Morgunblaðið - 04.04.2000, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞRIÐ JUDAGUR 4. APRÍL 2000 41
Um kokka o g
þjóna framtíð-
arinnar
SÚ þróun sem á sér
stað í matvæla- og veit-
ingagreinum hér á
landi er hröð, hægt er
að tala um sprengingu
í þessum efnum á und-
anförnum árum. Stöð-
ug aukning er á ferða-
mönnum til landsins,
margfalt fleiri lands-
menn ferðast um inn-
anlands en áður, fólk
fer oftar út að borða á
veitingahúsunum, og
það eru veisluhöld úti
um allan bæ í mat og
drykk. Sumarhótel og
sumargististaðir með
matreiðslumönnum og þjónustufólki
eru úti um allt land, veitingahús og
allskonar matsölustaðii' spretta upp.
Sem matreiðslumaður og veitinga-
Fagmennska
Faglærða matreiðslu-
menn og þjóna vantar,
segir Jakob H. Magnus-
son, á nánast hvern ein-
asta matsölustað og hót-
el í borginni og úti á
landsbyggðinni.
maður er gífurlega gaman að fylgj-
ast með þessari þróun sem ekkert
lát virðist vera á. Margir frábærir
fagmenn með mikinn áhuga og
hæfni í sínu starfi hafa komið inná
markaðinn undanfarin ár, en samt
alltof fáir, og það veldur mér tals-
verðum áhyggjum. Hvernig eigum
við að manna með hæfu, faglærðu
starfsfólki alla þessa veittingastaði
og hótel sem upp hafa risið?
Störfin sjálf
Undanfarin ár hefur fjölgun mat-
reiðslu- og þjónanema í Hótel- og
matvælaskólanum staðið í stað eða
þeim jafnvel farið fækkandi ef eitt-
hvað er. Er þó skólinn með frábæra
aðstöðu fyrir kennslu í þessum
greinum, innlendir og erlendir fag-
menn og gestir sem hafa skoðað
skólann verið sammála um að að-
staðan þar sé einsog best verður á
kosið og sé á heimsmælikvarða.
Samt sem áður virðist áhugi ungs
fólks fyrir þessum starfsgreinum
fara minnkandi eftir að hafa verið í
nokkurri uppsveiflu um tíma. Menn
hafa verið að leita svara við þessari
þróun og nefna tölvuæðið, vakta-
vinnuna, launamálin, minnkandi
áhuga á iðngreinum almennt, að-
búnað á vinnustöðum, langan vinnu-
dag (12 til 14 tíma vaktir) og einnig
stuttan lífaldur í þessum iðngrein-
um, þ.e. margir hætta að vinna í
þessum greinum upp úr 45 til 50 ára
aldri. Ég held að svarið liggi í þessu
öllu og ef að við meistararnir viljum
virkilega gera eitthvað til að snúa
þessu við verðum við að hlúa að fag-
inu okkar og reyna að gera það
áhugaverðara fyrir unga fólkið sem
er að leita fyrir sér með framtíðar-
störf. Sú góða hug-
mynd hefur komið
fram að matreiðslu-
menn og þjónar fari í
fullum skrúða út í skól-
ana og kynni fyrir
nemum kosti þess að
læra þessar faggreinar
og segi frá sínum ferli
um leið. Fyndist mér
vel athugandi að gera
þetta. Um kosti þess að
taka sveinspróf í þess-
um greinum má nefna
meðal annars að þú
getur nýtt þér námið
til framhaldsnáms í
meistaraskólanum og
haldið síðan áfram þaðan. Starfið er
ótrúlega fjölbreytt og nægir þar að
nefna alla veitingahúsaflóruna, hót-
elin, veiðihúsin, sumarstaðina
sjúkrahúsin, heilsufæði, auðvelt er
að fá störf erlendis, skemmtiferða-
skip, og er þá fátt eitt upptalið, mat-
reiðsla og framreiðsla eru alþjóðleg
fög í orðsins fyllstu merkingu.
Kokka- og þjónahallæri
í landinu
Eins og ég kom inn á vantar fag-
lærða matreiðslumenn og þjóna
nánast á hvern einasta matsölustað
og hótel í borginni og úti á lands-
byggðinni. Fer ástandið sífellt
versnandi með fjölgun staðanna sem
margir hverjir hafa brugðið á það
ráð að ráða til sín ófaglært fólk í
stöðurnar. Mikil umræða hefur
einnig verið í Fræðsluráði hótel- og
matvælagreina um hvernig megi
auka áhugann bæði hjá nemum og
meisturum í þessum og öðrum
skyldum faggreinum og þar á bæ
hafa menn miklar áhyggjur af þró-
uninni en um 100 laus nemaleyfi
munu vera vannýtt.
Ég held að við matreiðslumeistar-
ar getum lagt okkar af mörkum til
að snúa þessari þróun við og hvatt
unga fólkið til þess að læra fagið
okkar og útskýrt þá spennandi kosti
sem fylgja því að vera útlærður mat-
reiðslumaður eða þjónn. Einnig
ættu menn að skoða sjálfir þá kosti
sem fylgja því að hafa nema á sínum
snærum. Má t.d. nefna að þú ert
með samningsbundinn starfskraft í
4 ár, þú verður sjálfur að rifja upp
ýmislegt í faginu, þú kemst í tengsl
við skólann aftur, þú verður að fylgj-
ast með nýjum straumum og stefn-
um í matargerðarlistinni og þú við-
heldur því að góðir fagmenn í
matreiðslu koma út á vinnumarkað-
inn.
Höfundur er matreiðslumeistari og
veitingamaður.
gsm897 3634
Þrif á rimlagluggatjölcium.
Jakob H. Magnússon
FÁKAFENI 11 • S: 553 1788
Ný höfuðborg?
STEFÁN frændi
minn, frambjóðandi
hjá krötum, lofar
mjög stjórnarskrá
Bandaríkjanna. Hún
gaf höfuðborginni
engan þingmann, íbú-
um hennar engan at-
kvæðisrétt, enda
skyldi þarna vera
bæði þing og
stjórnsýsla. Væntan-
lega gildir enn_ þessi
stjórnarskrá. Á ís-
landi hefur höfuð-
borgin 19 þingmenn
af 63, nær þriðjung,
og þéttbýlið í ki-ing
12, samtals 31 eða helming þing-
manna. Nú er ákveðið að fjölga
þeim til muna. Líklega er það rétt
hjá frænda mínum í Samfylking-
unni, að stjórnarskrá Bandaríkj-
anna sé betri en sú íslenzka.
Algilt er það ekki, að sterkur
láti aðra gjalda aflsmunar, en stöð-
ug hætta. Fáum dylst að byggðir
úti um land eiga í vök að verjast,
þar fer íbúum fækkandi, en fjölgar
að sama skapi við Faxaflóa.
„Fólk vill ekki eiga heima úti á
landi, það vill koma hingað og við
eigum að taka vel á móti því,“
sagði vinur minn, flugmaður, sem
mótmælti virkjun á Austurlandi.
Mér hnykkti nokkuð við. Var þetta
satt? Er ekki hitt oftar að fólk er
til neytt: Vegna veikinda - spít-
alinn er í Reykjavík, jafnvel lækn-
irinn aðeins þar. Vegna skólag-
öngu - skólar a.m.k. æðri skólar til
skamms tíma nær allir í borginni.
Vegna atvinnu, betri kjara, ódýr-
ari húshitunar ... Nú síðast engin
glóra í að byggja hús, kaupa né
endurnýja þar sem fasteignir
verða verðlausar, ónýt veð fyrir
lánum og óseljanlegar af því að
fólkið flytur burt, eina öryggið að
flytja sjálfur, þótt maður vilji það
einmitt ekki ...
En ef við byggjum nú bara nýja
höfuðborg úti á landi? Á Héraði,
að Egilsstöðum? Tengda með
göngum (Aðalstræti) í minna en
100 m hæð (sbr. Breiðholt) öllum
bæjum niðri á fjörðunum. Viti
menn: Þetta sjónarmið er allt í
einu komið upp á yfirborðið svo
um munar og enginn er lengur
maður með mönnum nema vera
með í umræðunni! Höfuðborg
segja menn reyndar ekki nema til
áherzlu, en sjálfur
borgarstjórinn í
Reykjavík sýnir þann
skilning og kjark að
ganga hér fram fyrir
skjöldu og tala óhikað
um byggðakjarna til
mótvægis við höfuð-
borgina og annað
þéttbýli við Faxaflóa.
Til mótvægis - en
jafnframt er það skil-
ið, að höfuðborg ber
að vera höfuðborg alls
íslands, allrar þjóðar-
innar. Hún á skyldum
að gegna við að
byggja upp landið -
fyrir austan, norðan og vestan.
Henni er og sjálfri fyrir beztu að
vaxa hægt, þjóðflutningunum utan
af landi fylgir mikill kostnaður og
önnur vandkvæði. Þetta er hin
nýja og áhugaverða umræða sem
Stjórnarskrá
*
Höfuðborg alls Islands,
allrar þjóðarinnar, segír
Guðjón Jónsson. Hún á
skyldum að gegna við að
byggja upp landið - fyr-
ir austan, norðan og
vestan.
er að hefjast og snýst ekki aðeins
um byggðakjarna fyrir austan,
heldur líka fyrir norðan og vestan
og líka um velferð höfuðborgarinn-
ar. Látum hana vísa veginn m.a. til
að móta skynsamlega skipun kjör-
dæma og jöfnun atkvæðisréttar.
Fyrstur til að skrifa um þessar
hugmyndir mun hafa verið Valdi-
mar Kristinsson viðskipta- og
landfræðingur fyrir næstum 40 ár-
um eða árið 1963. Grein hans um
„Þróunarsvæði á íslandi“ birtist í
Fjármálatíðindum, „þar sem mælt
var með eflingu þéttbýlis í hverj-
um landshluta og bættu vegakerfi
svo að hvergi tæki mjög langan
tíma að sækja ýmsa þjónustu sem
nútíma lífshættir byggjast á“ eins
og höfundur segir í Morgunblaðinu
6. júní 1999, þar sem hann minnir
á grein sína frá 1963. Og enn segir
hann: „... þessum tillögum var afar
vel tekið. Þannig var greinin end-
urprentuð bæði í Morgunblaðinu
og Tímanum, sem sjaldan voru
sammála á þeim tíma um viðkvæm
pólitísk málefni. Einnig var málið
rætt á fjölda funda að lokinni
framsögu og voru undirtektir á
sama veg.“
Þrátt fyrir svo góða byrjun varð
hér ekki framhald á sem skyldi -
hver veit nema nú sé stundin
runnin upp. í grein sinni í Mbl.
fjallar Valdimar enn um afar mik- .
ilvægt efni, sem hefur lítt eða eða
ekki verið í umræðunni um virkj-
anir og stóriðju, og ber hún heitið:
Hefur jarðfræðin gleymst? Hann
bendir með skýrum rökum á þann
raunverulega háska af náttúru-
hamförum, m.a. eldgosum, sem
hér er við bæjardyr okkar í
Reykjavík og víðar við Faxaflóa,
en er varla eða alls ekki til staðar
á Austurlandi. Ekki sízt gæti veg-
um og lögnum öllum og tenging-
um, í jörðu og á, verið hætta búin
ef .... já EF illa fer.
Auk öryggismála fjallar Valdim-
ar enn um eflingu byggðakjarna
og leggur áherzlu á gildi þess að
þeir tengist sem bezt um Norð-
austurland, frá Eyjafirði til Aust-
fjarða. Vissulega hefur hann einn-
ig hér lög að mæla. En vandinn er
sá hversu margt og fjárfrekt þarf
að gera strax - fyrst af öllu! Að
líkindum er Akureyri sterkari en
Austfírðir og fær frekar staðizt um
hríð, meðan hið allra brýnasta er
gert þeim til bjargar. Akureyri
mun líka styrkjast við þróun öfl-
ugs byggðakjarna eystra, hann er
réttu megin! Ef nú hillir undir
stórvirkjanir og tilheyrandi byggð
við Öxarfjörð mætti ætla að ^
byggðatenging yi'ði þarna helzt
með ströndinni, um bæi í Vopna-
firði, Þórshöfn og Húsavík. Áhuga-
vert. Allt þetta mun erfitt að meta
og verður ekki reynt hér. Það er
þó einmitt þetta, ásamt öðrum
þáttum að sjálfsögðu, sem nú kall-
ar flestu öðru fremur á úrvinnslu
forystumanna og sérfræðinga og
er vel að komi líka inn í almenna
umræðu um þjóðmál.
Með kveðju til vinar míns, flug-
mannsins, og annarra áhugasamra.
Höfundur er fyrrverandi kennari.
Guðjón Jónsson
Sumarbúðir KFUM
Skráning í sumarbúðirnar Vindáshlíð hefst föstudaginn 7. apríi
og í sumarbúðirnar Kaldárseli, Ölveri og Hólavatni mánudaginn 10. april kl. 8.
Skráning í sumarbúðimar í Vatnaskógi hefst
miðvikudaginn 5. apríl kl. 8:00 /húsi kfum og kfuk við Hoitaveg.
Einnig er tekið við skráningum í síma 588-8899.
Flokkaskrá sumarsins birtist í sunnudagsbladi Morgunblaðsins (2. apríl).
Hana er einnig að finna á bls. 629 í textavarpi sjónvarpsins
og á heimasíðu KFUM og KFUK www.kfum.is.