbi minn. Þá er
komið að leiðarlokum að sinni.
Ég hélt að ég væri tilbúin að
kveðja þig, en það ætlar að reynast
mér erfitt því ég finn til svo mikils
söknuðar er ég hugsa til þess að fá
ekki að hitta þig aftur og spjalla
við þig. Ég reyni að hugga mig við
allar góðu minningarnar og það að
þú varst svo sæll að fá að fara eftir
að þurfa að þjást svona mikið. Mér
finnst svo ósanngjarnt að nokkur
maður þurfí að líða svona miklar
þjáningar og skil ekki hver tilgang-
urinn er, en svona er lífið, við ráð-
um engu um það.
Eitt er víst að þú ert örugglega á
góðum stað núna, syngjandi með
fallegu tenórröddinni þinni og eitt-
hvað að glettast við þá sem tóku á
móti þér.
Mér þykir svo óendanlega vænt
um þig og veit að ég hefði ekki get-
að átt betri pabba þótt ég hefði val-
ið hann sjálf.
Ég bið Guð að geyma þig og
styrkja mömmu og okkur öll sem
syrgjum þig, og kveð þig með ljóð-
Börn Karenar og
fósturbörn Sigurð-
ar eru: 1) Guð-
mundur Þorkels-
son, f. 14. febrúar
1946, börn hans:
Sigurlaug Karen,
hún á eitt barn,
Ingu _ Elínu; Bryn-
dfs; Ármann, hann
á eitt barn, Stefan-
íu Fanneyju; Bryn-
dís; Rikarð Þorkell;
Robert og Ana Kar-
en. 2) Sigurlaug
Nanna Þráinsdótt-
ir, f. 11. mars 1951,
maki Guðbjörn Bjarni Bjarna-
son, f. 9. júní 1949. Þeirra börn
eru: Þráinn; Inga Fríða, hún á
tvíbura, Söru Rún og Bríeti Sif;
og Bjarni Davíð.
Sigurður ólst upp á Sámsstöð-
um og bjó þar til 29 ára aldurs.
Fluttust þau Karen að Hvammi í
Dölum og bjuggu þar í eitt ár.
Fluttu þá að Sámsstöðum,
byggðu þar nýbýli og bjuggu
þar til ársins 1966 er fjölskyld-
an flutti til Akraness.
Árið 1976 fluttust þau til
Húsavíkur og bjuggu þar sfðan.
Sigurður stundaði nám í Lög-
regluskólanum og var í lög-
reglunni í Dalasýslu í sjö ár með
búskapnum. Starfaði á Akranesi
við smfðar og fiskvinnslu og
hvalskurð og mjölvinnslu í Hval-
stöðinni á sumrin. Vann við
Kröfluvirkjun um tíma og við
blikksmfði hjá Foss og málmi á
Húsavík.
Utför Sigurðar fór fram frá
Húsavfkurkirkju hinn 5. febrúar
í kyrrþey, að ósk hins látna.
inu sem félagar þínir í karlakórn-
um Hreimi sungu svo fallega fyrir
þig við útförina.
í faðmi blárra fjalla er friðsældar tign
ogró
þar uppi um hamra hjalla sér hreiður
fuglinn bjó.
Par tröllin tala saman svo titra við hamra
þil
hér líst mér lífið gaman og ljúft að vera til
og lækir falla um flúðir fossa við blóma
grund.
Af brattans krafti knúðir hér kætist mín
lund
loftið er ljósi mettað, lífið á heima hér.
Dýrleg er dvöl við þetta og draumaland
mér.
Hér vil ég una við hugljúfan draum.
Hér losnar sál mín úr þoku og dróma
náttúran seiðir fram einstæða óma
aldrei sem heyrast í strætanna glaum.
Ó, móðir vor jörð.
(Höf. ók.)
Megi ljósið eilífa umvefja þig.
Þín dóttir
Hanna Mafdfs.
ÞORA VALGERÐUR
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Þóra Valgerður
Guðmundsdóttir
fæddist í Miðdal í
Kjós 29. ágúst 1904.
Hún lést á elliheimil-
inu Grund 1. febrúar
sfðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Hallgrímskirkju
8. febrúar.
Elsku amma. Ég vil
þakka þér fyrir allar
þær stundir sem við
áttum saman. Þú tókst
alltaf á móti okkur
krökkunum opnum
örmum og með hlýju og áttir alltaf
eitthvert góðgæti til að stinga að
okkur.
Það er góður tími sem ég hugsa
um þegar ég lít til baka, hvað við
gátum hlegið, hvort heldur var við
spil eða sögur. Þú varst alltaf til
staðar og áttir allan
heimsins tíma til að
gefa.
Elsku amma, ég
þakka þér fyrir allt.
Þú sefur eins og bylgja,
sem vindar hafa vaggað
í værð í lygnum fieti.
Andar h)jótt
Og liljuhvítar mundir
hafa lokað augum þínum,
og ljóssins dísir boðið
góða nótt.
Svo fagurt er vort jarðlíf,
svo fullt af ást og mildi,
þó feyki visnum blöðum gegnum draum
þinn stormaher.
Imynd þess sem vonar, sem vemdar allt
og blessar,
skal ég vaka yfir þér.
(Kristján frá Djúpalæk.)
Erla Guðmundsdóttir.
Elskulegur tengdafaðir minn,
Siggi Jóns eða Siggi Dalamaður
eins og hann var gjarnan kallaður,
er farinn á brott - floginn í burt af
þessari jarðvist, aðeins 74 ára
gamall, eftir erfið veikindi.
Siggi fæddist á Sámsstöðum í
Laxárdal, ólst þar upp og bjó í Döl-
unum meira en helming ævi sinnar.
Hann kvæntist Karen Guðlaugs-
dóttur frá Húsavík og eignuðust
þau þrjár dætur saman en fyrir
átti Karen tvö börn sem Siggi leit
ævinlega á sem sín eigin börn og
reyndist þeim hinn besti faðir.
Mikið mæddi á Sigga þegar Kar-
en veiktist alvarlega og hún varð
að dvelja fjarri heimili sínu í lang-
an tíma. Var sú erfiða ákvörðun
tekin að selja hlutinn í jörðinni og
flytja til Akraness árið 1966.
Keyptu þau húseignina Skaga-
braut 7 og gerðu sér þar gott
heimili. Árið 1976 fór Siggi að
vinna í Kröfluvirkjun og var þá
ákveðið að flytja norður í land á
heimaslóðir Karenar til Húsavíkur
þar sem þau hafa búið síðan.
í nóvember árið 1976 kynntist
ég Hönnu dóttur þeirra þar sem
við vorum bæði að vinna í Kröflu.
Þar var Siggi líka að vinna og hafði
hann lúmskt gaman af því þegar að
ég var að eltast við dóttur hans.
Eftir jólafrí fór ég til Húsavíkur og
var ekki laust við að þar kæmi
feiminn ungur maður út úr flugvél,
þar sem Hanna var mætt ásamt
pabba sínum að sækja piltinn, sá
gamli með glott á vör. Var mér
tekið opnum örmum af þeim hjón-
um og var ég strax orðinn sem
einn af fjölskyldunni.
Var mér fljótt ljóst þvílík indæl-
ispersóna hann Siggi var. Hann
var hvers manns hugljúfi sem
hvergi mátti aumt sjá. Ávallt var
hann reiðubúinn að rétta hjálpar-
hönd ef hann vissi að vantaði að-
stoð einhvers staðar. Hann lét sig
ekki muna um það að renna í Eyja-
fjarðarsveitina ef hann hafði veður
af því að ég væri að brasa eitthvað,
bara til að athuga hvort hann gæti
aðstoðað mig. Það virtist allt leika í
höndunum á honum alveg sama
hvort um var að ræða garðvinnu,
bílaviðgerðir eða smíðar. Hann var
hagleiksmaður af guðs náð. Alltaf
var stutt í brosið hjá Sigga, alveg
sama þótt erfitt væri, alltaf gat
hann séð gleðina hinum megin við
hornið og fengið mann til þess að
brosa með sér.
Eitt er það atvik sem er mér
ógleymanlegt. Við höfðum það oft
þannig að þegar farið var saman á
tveimur bílum, var tengdamamma
með mér í bíl en Hanna með pabba
sínum. Við vorum á leið frá Húsa-
vík til Akureyrar og þau á undan.
Allt í einu snarstoppar Siggi bílinn
úti í kanti, rýkur út, kemur hlaup-
andi með faðminn útbreiddan,
brosið út að eyrum og faðmar mig
að sér. Hanna hafði sagt honum að
við ættum von á barni.
Oll barnabörnin hans voru sem
sólargeislar, hann hafði alltaf tíma
til þess að sinna þeim. Var alltaf
mikil gleði þegar fólkið hans kom í
heimsókn á Húsavík og ekki var nú
slæmt að fá að hafa litlu sólargeisl-
ana hjá sér í einhvern tíma.
Höfum við átt margar glaðar
stundir saman, ósjaldan var tekið í
spil og þá yfirleitt spilað langt
fram á nótt og mikið hlegið. Siggi
var mikill söngmaður, hafði mikla
tenórrödd sem fékk að njóta sín
víða, nú síðast með karlakórnum
Hreimi sem heiðraði hann með
söng við útför hans.
Það var erfitt fyrir Sigga þegar
hann greindist með krabbamein
haustið 1998, þótt hann léti ekki
mikið á því bera. Karen var hans
stoð og stytta í veikindum hans og
annaðist hann allt fram í andlátið
af mikilli umhyggju.
Væri hægt að hafa langt mál um
Sigga Jóns en ég læt hér staðar
numið. Það er huggun harmi gegn
að eiga margar og góðar minningar
um þann sem genginn er. Vil ég
því kveðja minn kæra tengdaföður
með þakklæti fyrir allt.
Guð blessi minningu þína og
styrki tengdamóður mína og fjöl-
skylduna alla.
Þinn tengdasonur,
Ólafur Jensson.