Skírnir - 01.08.1915, Page 51

Um íslenzka timatalið.
275
F i m t i d a g u r (v i k u).
Frjádagur.
Laugardagur, Þvottdagur.
Þetta eru o k k a r fornu dagaheiti, þau elztu sem vi5
vitum um hér á landi; þau ganga ljósum logum í ís-
1 e n z k u m fornritum.
Nu er það ætlan mín, að e f t i r kristnitöku hafi ís-
lenzkir menn tekið upp á því, sumir hverjir, að kalla
þriðja dag Týsdag, Miðvikudag Oðinsdag og fimta dag
Þórsdag — að dæmi a n n a r a þjóða, en þá hafi okkar
góði biskup tekið í taumana og bannað þá tilgerð og menn
svo látið af því nýjabrumi. Við vitum engar sönnur á
þvi, að alþýða manna hafi nokkurntíma kallað sunnu--
daginn drottinsdag, eða laugardaginn þváttdag. En það
er víst að föstudagsheitið er frá klerkum komið og harla
líklegt að sá dagur hafi áður heitið frjádagur hér i al-
þýðutali, þvi að f r j á d a g s heitið hélst langalengi eftir
daga Jóns ögmundssonar þrátt fyrir hoð hans og bann;
það finst t. d. í Sturlungu oftsinnis.
Islenzkir Framan í hverju íslenzku almanaki segir svo
mánuðir. um íslenzka tímatalið: »1 yzta dálki til hægri
handar stendur h i ð forna íslenzka tíma
tal. Eftir því er árinu skift í 1 2 m á n u ð i
þrítugnætta og 4 daga umfram, sem ávalt skulu
fylgja þriðja mánuði sumars; í því er aukið viku 5. eða
6. hvert ár í nýja stíl; það heitir sumarauki eða lagning-
arvika« (Almanak 1915, 4. bls.).
Þetta er b ó k m á 1, komið úr gömlum rímtölum. Það
er ekki alþýðutal, það er e k k i tímatal íslenzku
þ j ó ð a r i n n a r, og hefir a 1 d r e i verið. Eg gat aldrei
komið þessum 30 nættu mánuðum inn í mitt alþýðuhöfuð
á unga aldri. Og nú er mér orðið ljóst að þeir hafa al-
drei verið annað en dauður bókstafui hér á landi1) —
’) Prófessor E. Briem styrkti mig svo i þeirri tru, að eg gat ekkí
stilt mig um að „rannsaka ritningarnar“.
18*