Morgunblaðið - 29.12.2000, Qupperneq 56

FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBI.AÐIÐ
GUÐRUN
- AÐALHEIÐUR
BJARNADÓTTIR
+ Aðalheiður var
fædd að Arnar-
bæli í Grímsnesi 1.
febrúar 1904. Hún
andaðist að Drop-
laugarstöðum 1
Reykjavík 15. des-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Hólmfríður
^ Jónsdóttir frá Þor-
lákshöfn, f. 27.8.
1868, d. 29.5.1934 og
Bjarni Eggertsson
frá Vaðnesi í Gríms-
nesi, f. 4.5. 1877, d.
2.12. 1952, Aðalheið-
ur átti fjögur hálfsystkini frá
fyrra hjónabandi móður sinnar
Með Ingvari Pótri Jónssyni, þau
skildu; Jón, f. 7.3. 1890, d. 7.2.
1896; Jón Helga, f. 25.6. 1868, lát-
inn; Sigurð Ingvason, f. 24.10.
1892, d. 1971, hann átti einn son,
Gi'sla; Magnea Ingigerður, f. 19.1.
1894, d. 28.3. 1896. Albræður
hennar voru tveir, þeir voru Egg-
ert, f. 10.9. 1905, d. 11.3. 1932 og
Jón Árni, f. 2.5. 1910, fórst með
vélbátnum Víði frá Vestmanna-
eyjum 1938, hann átti tvö börn,
Pál og Kolbrúnu.
Foreldrar Aðalheiðar bjuggu
fyrstu árin að Arnarbæli í Gríms-
nesi en fluttu þaðan að Tjörn á
Eyrarbakka þar sem Aðalheiður
ólst upp.
Aðalheiður eign-
aðist eina dóttur
með Antoni Valgeiri
Halldórsyni, f. 1902,
d. 1964: Iljördís, f.
17. janúar 1929 á
Eyrabakka. Hjördís
var gift Ólafi Björg-
vini Jóhannessyni, f.
18. mars 1930, frá
Breiðabóli á Eyrar-
bakka, d. 8. febrúar
1993, eiga þau tvo
syni; Bjarni, f. 13.
febrúar 1954, hann á
þijár dætur, kvænt-
ur Dagmari Krist-
jánsdóttur eru þau búsett í Dan-
mörku; Jóhannes, f. 24. maí 1958,
kvæntur Svanhildi Guðlaugsdótt-
ur, eiga þau tvö börn, eru þau bú-
sett í Vestmannaeyjum.
Aðalheiður bjó á Eyrarbakka til
ársins 1956 er hún flutti til Vest-
mannaeyja, þar vann hún lengi
sem matráðskona á barnaheim-
ilinu Sóla. í eldgosinu 1973 fór
hún til Reykjavíkur og vann þar
við aðhlynningarstörf við aldraða
til 78 ára aldurs. Bjó hún lengi í
þjónustuíbúð í Furugerði en sfð-
ustu tvö árin eftir að heilsan fór
dvínandi bjó hún að Droplaugar-
stöðum.
Útför Aðalheiðar fer fram frá
Eyrarbakkakirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
í dag kveðjum við móður, ömmu
og langömmu, Heiðu á Tjörn.
Árin voru að nálgast 97 hjá henni
JJeiðu. Var hún mjög em fram að sl.
tveimur árum að heilsan fór dvína,
handavinna og lestur voru hennar
dægradvöl síðustu árin og gat mað-
ur ekki annað en dáðst að handverki
hennar, konu sem komin var vel yfir
nírætt.
Heiða ólst upp hjá foreldrum sín-
um á Tjörn á Eyrarbakka ásamt
bræðrum sínum.
Eins og mikið var um á þessum
árum tóku foreldrar hennar börn til
sín á sumrin þar sem aðstæður voru
oft þannig að móðirin veiktist og
ekki var samfélagsþjónusta til að
létta á þeim heimilum og var því oft
að ættingjar og vinnir hlupu undir
bagga, Guðmundur Hákonarson og
Ester Kláusdóttir voru því eins og
"^Kystkini Heiðu og hafa þau alla tíð
reynst henni einstaklega vel sem
lýsir sér best í því að dótturdóttir
Esterar sem er um átta til níu ára
kom oft við á leið úr skólanum á
Droplaugarstöðum til að heilsa upp
á Heiðu. Kunnum við Þorgerði
bestu þakkir fyrir. Nefndi Ester
eina dóttur sína í höfuð Hólmfríðar
móður Heiðu og hafa hún og Anna
Pálína alla tíð hlúð vel að Heiðu.
í um 20 ár bjó Heiða í Vest-
mannaeyjum og vann þar lengstum
í eldhúsinu á bamaheimilinu Sóla.
Hefur þetta verið einstaklega sam-
stilltur hópur sem þar vann. Þó ald-
ursmunur hafi verið talsverður tóku
þær Heiðu með sér í allt sem brall-
•mi var og átti hún einstaklega
skemmtilegar minningar frá þess-
um árum og héldu þær margar
sambandi við hana allt til enda. Eins
og margir á aldri Heiðu sneri hún
ekki aftur til Eyja eftir að eldgosinu
lauk heldur settist að í Reykjavík og
hóf störf hjá Heimilisþjónustunni og
vann við ummönnun aldraðra og
vann við það til 78 ára aldurs. Voru
margir hissa þegar við nefndum að
Heiða amma væri í fullri vinnu við
að hugsa um aldraða, hvað er hún
eiginlega orðin gömul sjálf, var þá
iðulega spurt. Lengst var hún hjá
'tíuðrúnu á Skólavörðustígnum og
hafa dætur hennar sýnt Heiðu mik-
ið þakklæti og ræktarsemi.
Eftir að Heiða hætti að vinna
flutti hún í þjónustuíbúð í Furugerði
1, þar sem hún naut góðra ára, en
fyrir tveimur árum tók heilsunni að
hraka og fluttist hún þá að Drop-
r^ugarstöðum. A báðum þessum
stöðum naut hún góðrar aðhlynn-
ingar sem hér með er þakkað fyrir.
Hjá heiðurshjónunum Helgu
Ólafsdóttur og Eggerti Ólafsyni átti
Heiða alltaf víst athvarf er hún
heimsótti Eyjarnar eftir að hún
flutti til Reykjavíkur. Vinskapur
Helgu og Heiðu hófst á Eyrarbakka
er Eggert kom með sína verðandi
brúði frá Eyjum. Hélst sá vinskapur
alla tíð síðan og eftir fráfall þeirra
hjóna tók Kristján sonur hennar við
að halda góðu sambandi við Heiðu
og fjölskylduna.
Ferðunum til Eyja fækkaði með
árunum og síðasta ferðin var í ferm-
ingu Hjördísar yngri. Var Heiða 92
ára og stuttu eftir heimkomuna datt
hún og lærbrotnaði. Héldum við þá
að hún myndi liggja rúmföst eftir
það en svo var nú aldeilis ekki, hún
var ekki lengur en fólk á miðjum
aldri að jafna sig á því. Það var allt-
af gott að koma til Heiðu. Naut hún
þess vel að hafa marga í kringum
sig. Nú skilur leiðir í bili að minnsta
kosti. Við lítum yfir farinn veg og
þökkum minningamar sem við eig-
um um Heiðu.
Lít ég yfir liðin ár
langa fama braut,
gleði, sorg og sárin,
sigur, tap og þraut.
Brosir myndin bjarta
besta drottins gjöf,
móðurhönd og hjarta
helgar líf og gröf.
Glöð með glöðum varstu
göfg og trygg á braut
þreyttra byrði barstu,
blíð í hverri þraut.
Oft var örðugt sporið,
aldrei dimmt í sái,
sama varma vorið,
Viðkvæm lund og mál.
(Magnús Markússon.)
Bjami og Jói eiga ömmu sinni
margt að þakka. Var oft leitað í
ömmufaðminn sem alltaf stóð þeim
opinn og mörg sumur bjó Jói hjá
ömmu sinni eftir að foreldrar hans
fluttu frá Eyjum til Reykjavíkur
þar sem honum leiddist Reykjavík-
urvistin og á sjálfsagt sinn þátt í því
að hann býr enn í Eyjum. Að leið-
arlokum kveðjum við ástkæra móð-
ur, ömmu og langömmu, hafðu þökk
fyrir allt og allt.
Hjördis, Bjami, Jóhannes
og fjölskyldur.
Hún Heiða var ekki amma mín,
samt var hún eina amman sem ég
hef átt. Við gerðum með okkur
samning um að hún yrði amma mín,
þar sem ég átti enga ömmu á lífi.
Og hún hélt samning okkar alla ævi.
Það var í kjölfar Vestmannaeyja-
gossins að hún kom og bjó á heimili
mínu. Og við brölluðum margt sam-
an. Skemmtilegast var þegar ég
fékk að liggja á dýnu í herberginu
hennar og gista hjá henni. Þá blöðr-
uðum við um allt milli himins og
jarðar fram á rauðanótt. Það var
einhverja þá nóttina að ég spurði
hana hvort hún vildi ekki bara vera
amma mín. Jú, hún var alveg til í
það. Og við settumst upp í rúm-
unum og tókumst í hendur upp á
það. Upp frá þeirri stundu átti ég
ömmu eins og hægt er að lesa um í
ævintýrum.
Hún hafði hlýjar hendur sem
struku manni um vangann og
glettnislegt blik í augunum. Hún
geymdi mola í baukum sem hún
stakk upp í litla munna við minnsta
tilefni. Hún færði manni gjafir sem
minntu á hana sjálfa. Gullrós til að
næla í barminn. Silfur á íslenskan
búning sem dóttir mín erfði frá mér
og skartar nú um jólin, á meðan ég
bregð á mig hekluðu svuntunni sem
tilheyrir eldhússtörfunum á að-
fangadagskvöld.
Og hún sagði mér sögur. Sögur af
lífinu á Eyrarbakka þegar hún var
ung og naut lífsins í þorpinu. Þegar
eldhúsið á Tjörn, sem í raun og veru
rúmaði bara fjórar manneskjur,
fylltist af fólki sem hló og sagði sög-
ur og drakk kaffi. Og hún sagði mér
sögur af pabba sínum og fallegu
augunum hans. í honum átti hún
sinn besta vin. Stundum sagði hún
mér sögur frá Vestmannaeyjum og
vinum sínum á barnaheimilinu þar
sem hún starfaði. Hvert einasta
barn nefndi hún eins og það væri
hennar eigið. Engan þekki ég sem
var meiri bamagæla en Heiða og
þegar ég mörgum árum seinna kom
í heimsókn til hennar í Furugerðið
með mín eigin böm varð Heiða
þeirra besti vinur. „Hún Heiða hag-
ar sér ekkert eins og gamlar konur
gera,“ varð syni mínum að orði á
leiðinni heim frá Heiðu einn daginn,
„hún er svo mikill fjörkálfur." Jafn-
vel fimm ára snáði átti fullt í fangi
með að fylgja henni eftir þótt hún
væri komin á níræðisaldur. „Alveg
er ég hissa á því hvað Guð ætlar að
láta mig lifa lengi,“ sagði hún stund-
um. Þau em örugglega lukkuleg
englabömin að vera búin að fá
Heiðu til sín að leika við og segja
sér sögur. Og við, sem áttum Heiðu
að vini og „ömmu“, eram þakklát
fyrir hveija stund. Blessuð sé minn-
ing hennar.
Anna Pálfna Ámadóttir.
Að kveðja heim sem kristnum ber
um kvöld og morgun lífsins er
jafnerfitt æ að læra,
og engum lærðist íþrótt sú,
ef ei, vor Jesús værir þú
hjá oss með orð þitt kæra.
(Grundtvig - H. Hálfd.)
í dag verður kvödd frá Eyrar-
bakkakirkju Aðalheiður Bjarnadótt-
ir, sem látin er í hárri elli.
Við bræður kynntumst Heiðu á
Tjöm sem böm, í heimsóknum fjöl-
skyldunnar til Eyrarbakka.
Afi og amma á Þorvaldseyri og
Heiða á Tjöm bjuggu hlið við hlið á
Bakkanum í áratugi.
Heiða var sannur fjölskylduvinur.
Hún var vinur vina sinna og það var
enginn einn sem átti Heiðu að.
Heiða var glettin og létt í lund en þó
ákveðin í skoðunum. Heiða giftist
aldrei en eignaðist eina dóttur,
Hjördísi Antonsdóttur, sem giftist
Ólafi Jóhannessyni frá Eyrarbakka.
Árið 1956 flytja Hjördís og Ólafur
til Vestmannaeyja. Ári síðar selur
Heiða Tjömina og flytur einnig til
Eyja. Samband milli fjölskyldnanna
varð nú enn nánara en fyrr. Fyrstu
árin í Eyjum leigði Heiða herbergi
hjá Margréti á Garðstöðum og vann
þá í Hraðfrystistöð Vestmannaeyja.
I mörg ár leigði Heiða íbúð á
Haukabergi við Vestmannabraut
hjá Guðbjögu og Ingvari. Stutt var
að skreppa á Flatimar og var oft
glatt á hjalla þegar Heiða kom í
heimsókn. Ekltí var óalgengt að
gotterí leyndist í töskunni hennar
Heiðu. Margrét á Garðstöðum sá
um rekstur barnaheimilisins við
Helgafell og þangað réðst Heiða
sem matráðskona. Síðar gerðist
Heiða matráðskona við barnaheim-
ilið Sóla við Ásaveg og starfaði þar
til 1973.
Árið 1973, þegar eldur braust út
á Heimaey, flutti hún eins og aðrir
Eyjamenn til fastalandsins og bjó í
Reykjavík til æviloka. Nokkra fyrir
gos höfðu Hjördís og Ólafur flutt
frá Eyjum ásamt sonum sínum,
Bjama og Jóhannesi. Vora þeir
augasteinar ömmu sinnar og end-
urguldu þeir henni ástúð hennar
með virðingu og þakklæti. Þótt oft
væri galsi í ungviðinu var það ljóst
hver réð. Samband Heiðu og fjöl-
skyldu Hjördísar var ávallt mjög
gott og náið. Sviplegt fráfall Ólafs,
tengdasonar Heiðu, varð henni því
mikið áfall.
Eftir að til Reykjavíkur kom
starfaði Heiða við aðhlynningu aldr-
aðra. Manngæska hennar kom ekki
síður í ljós þar en við störf hennar á
bamaheimilinu Sóla. Heiða var
listakona í höndum. Þeir era ófáir
sem eiga heklað milliverk í rúm eða
dúka frá Heiðu. Heklunálin lék í
höndum hennar. Að prjóna sokka
eða vettlinga var bara smámál.
Hennar gleði var að gefa og gleðja
aðra. Hún hafði afar glöggt auga
fyrir fegurð og nákvæmni.
Saga Heiðu á Tjöm er dæmigerð
saga um konu sem þurfti að vinna
mikið, konu sem aldrei féll verk úr
hendi, verkakonu sem lifði mikla
breytingu og byltingu í íslensku at-
vinnulífi, konu sem varð að vinna
erfiðisvinnu til að sjá sér farborða.
Heiða hafði ríka réttlætiskennd og
barðist fyrir málstað þeirra er
minna máttu sín. Hún studdi stefnu
Alþýðuflokksins um jafnrétti, frelsi
og bræðralag.
Heiða hafði hæfileikann til að sjá
björtu hliðarnar á tilverunni. Það
var ekki hennar vani að kvarta yfir
hlutunum heldur gekk hún rösklega
til verka. Glettnislegt bros,
skemmtilegar augngotur og prúð-
mannlegt fas einkenndu þessa
sómakonu.
Elsku Hadda, Bjarni, Jóhannes
og fjölskyldur.
Við vottum ykkur innilega samúð.
Ólafur og Kristján
Eggertssynir.
Aðalheiður Bjamadóttir, hún
Heiða á Tjöm, er nú látin á 97. ald-
ursárinu.
Aldrei var hún nefnd annað í
minni fjölskyldu en Heiða á Tjöm,
þó langt væri síðan hún fluttist frá
Tjörn á Eyrarbakka.
Ég ber móðurnafn hennar, Hólm-
fríður, þó ekki væri hún skyld mér.
Móðir mín dvaldi oft á Tjöm barn
að aldri hjá foreldrum Heiðu, þeim
sæmdarhjónum Hólmfríði og
Bjarna, sem reyndust henni einstök
eftir að hún missti fóður sinn. Þá
tengdist hún ævarandi vinaböndum
við Heiðu.
Heiða var af kynslóð ömmu minn-
ar.
Þótt rúmlega 40 ára aldursmunur
skildi okkur að var hún góð vinkona
mín og aldurinn milli okkar skipti
ekki máli.
Mínar björtustu æskuminningar
era tengdar heimsóknunum á
Tjörn. Það var ætíð tilhlökkun að
koma á Bakkann. Þar bjó einnig
móðurfólk mitt, í Akbraut og stutt
var að skokka yfir götuna út að
Tjöm. Litla húsið á Tjörn var eins
og klippt út út ævintýrabók, svo
agnarsmátt og vinalegt. Og alltaf
var rúm fyrir litla manneskju sem
var tekið með kostum og kynjum.
Heiða var mikil bamakerhng og
náði vel til barna á sinn sérstaka
hátt með kæti og fjöri. Ég naut sér-
stakra forréttinda á Tjöm vegna
nafns míns og fannst ætíð að ég ætti
svolítinn hlut í Tjöminni.
Heiða fæddist í Arnarbæli í
Grímsnesi þar sem foreldrar hennar
bjuggu en fluttist til Eyrarbakka
fimm ára gömul. Þar eignaðist
Heiða tvo bræður, þá Eggert og
Jón. Báðir létust þeir fyrir þrítugt
með stuttu millibili, annar á sótt-
arsæng, hinn drakknaði. Móðir
þeirra lést um svipað leyti af lunga-
bólgu. Þannig reið sorgin ekki hjá
garði á þessu heimili sem annars
var annálað fyrir kæti og glaðværð
sem ungt fólk laðaðist að til að vera
samvistum við heimilisfólkið.
Heiða var af þeirri kynslóð sem
ekki átti val um menntun, stöðu eða
framtíð. Þegar móðir hennar lést
féll það sjálfkrafa í hennar hlut að
sjá um heimili föður síns. Það gerði
hún meðan hann lifði. Heiða talaði
oft um föður sinn. Hann var henni
einkar kær. Bjami var um margt
ólíkur öðrum alþýðumönnum af
Bakkanum. Hann var menntaður
búfræðingur, einstakur ljóðaunn-
andi, hagmæltur, fagurkeri og gleði-
maður sem fólk laðaðist að.
Heiða var sjálf afar myndarleg og
starfsöm. í dag hefði hún sjálfsagt
orðið hjúkranarkona eða læknir en
á Bakkanum var hún þekkt fyrir að
hjúkra og líkna þeim sem áttu í erf-
iðleikum vegna veikinda eða sorgar.
Þar sem erfiðleikar steðjuðu að var
Heiða mætt, oft óbeðin. Mér er í
barnsminni þegar hún fór í hvíta
sloppinn sinn og steðjaði út götuna
til að fara til einhvers sem lá veikur
eða þar sem erfiðleikar steðjuðu að.
Heiða giftist aldrei en átti eina
dóttur, Hjördísi, sem ólst upp hjá
móður sinni og afa. Að þeirra tíma
sið þótti ekki góð latína að eignast
barn ógift eða að eiga í ástasam-
bandi við menn án þess að til hjóna-
bands kæmi. Slíkar konur vora litn-
ar hornauga af ýmsum. Heiða var
ekki látin gjalda þessa. Hún var vin-
sæl mjög á Bakkanum og vann hylli
allra sem kynntust henni með hjálp-
semi sinni, myndarskap og glað-
værð.
Eitt af því sem einkenndi Heiðu
var fordómaleysi í garð náungans
og viðhorfum til manna og málefna
sem gerðu hana unga í anda alla tíð.
Aldrei minnist ég þess að hún
reyndi að breyta viðhorfum manns
eða hafa áhrif á skoðanir manns á
einn eða annan hátt. Maður var ein-
faldlega viðurkenndur eins og mað-
ur var og það var gott bæði fyrir
barn og ungling að eiga slíkan hauk
í homi.
Hún gat spjallað á hressilegan og
fordómalausan hátt við unga fólkið
án nokkurs uppeldistóns sem ein-
kennir gjarnan þá sem vilja vera
fyrirmynd.
Til marks um það minnist ég orða
sonar míns sem á táningsaldri
sagði: „Ferlega er hún Heiða hress
kerling, hvað er hún eiginlega göm-
ul?“
Heiða fluttist til Vestmannaeyja
og bjó þar um árabil til að vera
samvistum við dóttur sína Hjördísi
og hennar fólk. Þar vann hún í eld-
húsinu á barnaheimili bæjarins og
oft sagði hún sögur af bömunum
sem hún tengdist öllum og fannst
verst að geta ekki verið meira sam-
vistum við þau. Þar áttu óþekkt-
arsnáðamir ekki síður rúm í hjarta
hennar en englabömin. Hún elskaði
þau öll eins og þau vora.
í kjölfar gossins fluttist Heiða
upp á fastalandið. Hún bjó þá um
tíma hjá foreldrum mínum í Hafn-
arfirði, fluttist síðan til Reykjavík-
ur, þá komin á efri ár. Þar vann hún
við aðhlynningu í heimahúsum fram
undir áttrætt. Því fólki sem hún
vann hjá tengdist hún sterkum
böndum.
Síðustu árin áður en hún fór á
Droplaugarstaði bjó hún í Fura-
gerði í íbúð aldraðra. Þar átti hún
mörg góð ár. Þar var gott að koma
og sitja hjá henni löngum stundum
og spjalla um lífið og tilverana. Þó
árin færðust yfir þá eltist hún ekki í
anda. Hún var síung og hress. Upp-
áhaldsferðir sonardóttur minnar var
að koma til Heiðu í Furagerðið.
Þannig tók hver kynslóðin við af
annarri í vinskap við Heiðu.
Ekki sat hún auðum höndum þar.
Handverkið hennar var einstakt.
Fram yfir nírætt var hún enn að
sauma út. Öll þau kynstur af fallega
hekluðu handverki eða ísaumi sem
fylgdi henni. Ennþá á ég frá henni
undurfagurt sængursett með
hekluðu milliverki sem ég vef mig
inn í á jólum og öðram hátíðum.
Minning mín um Heiðu mína er
björt og fögur og nú dansar hún af
gleði í jólagleðinni á himnum.
Öllum aðstandendum hennar
sendi ég samúðarkveðjur.
Hólmfríður Árnadóttir.