Skírnir - 01.08.1913, Side 5

Gruðrún Ósvífursdóttir og W. Morris.
19T
heldur í nútíðar-sögu að unnusta Kjartans skyldi verar
móðir. Svo sleppir Morris því með öllu.
I Laxdælu, og yflr höfuð í fornsögum íslendinga, er
ávalt sterkt hagsýnis-sjónarmiðið. Fé og vegsemd liggja
aldrei sögunni né hetjunum í léttu rúmi. Ytri ástæðan til
þess að Guðrún segir skilið við Þorvald er að hann reiðist
áleitni hennar um nýja og nýja gripi, sem hún vill láta
hann kaupa. Þeirra gripakaupa var greinilega getið í
samningi þeirra. Sögunni er ant að taka það fram, að
samningur þessi gerði Guðrúnu mun ríkari þegar þau
skildust. Þetta mundi rýra vald tilfinninganna. í kvæði
Morrisar verða þær að drotna. Svo sér Morris sér ekki
fært að geyma þau atriði og um leið fellur burt kinnhest-
urinn og harða svarið Guðrúnar: »Nú gaftu mér þat,
er oss konum þykir miklu skifta at vér eigum vel at gert,
en þat er litaraft gott, ok af hefir þú mik ráðit brekvísi
við þik«. Og þessu verður sagan fátækari hjá Morris.
Leyfið mér nú að taka annað dæmi: Þegar Þuríður, systir
Kjartans, vill koma honum til að giftast Hrefnu, sýnir
hún honum fram á það, að honum sé samboðinn sá ráða-
hagur, og telur þá kosti: »Asgeirr faðir hennar er göfugr
maðr ok stórættaðr. Hann skortir ok eigi fé tii at fríða
þetta ráð; er ok önnur dóttir hans gift ríkum manni«.
í kvæði Morrisar er það meðaumkun Kjartans, sem
Þuríður reynir að hræra.. »Væri eg karlmaður*, segir
hún, »og sæi hvernig ást til mín færi að bærast í hjarta
slikrar meyjar og Hrefna er, þá skyldi andlit hennar ekki
líða. mér fljótt úr minni«. Af þeirri ástæðu aðallega ræður
Kjartan af að kvongast Hrefnu; a f meðaumkun!
Slíkt hefði Laxdælu-Kjartani aldrei dottið í hug! Nú för-
um við að sjá hvernig vald tilfinninganna, sem
Morris vill hafa óskert, breytir smátt og smátt sögunni.
Laxdæla er full af hinu hverdagslega: hún er vön að
horfa frá aðalhetjunum um stundarsakir og segja hvernig
þetta og þetta atvikaðist; hvernig til dæmis Þórður sagði
skilið við Auði og á hvern hátt hún hefndi sín; þess lætur
Morris auðvitað ógetið. Kotkell, Gríma og synir þeirra^