Morgunblaðið - 15.06.2000, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 2000 1 3
FOLK
Doktor í
plasma-
eðlisfræði
• AÐALBJÖRN Þórólfsson varði
doktorsritgerð sína 19. apríl sl. við
Université Pierre et Marie Curie,
París. Ritgerðin ber titilinn
„Réponses transitoires de la con-
vection ionosphérique dans le
secteur jour aux stimuli du milieu
interplanétaire" og fjallar um áhrif
sólvindsins á skammvinnar breyt-
ingar í jónahvolfi jarðarinnar.
Sólvindurinn myndast við það að
sólin sendir stöðugt frá sér hlaðnar
agnir (jónir) sem bera með sér seg-
ulsvið sólarinnar. Hann umlykur eíri
loftlög jarðarinnar í 60.000 til
600.000 km hæð og þrátt fyrir mikla
fjarlægð hafa
breytingar á
honum (s.s. á
þrýstingi eða á
stefnu segul-
sviðsins) áhrif á
nánasta um-
hverfijarð-
arinnar. Helstu
sýnilegu áhrifin
eruí jónahvolf-
inu (í 100 til 500
km hæð), því að
við miklar breytingar á sólvindinum
styrkjast norðurljósin sem mynda
kraga utan um segulpól jarðar. Önn-
ur áhrif breytinganna eru þau að
agnaflæði í jónahvolftnu breytist,
bæði á víðtækum kvarða (þúsundir
km) og staðbundnum (hundruð km).
í ritgerðinni er aðallega stuðst við
mælingar á agnaflæði í jónahvolfinu
er gerðar voru með ratsjám sem
staðsettar eru við Stokkseyri og í
Þykkvabænum en einnig eru notað-
ar norðurljósamælingar yfir Sval-
barða. I fyrri hluta ritgerðarinnar er
fjallað um samanburð á ljósmæling-
um yfir Svalbarða um hádegisbil og
mælingum á agnaflæði í jónahvolf-
inu á sama svæði. Samanburðurinn
sýnir að sterk norðurljós eru tengd
staðbundnum breytingum á flæði
jónahvolfsins. Þessi tengsl skýrast
af rafstraumakerfi því sem myndast
þegar segultenging milli segulsviðs
sólvindsins og jarðarinnar er mögu-
leg (segulsviðin tvö þurfa að vera
andsamsíða). í seinni hluta ritgerð-
arinnar er fjallað um áhrif þrýst-
ingsbreytinga í sólvindinum á víð-
tækt flæði í jónahvolfinu. Sýnt er
fram á að þessar breytingar kynda
tímabundið undir háhraðaagnaflæði
í norðurljósakraganum sem tengist
margslungnu rafstraumakerfi milli
efstu loftlaga jarðarinnar og jóna-
hvolfsins. Ahrifa þessara breytinga
gætir einnig í segulsviðinu um allt
yfirborð jarðarinnar. Leiðbeinandi
Aðalbjarnar var Jean-Claude Ceris-
ier, prófessor við Université Pierre
et Marie Curie.
Aðalbjöm Þórólfsson fæddist í
Reykjavik 3. október 1969 og er son-
ur hjónanna Þórólfs Ólafssonar
tannlæknis og Sigrúnar Aðal-
bjarnardóttur prófessors við Há-
skóla Islands. Hann lauk stúdent-
sprófi frá Menntaskólanum við
Hamrahlíð árið 1989 og B. Sc. prófi í
eðlisfræði og B. Sc. prófi í stærð-
fræði frá Háskóla íslands árið 1994.
Hann hóf framhaldsnám við Uni-
versité Pierre et Marie Curie árið
1994, lauk þaðan meistaraprófi ári
síðar og DEA-námi árið 1996. Sam-
býliskona Aðalbjarnar er Þorbjörg
St. Þorsteinsdóttir sem starfar við
internet- og fræðslumál og eiga þau
eina dóttur, Auði Tinnu.
Doktor í vís-
inda- og
tæknifræðum
• ODDFRÍÐUR Halla Þorsteins-
dóttir varði 22. maí 1998 doktorsrit-
gerð í vísinda- og tæknifræðum frá
SPRU stofnuninni (Science and
Technology Policy Research) við há-
skólann í Sussex, Bretlandi. SPRU
er leiðandi á sviði rannsókna tengd-
um stefnumótun í vísinda- og tækni-
málum. Ritgerðin nefnist “Islands
Reaching Out? Outside Research
Collaboration in Small Science Syst-
ems.“ Hún fjallar um alþjóðlegt
rannsóknasamstarf vísindamanna í
fámennum vísindasamfélögum við
samstarfsaðila í stærri löndum.
Gerður er samanburður annars
vegar á samstarfi vísindamanna frá
íslandi við önnur lönd, og hinsvegar
á samstarfi vísindamanna frá Ný-
fundnalandi í Kanada við önnur
lönd.
Niðurstöðumai' sýna að al-
þjóðlegt rannsóknasamstarf er
mjög umfangsmikið bæði á íslandi
og á Nýfundnalandi. Að hluta til má
skýra það með mikilli eftirspurn vís-
indamanna í stærri löndum eftir
þeim rannsóknaefnivið sem til stað-
ar er í þessum fámennu vísinda-
samfélögum. Niðurstöður verkefnis-
ins sýndu að oft á tíðum var samspil
mismunandi ástæðna að rannsókna-
samstarfi, að vísindamenn þessara
fámennu samfélaga gátu nýtt sér
eftirspurnina eftir rannsóknaefnivið
og komið ár sinni betur fyrir borð í
samstarfi við erlenda aðila en ella.
Leiðbeinendur Oddfríðar Höllu
vora Ben R. Martin prófessor og
forstöðumaður SPRU og Diana
Hicks fymim lektor við háskólann í
Sussex en núverandi sérfræðingur
við CHI Research Inc. í Banda-
ríkjunum. Andmælehdur við
doktorsvömina vora Margaret
Sharp frá Sussex háskóla og Terttu
Luukkonen frá VTT Group of
Technology Studies í Finlandi.
Niðurstöður rannsóknar Oddfríð-
ar Höllu hafa verið kynntar á ráð-
stefnum í Evrópu og Norður- Amer-
íku sem og í alþjóðlegum
fræðiritum. Til verkefnisins hlaut
Oddfríður Halla styrki frá The Brit-
ish Council, Soroptimist Interna-
tional, Vísindasjóði, Vísindasjóði
Atlantshafsbandalagsins, Sáttmála-
sjóði Háskóla íslands og Félagi Há-
skólakvenna.
Oddfríður Halla lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum við
Tjörnina 1977, BA prófi í sálarfræði
frá Háskóla íslands 1982, MA prófi í
félagssálarfæði frá Carleton háskóla
í Ottawa Kanada 1984 og MA prófi í
alþjóðlegum málefnum frá Carleton
háskóla 1988. Hún starfar sem sér-
fræðingur í rannsóknum tengdum
stefnumótun í nýsköpunarmálum
fyrir fylkisstjórn Ontario í Toronto,
Kanada.
Oddfríður Halla er dóttir Unnar
Fjólu Jóhannesdóttur og Þorsteins
Þorgeirssonar en þau era bæði lát-
in. Eiginmaður hennar er Christ-
opher Evans efnafræðingur og eiga
þau tvö börn, Unni Fjólu og Þor-
stein Patrick.
Sameiginlegur útsölumarkaður
REYKJAVÍK
UTILIF

GLÆSIBÆ
Sími 545 1500 • www.utilif.is
ENGÍABÖRNÍN
er í fullum gangi
Frábærar vörur með miklum afslætti
Nýtt kortatímabil
SKIPAPLOTUR - INNRETTINGAR
PLÖTUR í LESTAR
, |^ \ SERVANT PLÖTUR
^PeíÍ
ÞP
&CO
SALERNISH0LF
BAÐÞIUUR
ELDSHÚSBORÐPLÖTUR
Á LAGER-N0RSK
HÁGÆÐAVARA
Þ.ÞORGRfMSSON & CO
ÁRMÚLA29 S: 553 8640 & 568 6100
Útsölumarkaðurinn er í Síðumúla 32 (áður Gallerí Borg)
Markaðurinn verður til 2. júlí
og er opinn virka daga frá kl. 12-18 og laugardaga frá kl. 10-16.