Skírnir - 01.08.1915, Side 52

270
Um islenzka tímatalið.
kenning lærðra manna, kenning, sem íslenzk alþýða hefir
alla tíð virt að vettugi. Þeim er lýst í Rímbeglu og það
í elzta kafla hennar, sem ritaður er um 1200; þeirra er
getið a í t a n við e i 11 handrit af kristnirétti forna —
eitt af mörgum. Það handrit er frá 13. öld. í Snorra
Eddu koma loks nöfn á þeim öllum, en flest þau nöfn
hafa aldrei fest rætur'). Ari fróði minnist og á þrítug-
nættamáriuði, sem síðar mun sagt.
Lítum í skjöl og skrif að fornu og nýju, lagaboð, sög-
ur, árbækur, annála og ártíðaskrár, og við flnnum þess
alls engin dæmi að nokkur viðburður sé kendur við 15.
dag Þorra, 16. dag Góu, 17. dag tvímánaðar, 18. dag
Skerplu, 19. dag Hrútmánaðar, 20. dag Gormánaðar eða
30. dag Ýlis. — Slíkt tímatal hefir a 1 d r e i verið notað
hér á landi; þess eru alls engin dæmi, mér vitanlega. Það
er bersýnilegt, að þessir 30-nættu mánuðir eru uppfundn-
ing okkar vitru og margfróðu kennimanna á 12. og 13.
öld; þeir hafa ekki séð sér fært að kenna íslenzkri al-
þýðu að nota »kirkjumánuðina« (janúar, febrúar o s. frv.),
sem voru og eru afar ruglingslegir; hefir svo hugkvæmst
að prýða gamla íslenzka tímatalið (misseratal og viknatal)
með þessum skipulegu 30 nættu mánuðum; þeir hafa ef-
laust fundið þeirra getið í fornritum, því bæði Persar og
Egiptar höfðu tíðkað 30-nætta mánuði2) og aukanætur.
Og svo skrifuðu þeir ósköpin öll um þessa mánuði sina
(Rímbegla). En íslenzka þ j ó ð i n lét sér fátt um finnast.
Hún hélt trygð við sitt gamla tímatal, misseratal og
vikna, en lærði þó brátt í viðbót messudaga af klerk-
unum, og tók í bréfum og öðrum skrifum að miða við
þ á, en ekki mánuðina, hvorki þá »meiri« (Jan.—Des.)
né þá »minni« (þá 30-nættu). En í lögum og landsvenj-
um hélst viknatalið óbreytt, og helzt að mestu leyti enn
í dag. Þess vegna ættum við að stryka yfir þennan »yzta
dálk til hægri handar« í Almanakinu okkar. Hann er
einkis nýtur og hefir alla tíð verið svo.
*) Aþ. 1914, bls. y.—VII; þar eru allar nafngiftirnar.
s) Q. Br., bls. 170 og 176.