Skírnir - 01.08.1915, Side 9

Veturinn.
283
Einkennilegt er að líta á mismunandi búnaðarafkomu
bænda nú á tímum. Eg sé að fámennu heimilin blómgast
bezt; heimilin, þar sem kaupafólk er að sumrinu og mikið
er heyjað, en húsbóndinn er einn eða mannfár á veturna.
Eg sé líka einyrkjann sem »berst í bökkum«. Meðan
börnin eru ung gengur alt sæmilega, þótt kjörin séu erfið.
Allir búast við að kjörin muni batna þegar börnin »koma
upp«, en þar vill nú oft verða misbrestur á. Börnin verða
ómagar að vetrinum þó þau af og til stundi einhverja
handavinnu. Hagurinn batnar ekki, þó rösklega sé unnið
að sumrinu. Tilkostnaðurinn vex en fjáraflinn ekki að
sama skapi. Jörðin er kannske lítil og með þröngu starfs-
sviði. Annaðhvort sitja fullorðnu börnin heima og venjast
við lítil störf og starfssvið — lenda því í andlegri kot-
ungsbeygju — eða þau flögra úr hreiðrinu og verða að
lausingjum. Eg veit að flestir þekkja bæði þessi dæmi,
og vita að þau eru ekki gripin úr lausu lofti.
Atvinnuleysi og iðjuleysi vetrartímans hefir að miklu
leyti skapað lausingjalýðinn hans Guðmundar á Sandi,
Þessi lýður er sérstaklega myndaður af flokki farfuglanna,
sem sækir gullið upp í sveitirnar á sumrin eða til fiski-
útgerðarmanna, en svo er öllu eytt í kaupstaðnum að
vetrinum til. Fjöldi af heimasætum eru í farfuglatölunni,
sem hyggja að leita sér menningar, en meira hygg eg
það sé glaumur og gleði kaupstaðarins, sem lokkar og
dregur. Fáar munu vera mikið færari að gegna hús-
móðurstöðunni heima í sveit eftir kaupstaðarvistina.
Þannig hefir iðjuleysi vetrartímans valdið kaupstaðar-
sóttinni i sveitunum , og fýkn eftir mentaprjáli. Margir
leita burt úr sveitinni án þess að gera sér ljóst hvað þeir
ætla að sækja. Unga lausafólkið er á takmarkalausu og
stefnulausu flakki fram og aftur, án þess að afla sér nokk-
urrar undirstöðu fyrir fasta lífsstöðu síðarmeir, hvorki
andlega né efnalega. Að vísu telur þetta fólk að það hafi
aflað sér menningar, en sú mcnning heflr lítið gildi fyrir
liflð, til þess er hún of lauslcg. Þegar svo bú er reist í
bygð eða bæ, eru efnin lítil og fyrirhyggjan enn minni.