Skírnir - 01.08.1915, Side 73

Um islenzka tímatalið.
297
S u r t s t a 1: Aratal er ekki elzta skipulega misseris-
talið hér á landi. Á undan þvi gekk Surtstal, og
er þá úti um gamla stíl.
Ari fróði segir um forfeður okkar á miðri 10. öld:
»þat vas oc þá, es ener spöcostu menn á landi hér hugþo
tal í tueim misserom fióra daga ens fiorþa hundraþs, þat
verþa vicor .ii. ens sétta tegar, en monoþr .xii. þritognatt-
ar oc dagar .iiii. umbfram, þa mercþo þeir at solargangi,
at sumar munaþi aptr til vars, en þat cunni engi segiaþeim
at degi einum vas fleira, an heilom vicom gengdi, i tveim
misserom, oc þat olli. En maþr hét Þorsteinn Surtr ....
leitaþi hann þess ráþs at lögbergi, at et síaunda huert sum-
ar scyldi auka vico, oc freista, hvé þá hlýddi.vas
þa þat þegar i lög leitt at ráþi Þorkels mána oc annara
spacra manna«‘).
Þetta er okkar elzta skipulega misseristal — Surts-
talið. Hér ber þess að gæta að Ari segir skýrum orð-
um að »spöeosto menn« á 10 öld hafi ekki þekt hlaup-
ársreikninginn (»gamla stíl«), en hann eignar þ e i m alls
ekki að þeir hafi skift íslenzka árinu í smpnoþr xii þri-
tognattar oc dagar iiii umbfram«. Það eru skýringarorð
hans sjálfs, og sanna það að íslenskir fræðimenn hafa fengið
vitneskju um þann forna reikning Persa og Egipta áður
en hann skrifaði Islendingabók (sbr. bls. 279). Frásagan
um sumaraukann ber þess ljósan vott, að 7 daga vikur
og viknatal og misseristal hefir vcrið þjóðkunnugt hér um
miðbik 10. aldar, og virðist auðsætt, að svo haíi verið frá
landnámstíð — allir lifnaðarhættir lög og venjur miðað
við viknatal — sumar og vetur (sbr. bls. 277). En þá
u r ð u menn líka að gæta þess, að bilið milli vorjafndæg-
urs og sumarmála skektist ekki að stórum mun; þeir hafa
h 1 o t i ð að auka árin sín við og við ; annars hefði alt
farið öfugt á skömmum tíma; hefði engir ársaukar verið
fyrir daga Þorsteins Surts, þá hefði sumrinu munað aftur
til vorsins um 3 5 d a g a á 2 8 á r u m (28 X 365 + 7—28
*) Jb. bls. 7—8 Endiriau á umrjcöu Ara or hér að framan
á bls. 293).