Skírnir - 01.12.1915, Blaðsíða 104

440
Ritfregnir.
felst ósjálfrátt á þær, og verður þó enn sannfærðari er hann les
skýringar útgefandans á því hvernig textinn muui hafa aflagast.
Aftan viS kvæðiS eru svo athugasemdir og sk/ringar við hvert
erindi í róttri röð. Eru þær, eins og vant er úr þeirri átt, skarp-
legar, lærSar og ljósar. Er þar víða brugðið nvju ljósi yfir efniS,
en jafnframt vitnaS til skoSana annara fræSimanna til samanburS-
ar, einkum NorSmannanna Paasohe’s og Falk’s. MeS sk/ringunum fær
lesandinn skilning á því af hvaða rótum kvæSiS er runnið.
NiðurstaSa útgefandans um SólarljóS er í stuttu máli sú, aS
þau sóu »eitt samstætt kvæSi frá upphafi til enda, samið af einum
og sama manni og laust viS síðari íauka«. — »Höf. hefur orSið
fyrir sterkum áhrifum af tveim kvæSum, sem setja fram heiðna lífs-
speki, annaS norræna, hitt klassiska. Þessi kvæði eru Hávamál og
Disticha Catonis«.
IJtg. s/nir að áhrifin frá Hávamálum komi fram bæði í formi,
orðfæri og efnisskipan, og hann færir öflugar líkur fyrir þvi að
Hugsvinnsmál (þ/ðingin á Disticha Catonis) séu eftir sama mann
og Sólarljóð. Hyggur hann helzt að Sólarljóð sóu frá lokum 13.
aldar, TJm þau segjr hann meðal annars:
»Þó kvæðið sje ekki gamalt, er það einn af hinum skærustu
gimsteinum bóktnenta vorra. I þeirn gimsteini brotna ljósöldur út-
lendrar og innlendrar menningar, því að skáldið stendur með ann-
an fótinn í kenningum kirkjunnar enn hinn í Hávamálum. »Rödd-
in er Jakobs, enn hendurnar Esaús«. Hugsanir kvæðisins eru há-
kirkjulegar, rammkaþólskar, ( besta samræmi viS kenningar presta
á dögum höfundarins, eins og Paasche best sínir, innfluttar frá
Norðurálfu með kristninni. Enn búningur hugsananna, bragar-
hátturinn, orðfærið, í einu orði listin, er spunnin af rammíslenskum
toga, sem á upptök sín lengst aftur í heiðni, í spakmælakveðskap
heiðninnar, í Hávamálum. Fornskáldakveðskapurinn liafði þegar
firir löngu gengið í þjónustu kirkjunnar, eins og sjest á hinum
mörgu helgikvæðum. Nú, í SólarljóSum, teknr kirkjan Eddukveð-
skapinn í þjónustu sína, því að Sólarljóð eru kristilegt Eddukvæði,
kristileg Hávamál, og hefur kvæðið því ekki alveg ófirirsinju veriS
tekið inn i Eddukvæðaútgáfur«.
Útgáfa þessi er Ijómandi fengur fyrir bókmentir vorar. Með
henni getur þetta gullfagra kvæði orðið almenningseign. Gaman
væri að mega eiga von á því að fá frá sömu hendi svipaðar útgáf-
ur af merkustu Eddukvæðunum. Þær virSast einmitt eiga heima
í »Safni til sögu íslands og islenzkra bókmenta«, og það því frem-