Morgunblaðið - 15.06.2000, Síða 50

50 FIMMTUDAGUR 15. JÚNÍ 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÞORLEIFUR
K TA TTTA N
KRISTMUNDSSON
+ Þorleifur Kjart-
an Kristmunds-
son fæddist í Reykja-
vík 12. júní 1925.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Suðurlands á
Selfossi 4. júní síð-
astliðinn og fór útför
hans fram frá Dóm-
kirkjunni 14. júnf.
Við andlát sr. Har-
alds Jónassonar, sókn-
arprests á Kolfreyju-
stað í Fáskrúðsfirði í
desember 1954, lauk
44 ára farsælum starfsferli. Séra
Haraldur var skipaður aðstoðar-
prestur, til séra Jónasar P. Hall-
grímssonar að Kolfreyjustað í sept-
ember 1910. Veittur
Kolfreyjustaðm- í júní 1914. Próf-
astur í Suður-Múlaprófastsdæmi í
september 1942 til æviloka. Séra
Jónasi P. Hallgrímssyni frá Hólm-
um í Reyðarfirði var veittur Kol-
freyjustaður í mars 1888. Skipaður
) prófastur í Suður-Múlasýslu í sept-
ember 1886. Hann andaðist á Kolfr-
eyjustað í ársbyrjun 1914. Séra
Þorleifi Kjartani Kristmundssyni
var veittur Kolfreyjustaður frá 1.
júní 1955 og gegndi hann því starfi
til ársins 1994 og var jafnframt
prófastur í Austfjarðaprófastsdæmi
1986-1994. Það þykir töluvert sögu-
legt að aðeins 3 prestar höfðu tekið
við brauði að Kolfreyjustað á rúm-
um hundrað árum. Sagt er að
prestar sæki ógjarnan frá staðnum.
Mikill vandi var það ungu prest-
■^hjónunum sr. Þorleifi og hans
ágætu konu Þórhildi Gísladóttur að
taka við hinu rótgróna prestssetri
og sögufræga stað. En þau voru
samhent í starfinu og áunnu sér
traust og virðingu sóknarbarnanna.
Gestrisni og glaðvært viðmót
Varanleg
minning
er meitluð
ístein.
1S. HELGASOIM HF
ÍÉ STEINSMIÐJA
Skemmuvegi 48, 200 Kóp.
Sími: 557-6677 Fax: 557-8410
Netfang: sh.stone@vortex.is
þeirra var rómað. Þór-
hildur sinnti stóru
heimili og börnum af
dugnaði og alúð. Hún
hafði ásamt manni sín-
um lifandi samband
við sóknarbörnin og
leita hugir okkar í dag
til hennar og afkom-
enda. Séra Þorleifur
verður mörgum minn-
isstæður. Hann var
með föngulegustu
mönnum á velli,
skemmtinn og glað-
vær. Félagslyndur var
hann öðrum mönnum
fremur og gegndi mörgum félags-
og trúnaðarstörfum um ævina.
Séra Þorleifur var Húnvetningur í
föðurætt en Skagfirðingur í móður-
ætt. Minnti framganga hans oft á
hina glöðu og hressu Norðlendinga.
I störfum sínum var hann hispurs-
laus og einlægur og átti mjög auð-
velt með að ná til fólks á máli sem
allir skildu. Prestsverkin reyndust
honum því auðveld og hann var laus
við skrúðmælgi og steigurlæti.
Einn var sá þáttur í starfi Þorleifs
sem athygli vakti, en það var dugn-
aður hans við að greiða götu sókn-
arbarna sinna í viðskiptum við
ýmsa opinbera aðila og stofnanir.
Hann bjó yfir mikilli þekkingu á fé-
lagsmálum almennt og trygginga-
málum. Hann hafði starfað hjá
Tryggingastofnun ríkisins í mörg
ár samhliða námi og öðlast víðtæka
reynslu í þjóðfélagsmálum. Minn-
ast því margir góðra verka hans nú
á kveðjustund.
Kolfreyjustað fylgja ýmis hlunn-
indi og þótti staðurinn því með
betri brauðum landsins. Þegar Þor-
leifur tók við Kolfreyjustað var
töluverður samdráttur í hefðbundn-
um landbúnaði. Þorleifur leigði því
grasnytjar öðrum bændum í sveit-
inni en sinnti því betur æðarvarp-
inu og hélt vel utan um það og var
mikill áhugamaður um æðarrækt
og gegndi trúnaðarstörfum í félagi
æðarræktarbænda.
A embættistíma Þorleifs var
reist myndarlegt íbúðarhús á
staðnum. Kirkjugarður og um-
hverfi kirkjunnar var lagfært mjög.
En einna hæst ber þó í minning-
unni endurbyggingu kirkjunnar á
Kolfreyjustað, en hún fauk um koll
19. september 1990, þegar verið var
að endurnýja hana. Beitti sr. Þor-
leifur sér fyrir því að endurbygging
færi fram. Naut hann við það öflugs
stuðnings Fáskrúðsfirðinga um allt
land og kirkjuyfirvalda. Endur-
vígsludagur kirkjunnar verður
mörgum minnisstæður. A föjgrum
degi 11. júlí 1992 vígði Olafur
Skúlason biskup kirkjuna að við-
stöddu fjölmenni. Fáskrúðsfjörður
skartaði sínu fegursta og menn dá-
sömuðu hina fögru kirkju, djásn
fjarðarins. Skrúðurinn var fagur
sem forðum. I dreifibréfi sem dreift

Erfisdrykkjur
P E R L A N
fjmijk rfisdrykkjur í Veislusalnum
Sóltúni 3, Akógeshúsinu,
fyrir allt aóSOO manns.
Sími 562 0200
III1
G3
EINNIG LETfUR HADEGISMATUR
MEÐKAI’Fl OG TERTU A EFTIR - SAMA VERD
. »od;a
ULr-*al réna
^okkur
0 notinul
VEISLAN

Glœsilegar veitingar frá Veislunni
Auslurslrönd 12 • 170 Seltjarnarnes • Simi: 561 2031 • Fnx: 561 2008
VEITINGAELDHUS
www.veislan.is _ _
----------- cg
var í sambandi við fjársöfnun
kirkjunnar sagði sr. Þorleifur
Kjartan Kristmundsson m.a.: „Þá
má ekki gleyma því að menningar-
legt gildi Kolfreyjustaðar og kirkju
er mjög mikið, líklega elstu menn-
ingarverðmæti fjarðarins og má
það ekki glatast."
Séra Þorleifur Kjartan verður nú
lagður til hinstu hvílu í sumarmold-
ina. Sonur ljóss og sumars er
kvaddur með hjartans þökk fyrir
áratuga langa vináttu og elskusemi.
Við hæfi er að kveðja með vísum
Skagfirðingsins Þorbergs Þor-
steinssonar frá Sauðá.
Nú er mild vor móðir jörð
og moldin hlý.
Eftir vetrar veðrin hörð
kom vor á ný.
Við hugans ró og helgan mátt
hvert hjarta slær.
Það teygar ilm við andrúm blátt
sem anda nær.
Nú fellur ljós í fossum á
vort fannaland
og leiðir út í unnar blá
hvert ísaband.
Við Rannveig sendum frú Þór-
hildi, börnum, barnabörnum og
öðrum aðstandendum okkar ein-
lægustu samúðarkveðjur.
Hilmar Björgvinsson.
Sjómannadaginn 4. júní sl. var
hefðbundin sjómannamessa í Fá-
skrúðsfjarðarkirkju og að messu
lokinni var lagður blómsveigur að
minnismerki um drukknaða sjó-
menn við kirkjuna. Þegar kirkju-
gestir gengu frá minnismerkinu
kom fregnin um andlát séra Þor-
leifs. Fregnin kom ekki alveg á
óvart, því hann hafði átt við al-
varleg veikindi að stríða um nokk-
urt skeið. Minnismerkið við Fá-
skrúðsfjarðarkirkju hannaði
Þorleifur og hafði umsjón með upp-
setningu þess á sínum tíma. Hann
vígði það á sjómannadegi og nú við
andlát hans er það táknrænt að
blómsveigur skuli vera lagður að
þessu minnismerki. Hann var
reyndar vígður til prestsþjónustu á
sjómannadegi fyrir 45 árum.
Þorleifur flutti ásamt fjölskyldu
sinni að Kolfreyjustað í Fáskrúðs-
firði árið 1955 og starfaði sem sókn-
arprestur við Kolfreyjustaðar- og
Fáskrúðsfjarðarkirkju til hausts
árið 1994. Á Kolfreyjustað er fag-
urt og þar skín sólin allt árið, en
innar í firðinum hverfur hún í tvo
mánuði í skammdeginu. Kolfreyju-
staður hefur verið kirkjustaður og
höfuðból frá því um 1200 og kunnur
fyrir það hve prestar sátu þar lengi
eða sóttu ekki frá staðnum eftir að
þangað var komið. Fáskrúðsfjarð-
arkirkja var hins vegar vígð árið
1915 og var Þorleifur aðeins annar
sóknarpresturinn við þá kirkju.
Ég kynntist Þorleifi fyrir liðlega
þrjátíu árum. Leiðir okkar lágu
saman í kirkjustarfinu, Lions-
klúbbnum og Kaupfélagi Fáskrúðs-
firðinga, en Þorleifur starfaði sem
annar aðalskoðunarmaður reikn-
inga Kaupfélagsins frá 1968-1991
eða í 23 ár. Við endurskoðun hjá
Kaupfélaginu starfaði hann lengi
með Sigmari heitnum Magnússyni í
Dölum og var alúð þeirra við þessi
störf alveg sérstök og eftir henni
tekið.
í kirkjustarfinu naut Þorleifur
sín vel. Hann hafði frjálslega fram-
komu og var vinsæll af samferða-
mönnum sínum. Hann hafði mikinn
metnað fyrir því að bæði kirkjurnar
og kirkjugarðarnir væru í sem
bestri hirðu og kirkjuathafnir hjá
honum þóttu einstaklega myndar-
legar og hátíðlegar. Þá var sérstak-
lega til þess tekið hversu fallegar
skírnarathafnir hans voru. Hann
var heldur ekki einn í störfum sín-
um því þétt við hlið hans var hún
Þórhildur, sem studdi hann á allan
hátt og bjó honum og börnunum
glæsilegt heimili.
Þorleifi voru um dagana falin
fjölmörg trúnaðarstörf innan fjarð-
ar sem utan. Hann starfaði m.a.
mjög mikið fyrir Lionshreyfinguna
og var varaþingmaður fyrir fram-
sóknarflokkinn um skeið. Hann átti
sæti í hreppsnefnd Fáskrúðsfjarð-
arhrepps og var sýslunefndarmað-
ur um langa hríð. Prófastur Aust-
fjarðaprófastdæmis var hann
1986-1994.
Eftir að Kolfreyjustaðarkirkja
fauk í ofsaveðri 18. september 1990
var það enginn vafi í huga Þorleifs
að kirkjan yrði endurbyggð og það
strax. Og fyrir forgöngu hans var
ráðist í endurbyggingu kirkjunnar
og hún endurreist eins og hún var í
upphafi árið 1878. Kirkjan var end-
urvígð 11. júlí 1992 og er í dag mjög
mikið skoðuð af ferðafólki og þykir
staðarprýði.
Við Þorleifur höfðum oft rætt um
það okkar á milli að fara á bernsku-
stöðvar mínar norður í Flatey á
Skjálfanda og messa þar. Það var
svo ákveðið síðasta sumarið sem
hann var á Kolfreyjustað árið 1994
að fara til Flateyjar um verslunar-
mannahelgina og messa. Prests-
hjónin ásamt kór, organista og
fylgdarliði, alls 40 manns, lögðu
upp til messugjörðar frá Fáskrúðs-
firði en athöfnin var auglýst í blöð-
um. Viðstaddir þessa athöfn í Flat-
eyjarkirkju voru um 170 manns, en
ferðafólk og brottfluttir Flateying-
ar flykktust til eyjarinnar m_eð
Hríseyjarferjunni frá Húsavík. Ég
veit að þessi ferð veitti Þorleifi
mikla gleði við lok prestsstarfa
hans, en hann hafði áður komið á
land í Flatey sem ungur sfldarsjó-
maður. Flatey skartaði sínu feg-
ursta í sól og blíðu, en þessi grös-
uga eyja hefur upp á að bjóða eina
þá fegurstu landsýn sem fyrirfinnst
frá eyju við Island. Við höfðum báð-
ir lokið sameiginlegu áhugamáli.
Við andlát séra Þorleifs er mér
efst í huga mikið þakklæti til hans
fyrir alla þá vinsemd og hlýju sem
hann auðsýndi mér og fjölskyldu
minni meðan við störfuðum saman
á Fáskrúðsfirði.
Við Sigrún vottum Þórhildi,
börnum þeirra, fóstursonum og
öðrum ástvinum okkar dýpstu sam-
úð.
Blessuð sé minning séra Þorleifs
K. Kristmundssonar.
Gísli Jónatansson.
„Hann heitir Kjartan og til við-
bótar Þorleifur.“ Með þessum orð-
um kynnti Þórhildur Gísladóttir
mannsefni sitt fyrir mér á námsár-
um hans. í þröngum hópi vina og
ættmenna var hann oftast kallaður
Kjartan. Með okkur tókst vinátta
sem hélst ævilangt. Hann varð séra
Þorleifur og Þorleifur prófastur,
Þorleifur umdæmisstjóri, Þorleifur
sýslunefndarmaður, Þorleifur þing-
maður og margir aðrir Þorleifar;
það gat ekki farið öðruvísi en hann
yrði kallaður til ábyi’gðarstarfa,
maðurinn var svo bjartur.
Þorleifur Kjartan var tröll að
vexti, hjartveikur garpur sem lét
ekki bugast; þetta var ættarfylgja.
Það brast í gólffjölunum þegar
hann snaraðist inn úr dyrunum í
Þingholtsstræti, kominn beint úr
flugi frá Egilsstöðum eða úr bflnum
eftir að hafa oftast ekið í einum
rykk frá Kolfreyjustað til borgar-
innar. Presturinn átti jafnan stóra
og stöðuga bfla. Hann var kominn í
bæinn.
Séra Þorleifur Kjartan sat Kol-
freyjustað alla sína prestskapartíð
frá 1955-1994 og sótti ekki um önn-
ur brauð.
Presthjónin endurbyggðu þetta
fornfræga kirkjusetur, Kolfreyju-
stað, með virktum og mikilli virð-
ingu fyrir hýbýlum og helgigripum
staðarins. Suður undan prestshús-
inu stendur ævagömul timbur-
kirkja með eldfornan kaleik á alt-
ari; til voru fengnir listamenn að
skreyta kirkjuna. Að ganga í
kirkju; bergmál kirkjuhóstans
löngu þagnað og maður fullur efa-
semda um eigið ágæti og finnst sem
stigið sé skref fram á við í guðsótta.
Séra Þorleifur Kjartan messaði
endrum og sinnum í gömlu
kirkjunni. En einn hvassviðrisdag
þegar rokgæran fyllti Fáskrúðs-
fjörð stóð prestur við stofuglugga
prestsetursins og sá kirkjuna,
musteri sitt, lyftast af grunni og
steypast. Þótti þá presti sem
ábending um að auðmýkt skyldi
sýnd. Kirkjunni var aftur komið á
grunninn.
Kolfreyjustaður er undursamlegt
jarðneskt himnaríki við rætur hins
háa fjalls, með glitrandi fjöru, kul
af hafi og þey af heiðum, fugl í eyju
og útvörðinn Skrúð í fjarðarmynn-
inu. Fjaran er djásn, óviðjafnanleg
eins og steinasafnið á prestsetrinu
bar með sér.
Að ná steini var þó ekki áhlaupa-
verk, fremstar fóru stóru systurnar
leggjamjóu, Guðný og Ingibjörg, að
meitla þá lausa; fjaran var friðar-
höfn heimilisins. Okkur fjölskyldu
minni þótti sem ekki sumraði væri
ekki farið á Kolfreyjustað. Hempu-
klæddur var séra Þorleifur Kjartan
tiginmannlegur, risi með hrokkinn
birkilubba, yfirlæti var honum
fjarri. Og bassann sótti hann í
námsferð austur í rétttrúnaðar-
kirkjuna. Þorleifur Kjartan var
mikill bókamaður og átti gott safn
bóka og gæddur rammri fræði-
mannstaug. Hann skildi vel við
heiminn hér.
Utan um húsið hélt Þórhildur
með alvörufingrum. Þetta átti ekki
síst við þegar Þorleifur Kjartan var
í embættisferðum, löngum. Þórhild-
ur er gædd ofurmannlegu þreki,
reisn heimilisins, glaðlyndi og gæfa
verður þökkuð samstillingu hjón-
anna og þar er hlutur Þórhildar
Gísladóttur stór. Hún syrgir mann
sinn og einkavin.
Börn töldust sjö í garði á Kol-
freyjustað, fjórar skærar telpur og
þrír íhugulir drengir, öll hafa vaxið
upp til dáða.
Við sendum fyllstu samúðar-
kveðjur og þakkir.
Þorgrímur Jónsson.
Kveðja frá Austfjarða-
prófastsdæmi
Margs er að minnast að góðum
dreng gengnum og fyrrum prófasti
Austfjarðaprófastsdæmis og fyrir
margt að þakka. Trúmennsku hans
við sitt byggðarlag, fólkið og
prestssetrið á Kolfreyjustað.
Lífsstarfið því helgað. Hann naut
þess að vera í félagsskap og var
hrókur alls fagnaðar, sagnamaður,
brosmildur og skammt í dillandi
hláturinn. Félagsmál ýmiss konar
urðu honum hugleikin og lét hann
þar mjög til sín taka. Gjarnan í
fremstu víglínu, einbeittur baráttu-
maður og fylginn sér, höfðingi í
lund og gestrisinn. Hann var stór
hið innra sem ytra. Lét að sér
kveða, aðsópsmikill og umbúðalaus.
Örlátur, gefandi og taldi ekki eftir
sér. Stórhuga og stórtækur til
verka. Þorleifur átti sér öflugan og
yndislegan samherja, lífsfélaga og
förunaut, eiginkonuna Þórhildi
Gísladóttur. Samhent og samstiga
voru þau hjónin og bjuggu fádæma
vel að öllu, jafnt kirkjuhúsum,
görðum og prestssetri. Öllu vel við
haldið og aðkoma öll til fyrirmynd-
ar, gestum fagnandi tekið og með
virktum.
Kynnin urðu eðlilega meiri, þeg-
ar verkefnasviðið stækkaði og hann
gerðist prófastur. Kom þá fljótt í
ljós hugur hans til kirkjulegs sam-
starfs og einlægur vilji að efla það á
allan hátt. Á þeim tíma hafði hann
mest með Héraðssjóð prófasts-
dæmisins að gera og innleiddi nýtt
hugarfar gagnvart hlutverki slíkra
sjóða, að safna ekki hlöður, heldur
að nýta jöfnum höndum _ í þágu
starfs og uppbyggingar. Á sínum
tíma studdi hann ötullega við sam-
kirkjulegt verkefni á Austurlandi,
Kirkjumiðstöð Austurlands og átti
ríkan þátt í því að kirkjan eignaðist
þá aðstöðu. Á síðustu árum
prófaststíðar sinnar leit hann mjög
til undirbúnings 1.000 ára kristni-
hátíðar. Hafði forgöngu um að af-
hjúpað yrði minnismerkis um Síðu-
Hall, sem síðan varð að veruleika
hinn 29. ágúst sl. í heiðríkju og
himnesku veðri.
I stíl við þann góða dag var hug-
ur hans til kirkjunnar og þess vett-
vangs sem hann var kallaður til.
Með mikilli hlýju og þökk minn-
umst við prestar og kirkjufólk á
Austurlandi látins félaga og heið-
ursmanns og þökkum samfylgd og
samstarf allt. Guð styi’ki og blessi
eiginkonu, börn og aðra ástvini.
Davíð Baldursson, prófastur.