Skírnir

Volume

Skírnir - 01.08.1909, Page 82

Skírnir - 01.08.1909, Page 82
274 Upphaf konungsvalds á Islandi. og að hann misskilur orðatiltæki svo sem »tók til lögsögumanns,« er þyðir eins og samtíða málvenja ber vitni um »lót taka til lög- sögumanns.« Snildarlega tekst höf. að gera grein fyrir, hvernig stendur á ósamkvæmninni í frásögn Sturlungu II. 103 og II. 144. bls. (Oxforðsútg.) og að engan veginn er leggjandi eins mikið upp úr þeim stöðum og Vilh. Finsen og Berlin hafa gert. Sannast hór sem oftar á Berlin, að honum er lítt sýnt um að meta rótt sögu- legar heimildir, en fyrir bragðið verður ályktunin skökk, eins og vonlegt er, þegar undirstaðan er ekki ábyggileg. Skarpleg og senni- leg í mesta máta er skýring höf. á orðunum »öll höfðingjagoðorð« á fyrgreindum stað í Sturlungu (II, 103. bls.). Þá hnekkir höf. gersamlega kenningu Berlins, »að konungur hafi fyrir 1262 verið búinn að sölsa undir sig æðsta dóms- vald á Islandi« og dæmt íslenzka höfðingja »í refsingar, svo sem landrekstur eða f j á r 1 á t.« Og það er að vorri hyggju ekki of djúpt tekið árinni af höf., að alt þetta hjal um dómsvald kon- ungs á tslandi fyrir 1262 sé »hrein og bein fjarstæða.« 1 stuttu máli ætium vér, að flestir sem lesa með athygli og dómgreind röksemdaleiðslu höf. um 1. kaflann í riti Berlins, hallist að þeirri skoðun höf., að frásögn Berlins nm aðdragandann að Gamla sáttmála só »í meira lagi menguð og grómtekin af þeirri skoðun hans, að ísland hafi verið búið að týna sjálfstæði sínu, áð- ur en það gekk á hönd konungi 1262—1264« ogað ekki sé »minsti flugufótur« fyrir kenningu þessari »í heimildarritunum«. Á hinn bóginn leggur höf. ekki í lágina, að frelsi landsins og sjálfstæði út á við hafi verið hin mesta hætta búin af sundurlyndi höfðingjanna og óstjórninni innanlands og viðleitni konungs að færa sér hvorttveggja í nyt. I 6. gr. rits síns, einkum 45—46 bls., reynir Berlin með öllu móti að færa sönnur á, að Gamli sáttmáli hafi ekki verið löglega samþyktur, að minsta kosti ekki þannig, að hann væri bindandi fyrir alt landið. Höf. snýst algerlega andvígur þessari »kreddu« og færir gild rök og góð fyrir skoðun sinni. í einstökum óveru- legum atriðum getur að vísu leikið dálítill vafi á, hvort höf. hefir alls kostar rótt fyrir sér svo sem þýðing hans á orðunum »er lög- rótta var skipuð« með »blev besat«; viðkunnanlegra teldum vér »blev konstitueret« og sama er að segja um ágreining hans við Berlin um það, eftir hverjum reglum hafi verið farið með málið, er það var lagt fyrir Lögréttuna. Eu þetta er smáræði sem litlu ■kiftlr.

x

Skírnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.