Morgunblaðið - 15.06.2000, Blaðsíða 57

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Fatlaðir
Hugmyndin um búsetu í
Hrísey var sett fram
sem valkostur og viðbót
við fyrirliggjandi tillög-
ur um uppbyggingu,
segir Þór Garðar
Þdrarinsson, en ekki í
stað uppbyggingar á
höfuðborgarsvæðinu.
5-6 manns, sem eru innan við 3%
þeirra sem eru á biðlista svæðis-
skrifstofa eftir búsetu á sambýlum
og þjónustuíbúðum í Reykjavík og
Reykjanesi. Hér er því um að ræða
afar takmarkaðan hóp fólks sem
reynt hefur verið að bjóða þjónustu
á höfuðborgarsvæðinu en hefur ekki
getað nýtt sér hana eða þarf rólegra
eða einfaldara umhverfi vegna fötl-
unar sinnar. Þarfir og óskir fólks
með fötlun um búsetu geta verið
jafn margbreytilegar og hjá öðrum
þjóðfélagsþegnum. Segja má að
flestum henti búsetuþjónusta í
heimabyggð eða í landfræðilegri ná-
lægð við ættingja og aðra vanda-
menn. Heimabyggð hefur hins veg-
ar misjafnlega mikið að segja, m.a.
með tilliti til fjölskyldutengsla og
búsetusögu.
Jafnframt því að miða þjónustuna
við heimabyggð hafa svæðisskrif-
stofur lagt áherslu á valfrelsi. Eins
og fram kemur í skýrslunni ætti
fólk, hvort sem það er fatlað eða
ekki, að eiga rétt á að velja sér bús-
etu við hæfi. Sumir velja að búa í
fjölmenninu á höfuðborgarsvæðinu
en aðrir velja að búa úti á landi,
tímabundið eða til langframa. Sum-
um þeirra sem búa við fötlun hent-
ar, a.m.k. tímabundið, að búa í ein-
faldara umhverfi, þar sem reynslan
hefur sýnt að áreiti hins margflókna
umhverfis í borgarsamfélagi hindr-
ar möguleika þeirra til aukinnar
færni, vellíðunar og þátttöku í dag-
legu lífi samfélagsins.
A landsbyggðinni eru vitaskuld
starfrækt sambýli fyrir fatlaða sem
gefið hafa góða raun og til þess var
litið við útfærslu hugmyndar um
heimili fyrir fatlaða í Hrísey.
Einangrunarstöðin
Hrísey?
Hugmyndin tengdist á engan hátt
því að einangra einn eða neinn, enda
er það skýrt tekið fram í umræddri
skýrslu að vitaskuld yrði að fylgja
meginhugmyndum laga um málefni
fatlaðra, t.d. um þátttöku fatlaðra í
samfélaginu. Húsnæðið sem í boði
var stendur miðsvæðis í byggðinni
og það eykur því möguleika til þess
að mæta þessu markmiði.
Meðal þjónustuþega svæðisskrif-
stofa er fjöldi manns sem hefur not-
ið ánægjulegrar dvalar í Hrísey á
sumrin. Þar hefur um árabil verið
rekin sumardvöl fyrir fatlaða sem
mikil ánægja hefur verið með. Til-
hlökkun og gleði dvalargesta er um-
sögn sem mark er á takandi, þegar
hugað er að búsetu í eynni. Síðan er
ekki að sjá að Hríseyingar séu ein-
angraðir í samgöngulegu tilliti því
ferðin til Akureyrar tekur um þrjú
korter.
Vistvænt samfélag
Hríseyingar hafa á undanfömum
árum lagt áherslu á að byggja upp
verðuga ímynd af staðnum sem vist-
vænni náttúruparadís. Hrísey býr
yfir stórkostlegum möguleikum til
útiveru og tengsla við náttúruna.
Það eru m.a. þessir möguleikar sem
horft var á þegar hugmyndin um
búsetu fyrir fatlaða var útfærð.
Metnaður og stórhugur sveitarfé-
laganna við Eyjafjörð í umhverfis-
málum er eftirtektarverður og eng-
in ástæða til annars en að ætla að
gott mannlíf haldi áfram að
blómstra í þessum byggðum hér eft-
ir sem hingað til. Fleiri staðir hafa
verið að byggja upp ímynd sína í
tengslum við vistvæna náttúru. Má
þar nefna staði eins og Skaftholt í
Gnúpverjahreppi og Sólheima í
Grímsnesi. Þar býr fjöldi fatlaðra
og ekki hefur verið fjölyrt í fréttum
um einangrun þeirra svo vitað sé.
Uppbygging
búsetuþjónustu
I sveitarfélögum á höfuðborgar-
svæðinu fjölgar fólki ört. Svæðis-
skrifstofur Reykjavíkur og Reykj-
aness hafa eftir getu reynt að mæta
þeim áskorunum sem þessi fólks-
fjölgun hefur í för með sér varðandi
þjónustu við fólk með fötlun á svæð-
inu. Hins vegar ber ekki að útiloka
að betri forsendur til þjónustu megi
finna utan svæðisins fyrir fáeina í
breiðum hópi þeirra sem bíða eftir
þjónustu, hvað sem fjölmiðlaum-
ræðunni líður. Svæðisskrifstofur og
Landssamtökin Þroskahjálp eru
væntanlega sammála um það að
skortur á viðeigandi búsetuþjón-
ustu fyrir fatlaða á höfuðborgar-
svæðinu sé sá meginvandi sem ráða
þarf bót á. Nefnd um biðlista hefur
gert tillögur um það hvernig leysa
megi þennan vanda á næstu árum.
Hugmyndin um búsetu í Hrísey var
sett fram sem valkostur utan við og
reyndar sem viðbót við fyrirliggj-
andi tillögur um uppbyggingu, en
ekki í stað uppbyggingar á höfuð-
borgarsvæðinu. í skýrslunni var
gerð tilraun til að leggja mat á þjón-
ustukosti óháð uppbyggingu þjón-
ustu fyrir fatlaða á höfuðborgar-
svæðinu og óháð uppbyggingu í
atvinnumálum Hríseyinga. Ekki
virðist sem umfjöllun annarra hafi
tékið mið af þessu.
Hugmyndir um búsetuþjónustu í
Hrísey gengu m.a. út áþað að fá til
liðs fagfólk á Dalvík, Olafsfirði og
Akureyri. í skýrslunni eru kynntir
FIMMTUDAGUR15. JÚNÍ 2000 5%
þrír kostir sem til greina kæmu. All-
ir eru þeir útfærðir sem reynslu-
verkefni í a.m.k. sex mánuði og allt
að þrjú ár.
Útfærsla á hugmyndinni um
möguleika á búsetu í Hrísey fyrir
afmarkaðan hóp fatlaðra sem og
málefnaleg rök fyrir henni hafa því
miður orðið útundan í umræðunni.
Engar hugmyndir eru þó hafnar yf-
ir gagnrýna skoðun. í því sambandi
skiptir þó miklu máli að hægt sé að
skoða og velta fyrir sér hugmyndum
á opinn og einlægan hátt þar sem
hin ýmsu sjónarmið eru vegin og
metin. Að lokum er bent á að skýrsl-
an er á heimasíðu Svæðisskrifstofu
Reykjaness, www.smfr.is.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Svæðisskrifstofu málefna fatlaðra á
Reykjanesi.
www.mbl.is
Petúnia
10 Mini Petúnia
10 Stjúpur
Blandaðir litir
.Jlpf
tyAÆ V ;v Jw
¥' '

mmmmmu
II m * u m i