Skírnir - 01.08.1915, Síða 6

230
Veturinn.
ariðnað og fieira. Hér heflr því fegurðarást íslendinga og
listasmekkur náð mestum þroska í sýnilegum verkum. Og
þótt tveir hlutir séu jafnir að fegurð og nothæfi, verður
sá miklu hugþekkari sem heima er unninn, heldur en hinn
sem er með erlendu verksmiðjumerki. Það er eins og
sólskinið af sálunni í verkunum ljómi frá heimaunnu hlut-
unum. En sálin í vélavinnuhlutunum er engin.
Yeturinn hefir verið okkur fleira en iðnaðarskóli og
listaskóli. Kyrð og næði vetrarins hefir gert Islendinga
hugsandi og fróðleiksgjarna. Fróðleiksástin hefir gefið
mörgum andleg áhugamál Margir hafa verið svo vel
staddir, að þeir hafa mátt verja vetrartíma sínuni til rit-
starfa um áhugamál sín. Þannig eru mestallar bókmentir
okkar til orðnar, enda er áhugi sjálfboðaliða jafnan drýgri
starfshvöt en launin hjá málaliðinu. Bókmentir okkar eru
þannig að mestu leyti vetrarverk, og eg hygg að þær
hefðu orðið miklu ómerkari, hefði íslenzki veturinn verið
með jafnbreiðu starfssviði og í nágrannalöndunum.
Fyrst og fremst hafa fornsögurnar verið s a g ð a r,
mann fram af manni, í vetrarrökkrunum. Veturinn hefir
að mestu leyti skapað listina: að segja sögur, en sú list
er móðir ritlistarinnar. Flestar íslenzkar bækur hafa verið
samdar og ritaðar í vetrarnæði. Vetrinum er það einnig
að þakka, að bækur hafa verið umritaðar og á þann hátt
náð mikilli útbreiðslu og komist hjá eyðileggingu.
Við höfum nú séð að veturinn hefir, á umliðnum öld-
um, fært okkur margþætta þjóðlega menningu. Hann hefir
gefið okkur heimilisiðnaðinn, þjóðlegan og samrýmdan
staðbáttum og aldarfari. Hann hefir haldið við listasmekk
þjóðarinnar og glætt fegurðartilfinninguna. Hann hefir
gefið þjóðinni fróðleiksþorsta, kent henni að afla sér fróð
leiks og viðhalda honum.
En eitt er einkennilegt við þessa vetrarmenning. Hún
er fremur öllu öðru heimilismenning. Hún gerði