Morgunblaðið - 11.02.2000, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FÖSTUDAGUR 11. FEBRÚAR 2000 47
MAGNUS
JÓNSSON
+ Magnús Jónsson
fæddist í Hafnar-
firði 10. júlí 1926.
Hann lést á Sjúkra-
húsinu Sólvangi 3.
febrúar siðastliðinn.
Foreldrar hans voru
hjónin Jón Helgason,
f. 27.6. 1895 í Litla-
bæ, Vatnsleysu-
strandarhreppi, d.
30.12. 1986, og Halla
Kristín Magnúsdótt-
ir, f. 18.2. 1894 í
Merkinesi, Akranesi,
d. 16.7. 1985. Heimili
þeirra var á Hverfis-
götu 21b, Hafnarfirði frá 1922-
1983. Auk Magnúsar eignuðust
þau hjónin dreng árið 1924, sem
Iést 2ja daga gamall.
Árið 1959 kvæntist Magnús
Dagnýju Pedersen, f. 8.10. 1926 í
Resen, Skive Landsogn, Dan-
mörku, og lifir hún mann sinn.
Foreldrar hennar voru: Anna og
Gravers Pedersen. Börn Magnús-
ar og Dagnýjar eru þijú: 1) Jón
viðskiptafræðingur, f. 7.11. 1960,
kvæntur Helen P. Brown, mark-
aðsfræðingi, f. 13.2. 1960. Synir
þeirra eru: Stefán Daníel, f. 1988,
og Davíð Þór, f. 1991. Þau eru
búsett í Garðabæ. 2) Halla, lækna-
ritari, f. 12.12. 1964, gift Þórði
Bragasyni skrifstofumanni, f.
23.9.1965. Böm þeirra em Magn-
ús, f. 1991, Bragi, f. 1993, og Ingi-
björg, f. 1997. Þau em búsett í
Hafharfirði. 3) Anna tannlæknir,
f. 19.5. 1970, gift Guðmundi Jó-
hannssyni, sagn- og viðskipta-
fræðingi, f. 10.7. 1963. Sonur
þeirra er Helgi, f.
1997. Þau eru búsett
í Reykjavík.
Magnús ólst upp í
Hafnarfirði. Að
loknu skyldunámi
hóf hann störf hjá
Raftækjaverksmiðj-
unni Rafha, lærði
bókband og lauk
sveinspróf frá Iðn-
skólanum í Reykja-
vík 1953. Útskrifað-
ist frá Kennara-
skólanum 1957.
Lauk eins árs nám-
skeiði í bókasafns-
fræðum í Kaupmannahöfn 1962.
Stundaði almenn kennslustörf
með hléum til ársins 1980 í
Reykjavík, Hafnarfirði, Bessa-
staðahreppi og á Vatnsleysu-
strönd. Starfaði á árunum 1962-
1967 í bókasafni Ilafnarfjaiðar.
Loks var Magnús minjavörður við
Byggðasafn Hafnarfjarðar árin
1980-1995. Auk þess starfaði
hann nítján sumur í kirkjugarði
Hafnarfjarðar. Magnús starfaði
mikið af félagsmálum og bar hæst
ártuga störf innan Góðtemplara-
reglunnar og Kvæðamannafélags
HafnarQarðar. Magnús var mikill
áhugamaður um sögu Hafnar-
fjarðar og er höfundur bókanna
„Bær í byijun aldar“ og „Hundrað
Hafnfirðingar“ I, n og III.
Magnús og Dagný bjuggu allan
sinn búskap í Hafnarfirði, lengst
af á Skúlaskeiði 6.
Útför Magnúsar fer fram í dag
frá Hafnarfjarðarkirkju og hefst
athöfnin klukkan 15.
Mig langar að minnast tengdaföð-
ur míns, Magnúsar Jónssonar, í örfá-
um orðum. Það var sumarið 1988 er
dóttir hans Halla og ég vorum að
draga okkur saman að kynni okkar
Magnúsar hófust. Magnús var þá
þegar illa haldinn af parkinsonsjúk-
dómi, en starfaði sem minjavörður í
Byggðasafni Hafnarfjarðar. Starfið
var hans líf og yndi enda mikill
grúskari og áhugamaður um sögu og
sögulega muni. Aður en sjúkdómur-
inn fór að verða honum fjötur um fót
batt hann inn bækur í tómstundum
enda lærður bókbindari. Listavel
smíðuð líkön, aðallega kirkjulfkön,
smíðaði hann úr krossviði.
Ég sem bílaáhugamaður hafði
gaman af að spjalla við Magnús um
Ford-T-bílinn sem hann átti í ein 20
ár og fyrir nokkrum árum vélritaði
Magnús upp fyrir mig nokkrar
blaðsíður um þennan sérstaka bíl
sem síðar varð stofustáss uppi í
Borgamesi. Það var árið 1959 sem
Magnús keypti Ford-T árgerð 1927 í
Danmörku og flutti inn með skipi til
íslands. Flutningamir kostuðu víst
meira en bílinn. Sunnudagsrúntur
um Hafnarfjörð og Álftanes var mik-
ið sport hjá bömum hans og bömum
úr nágrenninu og fengu jafnvel nem-
endur hans sem höguðu sér vel, að
fara ferð í gamla Ford að launum.
Oft fór Magnús með bílinn sýningar-
rúnt í Reykjavík t.d. 17. júní með
Fombílaklúbbnum, en þar var hann
virkur félagi í nokkur ár.
Ein af eftirminnilegustu ferðum
Magnúsar á gamla Ford var ferð í
Vogana á Vatnsleysuströnd en þá
grði svo mikinn hliðarvind að til þess
að halda bílnum á fjóram hjólum og á
veginum varð hann að opna báðar
hliðarrúðumar og sitja í kulda og
trekki við aksturinn. Orðatiltæki
notaði Magnús mikið og væntanlega
hefur hann talað um að bíta í hið súra
epli og að hann hafi verið eins og út-
spýtt hundskinn eftir ökurferðina.
I dag er hann aftur á móti eins og
nýsleginn túskildingur á æðra til-
verastigi. Parkinsonsjúkdómurinn
hafði smám saman í gegnum tæpa
þrjá áratugi bundið líkama Magnús-
ar í fjötra en andlegri heilsu hélt
hann allt fram undir það síðasta. Ég
bið góðan Guð að styrkja eftirlifandi
eiginkonu hans Dagnýju og aðra
aðstandendur í þeirra sorg.
Þórður Bragason.
Mínar fyrstu minningar um vin
minn, Magnús Jónsson, tengjast
veru okkar í Bamaskóla Hafnar-
fjarðar, nú Lækjarskóla, en þar vor-
um við bekkjarbræður á bernskuár-
um. Man ég glögtt, hversu Magnús
var í ýmsu öðram fremri í bekknum
okkar. Þannig var hann þá byrjaður
að semja stökur, kunni orðaleiki, var
einkar prúður og gat hlaupið hratt
og stokkið langt í skólamölinni. Þá
var Magnús mjög lagtækur í handa-
vinnunni og naut sín vel í söngnum
hjá Friðriki Bjamasyni.
Ennfremur leita á hugann atvik
við bemskuleiki okkar Magnúsar í
Utlu húsi á baklóð við Austurgötu,
sem móðurforeldrar hans byggðu
1907. Það var rifið 1940 og hýsti síð-
ast dúfur okkar og hænsni. Sögu
þessa húss kunni Magnús vel sem
flestra annarra horfinna húsa í
Hafnarfírði.
Magnús var einn vetur við nám í
Flensborgarskólanum, en lauk síðar
bókbandsnámi. Eftir kennarapróf
1957 var kennsla hans aðalstarf um
árabil, eins og nánar kemur fram í
formálsorðum, svo og era þar til-
greind önnur störf Magnúsar. Merk
kaflaskipti urðu á starfsferli hans
1980, en þá gerðist hann minjavörð-
ur við Byggðasafn Hafnarfjarðar.
Þar starfaði hann til 1995, en lét þá
af störfum vegna veikinda. Var það
mikið lán fyrir þessa stofnun að fá
notið starfskrafta Magnúsar, áhuga
hans, ósérhlífni og þekkingar.
Segja má, að Magnús hafi unnið
visst brautryðjendastarf við byggða-
safnið. Þrátt fyrir þröngan húsakost
gerði hann sér far um að hafa þar allt
í röð og reglu, enda nákvæmni hon-
um í blóð borin. Hann var ötull við
öflun gamalla muna, mynda og ann-
arra heimilda og oft til hans leitað
um upplýsingar varðandi gamla tím-
ann. Alltaf var Magnús tilbúinn að
sýna gestum safnið. Og aldrei krafði
hann bæinn um endurgjald fyrir eða
annað í þágu safnsins, sem féll utan
við umsaminn vinnutíma.
Enginn eða fáir hafa lagt meiri al-
úð og rækt en Magnús við að afla
fróðleiks og varðveita heimildir um
liðna tíma í Hafnarfirði. Þannig gaf
hann út 1967 á eigin kostnað og seldi
á vægu verði stórmerka bók með
heitinu „Bær í byxjun aldar“. Geym-
ir hún ómetanlegar heimildir um
byggð og búendur í Hafnarfirði um
aldamótin 1900. Það gerir þessa bók
einkar sérstæða, að hún er öll hand-
skrifuð af vandvirkni með eigin
skrift Magnúsar, sem er falleg og
skýr. Þá hefur hann teiknað útlínur
margra húsa í bókinni. Þessa ein-
stæða og lofsverða framtaks Magn-
úsar mun lengi minnst.
Þegar Magnús var eitt sinn spurð-
ur um tildrög bókarinnar og hvort
hann hefði haft ánægju af fyrirhöfn-
inni, svaraði hann með sinni hóg-
værð: „Já, já, með þessu lengir mað-
ur líf sitt til baka. Mér finnst, að
verið sé að tala við gamla kunningja,
þegar minnst er á Ólöfii í Undir-
hamri, Jón í Hamarskoti, Pétur í fón-
inum o.fl., þótt þetta fólk hafi verið
komið undir græna torfu, er ég
fæddist". En þetta fólk kemur við
sögu í bók Magnúsar. Og til marks
um látleysi Magnúsar vildi hann ekki
taka þetta ritverk sitt sem „örugga
fræðimannaheimild", heldur sem
„lykil að kunningjarabbi yfir kaffi-
bolla“, eins og hann komst að orði.
En Magnús lét hér ekki staðar
numið. Áhugi hans á fortíðinni og því
fólki, sem hann kynntist á lífsleið-
inni, varð að fá frekari útrás. Því
réðst hann í að gefa út þrjár bækur
undir heitinu „Hundrað Hafnfirðing-
ar“, sem geyma myndir af þrjú
hundrað Hafnfirðingum, sem Gunn-
ar Rúnar tók á áram áður. Undir
hverri mynd er ferskeytla, nær allar
eftir Magnús, þar sem lýst er lát-
brögðum og lífshlaupi viðkomandi.
Til gamans er hér valin af handahópi
ein af þessum skemmtilegu vísum
Magnúsar:
Meinhægan ég Lárus leit
meðléttanstafíhendi.
Var úr landsins syðstu sveit,
söngogtónlistkenndi.
Magnús átti létt með að færa
hugsanir sínar í búning vísna og
ljóða, enda hafa þessar bækur hans
notið mikilla vinsælda. Hann átti
ekki langt að sækja hæfni sína í
Ijóðagerð, en foreldrar hans vora
ljóðelsk og góðir hagyrðingar. Þann-
ig er mörgum minnisstætt, þegar
þau Halla og Jón töluðu saman í Ijóð-
um á efri áram í kvöldstund Sjón-
varpsins. Til heiðurs minningu
þeirra gaf Magnús út 1985 myndar-
lega bók með stökum og ljóðum eftir
föður sinn, en hann varð níræður það
ár.
Lengi tók Magnús virkan þátt í
starfi Kvæðamannafélags Hafnar-
fjarðar. Kunni hann vel þá fomu
andans list að kveða stemmur og var
þá oft gaman að hlusta á Magnús. Þá
samdi hann ótal tækifærisvísur og
önnur ljóð og var gæddur þeim fá-
gætu hæfileikum að búa til gátuvís-
ur. Hafa margar þeirra birst í
Fréttabréfi Öryrkjabandalagsins og
víðar. Þær endurspegla málsnilld
Magnúsar og mikla þekkingu hans á
hlutum og íyrirbærum.
Magnús naut ríkulega ávaxtanna
af góðu uppeldi. En í foreldrahúsum
var samviskusemi og reglusemi sett í
öndvegi ásamt boðorðinu um að gera
fyrst og fremst kröfur til sjálfs sín.
Og heilræðum foreldra sinna fylgdi
Magnús alla ævi. Þannig var hann al-
ger bindindismaður og lagði málstað
bindindis öflugt lið meðal annars
með því að veita forstöðu um árabil
bama- unglingastarfi Góðtemplara-
reglunnar í Hafnarfirði.
Hæfileikar Magnúsar vora ekki
einskorðaðir við ritstörf. Hann var
einnig listamaður. Þannig bjó hann
til líkön af húsum t.d. af Góðtempl-
arahúsinu og Kálfatjarnarkirkju,
sem hann gaf föður sínum áttræðum,
SVANBORG
MAGNEA
SVEINSDÓTTIR
+ Svanborg Magn-
ea Sveinsdóttir
var fædd að Læk í
Skagafírði 27. febr-
úar 1912. Hún lést að
hjúkrunardeildinni
Seli á Akureyri 4.
febrúar síðastliðinn.
Foreldar hennar
voru Sveinn Bene-
diktsson og Ingibjörg
Jónsdóttir, en þau
bjuggu í Skagafirði
og Eyjafirði. Eigin-
maður hennar var
Jónas Davíðsson, f.
31.12. 1911. Þau
hjónin bjuggu lengst af að Engi-
mýri 3 á Akureyri.
Börn þeirra eru: 1)
Sveinn Jónasson, f.
30.7. 1948, eigin-
kona hans er Guðný
Anna Theódórsdótt-
ir, 2) Anna Jónas-
dóttir, f. 10.2. 1951,
eiginmaður hennar
er Kristján Árnason.
Barnabörnin eru
Qögfur og bama-
barnabömin sex
talsins.
Útför Svanborgar
fer fram frá Akur-
eyrarkirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 11.
Skilafrestur
minningargreina
EIGI minningargrein að birtast á útfarardegi (eða í sunnudagsblaði ef
útför er á mánudegi), er skilafrestur sem hér segir: í sunnudags- og
þriðjudagsblað þarf grein að berast fyrir hádegi á föstudag. í miðviku-
dags-, fimmtudags-, fostudags- og laugardagsblað þarf greinin að ber-
ast fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrir birtingardag. Berist grein
eftir að skilafrestur er útranninn eða eftir að útför hefur farið fram, er
ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss er takmarkað
getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins til-
tekna skilafrests.
Elsku amma. Þótt þú hafir nú
kvatt okkar jarðneska heim lifir þú
áfram í niðjum þínum, bæði sál okk-
ar og líkömum. Nú getur þú horft
stolt yfir lífshlaup þitt. Þú stóðst
þína phgt í blíðu og stríðu. Ef það er
tilgangur með þessu lífi tel ég hann
vera að stofna fjölskyldu, halda utan-
um hana og búa bömin undir lífsbar-
áttuna. Þetta tókst þér og í dag skil-
ur þú eftir þig fjöldann allan af
yndislegum einstaklingum, börnum
og bamabömum, fjölskyldum þeirra
og barnabamabörnum.
Hin seinni ár hefur þú fengið aug-
ljósan draum þinn uppfylltan sem
var að fá að vera heima í Engimýr-
inni hjá afa og Kela. Þótt líkama þinn
hafi smám saman þrotið kraft naustu
andlegrar heilsu sem gaf mér mikið.
Ég skynjaði það alltaf betur eftir því
sem árin liðu hversu dýrmætt það
var að geta komið í Engi, bankað upp
á, þegið kaffi og bakkelsi og rætt um
gamla tíma við þig og afa. Það var
líka augljóst að þú kunnir að meta
það að fá heimsókn í Engimýrina og
geta rifjað upp liðna daga. Þær að-
stæður sem þú bjóst við á mínum
aldri era ólíkar þeim sem ég bý við í
dag.
Mig langaði alltaf að geta farið aft-
ur i tímann og upplifað þig á öðram
aldri. Ég er viss um að þú hefur verið
en faðir hans var mikill velunnari
þeirrar kirkju. Þá gleymist ekki sú
alúð og natni sem Magnús sýndi við
störfin í Kirkjugarði Hafnarfjarðar
þau nítján sumur sem hann vann_
þar. Til hans þótti gott að leita og öll-
um vildi hann þar liðsinna.
Magnús gat stundum verið
sekmmtilega framlegur. Þannig
keypti hann 1962 í Danmörku Ford t
fólksbifreið af árgerð 1927. Þessi fal-
legi gamli bíll var lengi einn sá elsti á
vegum landsins og nutu Hafnfirðing-
ar þess stundum á hátíðardögum að
sjá Magnús aka honum um götur
bæjarins. En þótt Magnús hafi á
vissan hátt fundið lífsfyllingu með
því að taka ástfóstri við liðna tímann,
taldi hann það hafa verið sína mestu
gæfu í lífinu að kynnast Dagnýju, -
eftirlifandi eiginkonu. Þau gengu í
hjúskap á annan dag jóla 1959 í gam-
alli, lítilli sveitarkirkju á Jótlandi.
Dagný reyndist Magnúsi traustur
lífsförunautur og var skilningsrík
gagnvart hugðarefnum hans og
áhugamálum. Heimili þeirra var
lengst eða um 25 ár á Skúlaskeiði 6,
en það hús var Magnús nýbúinn að
kaupa, áður en Dagný fluttist til
Hafnarfjarðar strax eftir giftinguna
frá heimahögum í Danmörku. Síð-
ustu árin áttu þau heima á Sólvangs-
vegi 1, en haustið 1997 fór Magnús á
Sólvang vegna veikinda.
Með Magnúsi Jónssyni hverfur af
sjónvarsviðinu minnisstæður mann-
kostamaður, sem var sérstæður um
svo margt. Hann fetaði ekki lífs-
brautina eftir troðnum slóðum fjöld-
ans, kappkostaði að vera hann sjálf-
ur, hafði ánægju af því að gera
örðum greiða og geta orðið góðum
málefnum að liði. Að kvarta var hon-
um fjarri skapi. Hann var hrekklaus
og heiðarlegur, hógvær og lítillátur.
Yfir minningu hans hvílir heiðríkja,
sem áfram mun ljóma í verkum hans.
Um leið og Magnús er kvaddur
með einlægri þökk fyrir vináttu og
hjálpsemi er hér að lokum birt eitt
erindi úr Lýðveldisljóði hans frá *
1994:
Nú útþenst vor bær, j afnt um hlíðar og
hraun.
Og háreist er bygging í miðju.
í nautnir við ei skulum nota vor laun
en nytsamri vinna að iðju.
Og hafa í umræðum hógværust orð
en hafiiandi andúðartóni.
í huganum æ sú haftifirska storð
sé hjarfólgnust byggða á FrónL
Góður vinur hvíli í friði.
Árni Gunnlaugsson.
afar ákveðin persóna sem fórst allt
sem þú ætlaðir þér. Mér skilst að það
geti útskýrt „Bombu“-viðumefnið .
þitt. Það hefur ekki veitt af, því lífs-
björgin hefur sennilega kallað á sitt.
Enda sagðir þú oft við mig þegar ég
sá eintóma rómantík í gamla tíman-
um að; „þeir (tímamir) máttu breyt-
ast“.
Ég kynntist ákveðni þinni aldrei
nema í blíðu þinni. Eitt sinn sem
unglingur bað ég þig um að prjóna á
mig eitt par af fingravettlingum. Það
stóð ekki á því og á næstu árum var
ég reglulega að máta nýja vettlinga
hjá þér. Aldrei skal ég gleyma því
þegar þú komst með rútunni til
Húsavíkur til að passa mig sem lítinn
strákgutta. Þegar þú komst léstu
vita af því að þú værir aum í hand-
leggnum. Þá kom í ljós að þú varst
handleggsbrotin eftir byltu fyrr um
daginn. Það kom þó ekki í veg fyrir
að þú kæmir austur til mín. Þú kunn-
ir á okkur strákana og í Engi var
kynslóðabilið brúað með hugkvæmni
þinni. Innan um innflutta sértilbúna
dótaflóðið kenndir þú okkur að
byggja borgir úr tréklemmunum
þínum. Það var fátt sem jafnaðist á
við það nema kannski teppahúsin
uppi á lofti og túttuberin í garðinum.
Það þarf því engan að undra að lítill
strákur hlakkaði alltaf mikið til að
koma í Engi á Akureyri til ömmu og
afa. Eitt sinn náði stemmningin al- >
veg upp á Vaðlaheiði þar sem pylsu-
lyktin mætti mér. Hún sveik heldur
ekki því þegar við komum biðu pyls-
umar í pottinum og svo var náttúr-
lega boltaís í eftirrétt.
Elsku amma mín, hafðu þökk fyrir
allt.
Þinn sonarsonur,
Guðmundur Freyr Sveinsson.