Morgunblaðið - 04.10.2000, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 4. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
I leiðurum dagblaðanna DV og Dags er niðurstöðu auðlindanefndar fagnað
Segja nefndar-
starfíð hafa skilað
góðum árangri
í LEIÐURUM DV og Dags í gær er
farið jákvæðum orðum um niður-
stöðu auðlindanefndar og hvatt til
þess að stjómvöld fari að niðurstöðu
nefndarinnar.
Jónas Kristjánsson ritstjóri skrif-
ar leiðara í DV undir fyrirsögninni
„Þjóðarsátt og -illindi".
„Álit Auðlindanefndar var langrar
biðar virði, óvenjulega ítarlegt og yf-
irgripsmikið, vel rökstutt og skýrt
fram sett. Enn merkilegri er sáttin,
sem náðist um niðurstöðuna meðal
nefndarmanna, sem valdir höfðu ver-
ið með hliðsjón af fjölbreytilegum
sjónarhólum þeirra.
Nefndarsáttin og textastílinn er
glæsilegur endir á efnahagspólitísk-
um ferli Jóhannesar Nordals. Sem
formaður nefndarinnar vann hann
það afrek að stilla saman strengi
allra níu nefndarmanna í eina hljóm-
kviðu, sem á að vera öllum áhuga-
mönnum skýr og skiljanleg.“
í leiðaranum segir að vísu sé of
langt sé gengið á móts við „sérhags-
muni kvótaeigenda" í nefndarálitinu.
Jafnframt er spurt hvort þess sé að
vænta að samkomulag náist í þjóðfé-
laginu um einhverja aðra niðurstöðu.
„í þjóðarsátt nefndarinnar er þeg-
ar búið að gera ráð fyrir, að helming-
ur auðlindagjaldsins í sjávarútvegi
renni til sjávarplássa. Þar er þegar
búið að gera ráð fyrir, að fyming
kvóta gerist á löngum tíma, svo að
kvótaeigendur geti lagað rekstur
sinn að skilyrðum hvers tíma.
I þjóðarsátt nefndarinnar er þegar
búið að reikna afkomu fiskveiðanna
og spá í burði þeirra til að standa
undir auðlindagjaldi, hvort sem það
er í formi íymingar eða veiðigjalds.
Þannig er búið að taka tillit til sér-
hagsmuna í varfærinni niðurstöðu
nefndarinnar.
Forsætisráðherra hefur raunar
minnt gæzlumenn sérhagsmuna á, að
til lítils sé að setja svona vinnu af
stað, ef menn ætla ekki að taka mark
á henni.“
Ríkisstjórnin á næsta leik
í leiðara Dags í gær fer Elías
Snæland Jónsson ritstjóri einnig já-
kvæðum orðum um starf auðlinda-
nefndai'.
„Starf Auðlindanefndar hefur skil-
að meiri árangri en flestir áttu von á.
Það víðtæka samkomulag sem náðist
í nefndinni um helstu gmndvallar-
þætti auðlindamála er merkur áfangi
á leið til almennrar sáttar um nýting-
ar sameiginlegra auðlinda þjóðarinn-
ar. Tvennt skiptir þar mestu máli.
Annars vegar tillaga nefndarinnar
um að nýtt ákvæði um þjóðareign
verði sett í stjómarskrána. Hins veg-
ar tillögur um gjaldtöku fyrir nýt-
ingu sameiginlegra auðlinda og upp-
boð á þeim nýtingarrétti þegar næg
samkeppni er til staðar. Með þessari
niðurstöðu hefur Auðlindanefnd fært
þjóðina nær nauðsynlegri samstöðu."
Leiðarahöfundur Dags segir að nú
,eigi ríkisstjórnin næsta leik í málinu.
„Tillögur Auðlindanefndar hafa nú
þegar skapað nýjar væntingar hjá
þjóðinni. Væntingar um að almenn-
ingur fái í framtíðinni sanngjamt
gjald frá þeim tiltölulega fáu öflugu
fyrirtækjum sem nýta sameiginlegar
auðlindir Islendinga. Jákvæð fyrstu
viðbrögð formanna beggja stjórnar-
flokkanna við áliti nefndarinnar hafa
magnað þessar væntingar. Almenn-
ingur væntir þess að ríkisstjórnin
beri gæfu til að festa meginhug-
myndir Auðlindanefndar í stjómar-
skrá og landslög og tryggja þar með
þjóðareign sameiginlegra auðlinda
og sanngjarnt endurgjald fyrir afnot
þeirra. Nú er lag,“ segir í niðurlagi
leiðara Dags.
Forstjórar Landsvirkjunar, RARIK og Orkuveitu Reykjavíkur um álitsgerð auðlindanefndar
Brosað í
slabbi
ÞAÐ ER nokkuð langt siðan fólk
hefur þurft að ferðast um göturnar
í slyddu og slabbi, en í upphafi vik-
unnar fengu margir tækifæri til að
rilja upp hvernig skal fóta sig þeg-
ar götur og gangstéttir eru blautar
og hálar. Þeirra á meðal voru
drengirnir þrír sem urðu á vegi
ljösmyndara í Kópavogi. Þeir létu
lítið á sig fá þótt veturinn minnti á
sig, ferðuðust um á fjallalijólum sín-
um og brostu út, að eyrum.
Morgunblaðið/Omar
Endurskoðunar-
nefnd ljúki störfum
um áramót
Álit auð-
linda-
nefndar
mikilvægt
innlegg
FRIÐRIK Már Baldursson,
formaður endurskoðunar-
nefndar sjávarútvegsráðherra
um endurskoðun laga um
stjórn fiskveiða, segir að
skýrsla auðlindanefndar verði
mikilvægt innlegg í störf end-
urskoðunarnefndarinnar. „Við
emm ekki formlega bundnir af
þessu áliti auðlindanefndar,"
segir hann, „en það er ljóst að
nefndin er búin að leggja mikla
vinnu í álitið og munum við að
sjálfsögðu taka mið af því.“
Aðspurður segir Friðrik að
upphaflega hafi verið gert ráð
fyrir því að endurskoðunar-
nefnd lyki störfum um síðustu
mánaðamót en það hafi annars
vegar dregist vegna þeirrar
réttaróvissu sem skapaðist
vegna Vatneyrarmálsins svo-
kallaða síðasta vetur en hins
vegar vegna þess að auðlinda-
nefnd hefði skilað sínum niður-
stöðum seinna en áætlað var.
„Sjávarútvegsráðherra gaf
hins vegar út yfirlýsingu sl. vor
um að hann gerði ráð fyrir því
að endurskoðunarnefndin skil-
aði af sér í kringum áramótin
og á ég von á því að það gangi
eftir,“ segir Friðrik en bendir á
að það muni þó þýða að hraða
þurfi störfum nefndarinnar.
Eðlilegt að ríkið hafi
arð af eignum sínum
í ÁLITSGERÐ auðlindanefndar
kemur fram að í samræmi við al-
menna. stefnumótun sína telur
nefndin að tryggja þurfi að þjóðin
njóti í framtíðinni eðlilegrar hlut-
deildar í þeim umframarði sem nýt-
ing vatnsafls í eigu þjóðarinnar
skapi. Því beri að selja nýtingarrétt-
indi á því vatnsafli sem sé í þjóðar-
eigu á uppboði ef nægjanleg sam-
keppni sé til staðar en ella með
samningum.
Svipaðar reglur gildi um jarðhita-
og námuréttindi á landi og um
vatnsaflsvirkjanir og gjaldtaka komi
því fyrst og fremst til greina vegna
nýtingar jarðhita á þjóðlendum eða
jarðeignum ríkisins. Til að tryggja
að auðlindarenta af slíkum rekstri
falli til þjóðarinnar sé heppilegast að
ráðstafa jarðhita- og námaréttindum
með uppboðum þegar markaðasað-
stæður leyfi en ella með samningum
á grundvelli áætlaðrar auðlinda-
rentu.
Hafa greitt fyrir auðlindirnar
Friðrik Sophusson, forstjóri
Landsvirkjunar, sagði spurður um
álitsgerð auðlindanefndar hvað þessi
atriði varðaði, að sín íyrstu viðbrögð
væru þau að eðlilegt væri að litið
væri til vatnsorkunnar og orku-
lindanna með sama hætti og annarra
auðlinda. Hins vegar yrði að geta
þess í leiðinni að þeir aðilar sem
hefðu stundað orkuframleiðslu á ís-
landi hefðu auðvitað greitt fyrir
orkulindimar fullu verði því vatns-
aflsvirkjanimar þyrftu að greiða fyr-
ir vatnsréttindin og hinir sem væm í
framleiðslu á hitaorku til dæmis
ættu oftast orkulindimar sjálfir og
hefðu keypt þær.
„Því til viðbótar hafa orkufyrir-
tækin og sérstaklega Landsvirkjun í
stómm stíl stundað rannsóknir á ís-
lensku náttúrufari langt umfram það
sem orkufyrirtæki gera í nágranna-
löndunum og það hefur oft verið á
það bent að í raun og vera sé kannski
Landsvirkjun að vinna þar verk fyrir
umtalsverða peninga sem ríkið og
skattborgaramir hefðu átt að vinna
sjálfir,11 sagði Friðrik.
Hann sagði að sér fyndist eðlilegt
að þessi mál yrðu rædd í framhaldi
af þessari skýrslu og þetta skoðað
með tilliti til þess sem væri að gerast
og hefði verið að gerast í þessum
málum hér á landi og í nágranna-
löndunum.
Friðrik bætti því við að hann hefði
ekki haft tækifæri til þess að kynna
sér álitsgerðina ítarlega og hún ætti
eftir að verða til nánari umfjöllunar
hjá fyrirtækinu á næstunni.
Eðlilegt að ríkið sitji við
sama borð og aðrir
Kristján Jónsson, forstjóri Raf-
magnsveitna ríkisins, sagði að sér
fyndist eðlilegt að ríkið sæti við sama
borð og aðrir sem ættu sambærileg
réttindi í þessum efnum. I álitsgerð-
inni væri fyrst og fremst talað um
þjóðlendur eða lönd í eigu ríkisins og
sér fyndist eðlilegt að ríkið sæti við
sama borð og aðrir sem ættu sam-
bærileg réttindi og það. Viðmiðunin
væri samningar við landeigendur um
þessi réttindi, hvort sem um væri að
ræða vatnsréttindi eða jarðhitarétt-
indi og sér fyndist því ekkert óeðli-
legt að þarna væri um eitthvert hóf-
legt gjald að ræða.
Kristján bætti því við aðspurður
að í ljósi þeirra þróunar í átt tíl sam-
keppni á þessu sviði sem stefnt væri
að væri eðlilegt að taka upp reglur af
þessu tagi og í því sambandi ættu
ekki að vera neinir tæknilegir erfið-
leikar. „Ég held það sé auðvelt að
koma því við hvort sem er í núver-
andi kerfi og enn frekar í þessu
markaðsumhverfi sem verður innan
skamms tíma,“ sagði Kristján.
Hafa keypt land og jarð-
hitaréttindi fyrir milljarða
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur, sagði að í
álitsgerðinni væri fyrst og fremst
talað um hvernig bæri að ráðstafa
þeim réttindum sem ríkið ætti hvað
snerti vatnsafls- og jarðhitaréttíndi
og það væri í sjálfu sér ekkert hægt
að segja við því að ríkið ráðstafaði
þeim með einhveijum hætti til fjár.
Það mætti benda á að Orkuveitan
hefði keypt land og/eða jarðhitarétt-
indi vegna starfsemi sinnar. Það
mætti telja það hundruðum milljóna
króna sem Hitaveitan fyrst og síðan
Orkuveitan hefði varið í að kaupa
þessi réttindi, bæði hér í ná-
grannasveitarfélögunum og á Hellis-
heiðinni. Þar á meðal hefði þetta ver-
ið keypt af ríkinu, þannig að í sjálfu
sér væri verið að leggja til ákveðinn
framgangsmáta hvað vatnsaflið Í|
varðaði, sem hefði gilt í sambandi við
jarðhita. „Ég held það sé mjög al-
mennt að menn hafi þurft að kaupa
sér þau réttindi sem þeir era að nýta
þar sem jarðhitinn er,“ sagði Guð-
mundur.
Hann bætti því við aðspurður að
það væri ekkert við það að athuga að
ríkið ávaxtaði sínar eigur á íjambæri-
legan hátt og einkaaðilar. „Ef þessi
réttindi væra í einkaeigu sem verið
er að tala um þá þyrfti náttúrlega að ..
kaupa þau,“ sagði Guðmundur enn-
fremur.