Skírnir - 01.12.1915, Blaðsíða 84

420
Bismarck.
mínu í vetur«. En þá fekk hann símskeyti frá Roon ráð-
herra, svo látandi: Periculum in mora. Dépéchez-vous.
(Bið hættuleg. Skundið.). Þá var loks fylling tímans kom-
in og Bismarck tók við stjórnartaumunum 23. september
1862.
Þetta stutta ágrip á að sýna það, sem rétt er, að Bis-
marck fylgdi frá því fyrsta s<Trnu stefnunni, er hann varð
síðar frægur fyrir, og hitt að smámsaman lærðist raönn-
um það, að hann mundi einn manna fær um að leysa
vandræði ættjarðar sinnar, bæði hinnar smærri, Priisslands,
og hinnar stærri, Þýzkalands. Nú gekk hann að hinu
mikla verki sínu og kom því fram sem allir vita. En sú
saga er of umfangsmikil til þess að segja hana hér. Skal
því aðeins getið nokkurra stórviðburða.
Það má telja æfistarf og konungshugsun Vilhjálms
fyrsta, að auka og endurbæta her Prússa. Hóf hann það
starf þegar, er hann tók við stjórninni. En erframskyldi
ganga verkið mætti hann megnri mótstöðu af þinginu og
harðnaði deilan æ því meir, sem lengra leið. Kom þar að
lokum að konungur sá sitt óvænna. Þá lét hann loks kalla
Bismarck fyrir sig og spurði hann, hvort hann vildi hjálpa
sér að koma málinu fram gegn vilja þingsins, og kvaðst
annars mundu verða að láta af konungdómi, ef hann kæmi
eigi slíku lífsnauðsynjar máli fram. Þessu hét Bismarck,
því að enginn vegur var að koma fram timans miklu
hugsjón um sameining Þýzkalands, ef eigi var nægur her-
afli að taka til, ef á þyrfti að halda. Hugsjón þessi og
almenn ósk hafði vaknað í Kapoleonsstriðunum í byrjun 19.
aldar, en framkvæmdir biðu þess stálvilja, sem Bismarck
einn var gæddur. Nú varð hin harðasta hríð, því að neðri
deild þingsins neitaði um fjárveitingar til hersins, en hin
efri kom konungi og stjórn til hjálpar. Varð sá endir á,
að þingið var rofið og stjórnin gaf sjálf út fjárlög. í ræðu
Bismarcks í þinginu 27. janúar, segir Bismarck að prúss-
neski konungdómurinn hafi eigi enn lokið ætlunarverki
sínu, enda hafi þann dag fæðst nýr ríkiserfingi (Vilhjálm-
«r II. keisari), og sé eigi enn tilbúinn að verða aðeins