Skírnir - 01.12.1915, Síða 90

426
Bismarck.
þeim, ef hann reiddist. Gáfur hans voru yfirgripsmiklar
og marghæfar, skýrleikur framúrskarandi, skarpleikur
með afbrigðum. Vijinn var stálsettur og var höfuðgáfa
mannsins, því að honum varð aldrei aflfátt, hvorki við
sjálfan hann né aðra. Djúphygni, langsýni, stilling voru
samstiltir strengir við viljaaflið og ráðkænska óbilandi.
Skapferði hans er lýst svo, að hann var skörungur hinn
mesti, bráðlyndur og skapstór, en kunni vel að stilla sig.
Hann var drengur góður, en harðdrægur og óvæginn við
þá, sem hefta vildu æfistarf hans, en hann var sáttfús
og miskunnsamur við agraða. Er hann að því leyti mjög
líkur Cæsari. Það er fært í frásögur, að gamall hers-
höfðingi hafði orðið ósáttur við Bismarck og í mótgangi
við hann. Sá mælti við Bismarck: »Getur þú eigi gleymt,
sonur sæll?« — »Nei!« svaraði Bismarck. — »Getur þú
eigi fyrirgefið, sonur sæll?« — »Af öllu hjarta!« var svar-
ið. — Bismarck var verkmaður mikill, vinnuharður og
kröfufrekur um dugnað, en viðmótsgóður og lítillátur. Enn
verður að geta þess, að hann var snillingur á þýzka
tungu, og ágætur mælskumaður, geðrikur, rökauðugur, en
,ekki að því skapi glæsilegur málrómurinn.
Svo rík var mótstaðan, sem getið er, svo misróma
voru dómarnir, sem sagt var, og svo mikill var maðurinn
fyrir sér, sem nú hefir verið talið um stund. Að standast
slika mót8töðu, að þola slíka dóma og hafa slika mann-
kosti lýsir miklum manni. En meira Jparf til þess að telj-
ast með mestu mönnum sinnar aldar og jafnvel sögunnar.
Til þess þarf veglegt og göfugmannlegt áhugamál. Ein-
mitt þetta skilyrði hafði Bismarck, því að áhugamál hans
var, með orðum Jónasar Hallgrímssonar: ». . . það verkið
sem fegurst er af verkum mannanna, að efla framför og
farsæld heillar þjóðar, sinnar þjóðar og þjóðar feðra
sinna . . . «.
Og lengi hafði þýzku þjóðinni verið þörf sliks manns.
Því að vér vitum það fyrst til Þjóðverja, að þeir voru tvístr-
aðir í smáríki, herskáir menn, sem börðust eigi síður inn-
byrðis en við aðrar þjóðir. A dögum Ágústusar hélt því