Morgunblaðið - 24.08.2000, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 24. ÁGÚST 2000 39
„Vil draga upp heilsteyptari
mynd af Cornelis Vreeswijk“
Alltaf í
boltanum
KVIKMYNDIR
It f ó b o r g i n
Ást og körfubolti ★★1A
Ekki er hægt að segja að það láti mikið yfír
sér, nýjasta safnið í Gamla Stan í Stokk-
hólmi, sem hefur að geyma minningar, muni
og myndir tengdar vísnasöngvaranum,
skáldinu og lífskúnstnernum Cornelis
Vreeswijk. Margrét Sveinbjörnsdóttir
rakst þar nú samt inn á rölti sínu um
borgina daginn eftir að safnið var formlega
opnað og hitti fyrir manninn sem gerði
drauminn um safnið að veruleika,
Silas Báckström.
MorgunDiaoio/Margret bv.
Silas Backström er forseti Comelis Vreeswijk-félagsins og frumkvöð-
ullinn að stofnun safns sem heigað er minningu Hollendingsins fljúgandi
- vísnasöngvarans, skáldsins og Iífskúnstnersins Cornelis Vreeswijk.
Morgunblaðið/Margrét Sv.
Gítarinn sem Cornelis lék á síðustu árin var lagður á kistu hans eins og
sverð riddarans við útförina í Katarinukirkjunni.
VEGGIRNIR eru þaktir ljósmynd-
um, blaðaúrklippum, teikningum og
plakötum, þar sem rifjaðm- er upp
ferill Hollendingsins fljúgandi, eins
og Cornelis Vreeswijk var gjaman
kallaður. Rödd hans ómar úr hátöl-
urum og í einu hominu má sjá hann
ljóslifandi á sjónvarpsskjá, syngj-
andi og spilandi. Síðasti gítarinn
hans, tónleikaprógrömm, bréf, plöt-
ur og geisladiskar - allt er þetta á
sínum stað og plássið svo sannariega
nýtt til hins ýtrasta í húsakynnum
Cornelis Vreeswijk-félagsins á jarð-
hæð hússins nr. 8 við Trángsund,
steinsnar frá Stórkirkjunni.
Silas Báekström, sem er hljóm-
plötuframleiðandi og tónleikahaldari
- og formaður Cornelis Vrees-
wijk-félagsins, segist ekki hafa stað-
ist mátið þegar hann sá að húsnæðið
var til sölu. Það var síðastliðið gaml-
árskvöld, úti var kalt og hann var á
leið heim af tónleikum sem hann
hafði skipulagt í Stórkirkjunni í
Gamla Stan. Sem hann gekk eftir
Trángsund - eða Þröngasundi - sá
hann skilti í glugganum á húsi nr. 8
sem á stóð: Til sölu. Tækifærið var of
freistandi til að láta sér það úr greip-
um ganga - Silas sá að nú væri ann-
aðhvort að hrökkva eða stökkva.
Hann ákvað með sjálfum sér að fé-
lagið skyldi með einhverjum ráðum
eignast þetta húsnæði í hjarta Gamla
Stan - og réðst svo í það verkefni að
skrapa saman peningum til að fjár-
magna kaupin. Allt gekk það upp að
lokum með góðra manna hjálp - og
gengið var frá kaupunum. Áðeins
rúmum átta mánuðum eftir að Silas
gekk um sundið þrönga í kuldanum á
gamlárskvöld var safnið opnað al-
menningi 8. ágúst síðastliðinn. Sjálf-
ur hefur hann svo útbúið sér vinnu-
aðstöðu í einu horni safnsins sem
hann leigir af Cornelis Vreeswijk-fé-
laginu og sér um leið um daglegan
rekstur safnsins. „Oðru vísi gengur
það ekki,“ segir hann og vísar til þess
að safnið og félagið sé rekið í sjálf-
boðavinnu og af hugsjón.
Er ekki að setja
Cornelis á stall
„Með því að opna þetta safn er ég
ekki að setja Cornelis á stall sem
helgan mann - því það var hann
sannarlega ekki,“ segir Silas, „en ég
vil draga upp heilsteyptari mynd af
honum sem tónlistarmanni, skáldi og
manneskju - en ekki bara sem fylli-
byttu og vandræðagemlingi,“ heldur
hann áfram og vísar til þeirrar
myndar sem margir, ekki síst vissir
fjölmiðlar, drógu upp af Comelis
Vreeswijk.
Vissulega lifði hann engu venju-
legu lífi. Sagt hefur verið að líf hans
hafi verið hér um bil eins og í vísu
eftir Cornelis Vreeswijk. En félagi
hans til margra ára, Silas Báck-
ström, leggur áherslu á að þrátt fyrir
að hann hafi lifað hratt og dáið um al-
dur fram, hafi afköstin verið hreint
ótrúleg. Cornelis var tólf ára gamall
þegar fjölskylda hans flutti búferlum
frá Hollandi til Svíþjóðar árið 1949
og kunni þá ekki stakt orð í sænsku.
„Hann var ótrúlega fljótur að læra
málið, las teiknimyndasögur og lærði
frasa og tilsvör. Hann sökkti sér í
bóklestur og komst í kynni við verk
höfunda á borð við Ivar Lo-Johans-
son, Artur Lundkvist og Nils Ferl-
in,“ segir Silas. „Þegar Comelis dó
lágu eftir hann 1.500 ljóð og 45
hljómplötur, auk þess sem hann
hafði að jafnaði spilað á um 150 tón-
leikum á ári. Það eru ekki margir
sem afkasta svona - og ég þekki fáa
sem hafa lesið jafnmikið. Cornelis las
oftast eina til tvær bækur á dag - og
svo öll dagblöðin. Þaðan fékk hann
efniviðinn í það sem hann skrifaði og
söng,“ segir Silas, sem kveðst líta á
Cornelis sem ljóðskáld. „Hann fékk
góða dóma fyrir plötumar sínar en
var aldrei dæmdur sem ljóðskáld,"
segir hann og þykir það miður.
Uppreisn æru síðustu
tvö æviárin
Silas segist fyrst hafa kynnst
Cornelis og átt við hann samstarf um
miðjan sjöunda áratuginn. Eftir-
minnilegasta samstarf þeirra félaga
hafi þó verið síðustu tvö æviár Corn-
elis, sem urðu eins konar endurreisn,
eða kannski öllu heldur uppreisn
æra fyrir listamanninn sem hafði
verið gleymdur í Svíþjóð í nokkur ár
og var í hálfgerðri útlegð í Kaup-
mannahöfn. Hann var orðinn veikur
af sykursýki og seinna greindist
hann með krabbamein í lifur, sem
dró hann til dauða haustið 1987. En
áður tókst honum að spila á allmörg-
um tónleikum, í sjónvarpi og inn á
plötur, þar sem áheyrendahópurinn
var aðallega yngra fólk sem ekki
hafði hlustað á tónlist hans áður -
það varð ákveðin vakning í kringum
Cornelis og verk hans. Á fimmtugsa-
fmæli sínu í ágúst 1987 var hann
hylltur af fjölskyldu, vinum og fjölm-
iðlum en hann lést á Söder-sjúkra-
húsinu í Stokkhólmi 12. nóvember
1987. Maðurinn sem tveimur áram
áður var nánast gleymdur fékk nú
útför sem sæmt hefði þjóðhetju. Um
það vitna m.a. úrklippur úr sænsku
blöðunum frá þeim tíma, sem sjá má
á veggjum safnsins í sundinu þrönga.
Ferillinn verður ekki rakinn hér en
heimsókn í safnið segir sína sögu.
Fyrir þá sem eru áhugasamir um
Cornelis Vreeswijk, feril hans og
verk, Cornelis-félagið og starfsemi
þess, má enníremur benda á vef fé-
lagsins á slóðinni www. cornelis.nu.
í reglum Cornelis Vreeswijk-fé-
lagsins, sem stofnað var skömmu eft-
ir andlát listamannsins fyrir þrettán
áram, segir m.a.: „Markmið félags-
ins er að miðla vitneskju um tónlist
og skáldskap Cornelis til nýrra kyns-
lóða.“ Meðal fastra liða í starfi fé-
lagsins era minningartónleikar í
Katarinu-kirkjunni á dánardegi
hans, 12. nóvember, hinn árlegi
Cornelis-dagur á Mosebacke fyrsta
sunnudaginn í ágúst, þar sem fjöldi
tónlistarmanna kemur fram og
Cornelis-styrkurinn er afhentur.
Að þessu sinni kom styrkurinn
reyndar í hlut sonar Cornelis, tón-
listarmannsins Jack Vreeswijk, og
það var líka hann sem var fenginn til
að setja upp skilti með mynd af föður
sínum fyrir ofan dyr safnsins þegar
það var opnað.
„Love & Basketball." Leikstjórn og
handrit: Gina Prince-Blythwood.
Framleiðandi: Spike Lee o.fl. Aðal-
hlutverk: Omar Epps, Sanaa
Lathan, Alfre Woodard. New Line
Cinema 2000.
ÁST og körfubolti eða „Love and
Basketball" er haganlega samin og
gerð ástarsaga sem spannar 12 ár í
lífi aðalpersónanna, stráks og stelpu
sem kynnast í hverfinu sínu og eiga
það sameiginlegt að þykja körfubolti
það skemmtilegasta sem lífið hefur
upp á að bjóða. Myndin kemur úr
smiðju Spike Lees, hann er einn af
framleiðendunum, og hún er gerð af
þeirri skynsemi og alúð sem oft ein-
kenna myndir hans.
Við eigum frekar að venjast
átaka- og hasarmyndum að vestan
þegar svertingjar eiga í hlut, boð-
skapsmyndum þar sem svört vitund
er aðalefnið, eða myndum þar sem
kynþáttafordómar og kynþáttahatur
er fyrirferðarmikið. I Ást og körfu-
bolta er allt slíkt fjarri höfundinum,
Ginu Prince-Blythwood, sem er ekki
umhugað um annað en að segja
þroskasögu tveggja einstaklinga á
löngu árabili og hvernig vinskapur
þeirra þróast í áranna rás. Þetta er
fyrsta bíómynd höfundarins og segja
má að hún komist glettilega vel frá
sínu studd af tveimur ágætis leikur-
um í aðalhlutverkunum, Omar Epps
og Sanaa Lathan.
Epps leikur strák sem á framtíð
fyrir sér í körfuboltanum, hann
dýrkar föður sinn sem er körfubolta-
stjarna og á í nokkram erfiðleikum
með að gera upp hug sinn varðandi
stelpuna úr hverfinu. Sanaa leikur
hana sem hefur ekki minni áhuga á
íþróttinni en hann þótt möguleikar
hennar til þess að öðlast frægð og
frama séu talsvert minni; NBA-
deildin er ekki fyrir konur. Bæði era
keyrð áfram af metnaði til þess að ná
sem lengst í körfuboltanum og það
vill flækjast fyrir þeim þegar þau
era tekin að vera saman.
Myndin er í lengsta lagi en áhuga-
verð og spennandi úttekt á metnaði
og áræði og ekki síst baráttu kynj-
anna í íþrótt þar sem konurnar þurfa
oft að hafa meira fyrir hlutunum til
þess að öðlast viðurkenningu. Blyth-
wood er ekki síst að fjalla um stöðu
konunnar almennt í nútímasamfé-
lagi sem endurspeglast í ólíkum við-
horfum Sanaa og móður hennar,
sem Alfre Woodard leikur mjög vel.
Ást og körfubolti er um þrána til
þess að ná hæstu hæðum og mála-
miðlunina sem verður að gera þegar
hlutirnir fara á annan veg.
Hér er á ferðinni prýðileg fram-
raun.
Arnaldur Indriðason
Full búð af haustfatnaði
frá La Strada og Aria
Létt dress með jökkum, pilsum, buxum og vestum.
Gallafatnaður með jökkum, buxum, pilsum, vestum,
blússum og bolum.
Úrval af stretchgallabuxum í mörgum litum og
þremur síddum. ^ _
K Stærðir 36-48
mraarion
Opið laugardag frá kl. 10-14.
Strandgötu 11, sfmi 565 1147