Skírnir - 01.04.1916, Page 109

Skirnir]
Utan úr heimi
221
ráði — getur afleiðiðingiu orðið eitt af tvennu. Ánnaðhvort
senda Englendingar (eða aðrir) v ö r u r til að rétta hallann á víx-
ilgangverðinu og Svíar mundu helzt óska þess að fá vörur. Þetta
geta ófriðarþjóðirnar samt ekki gert nú svo að um muni. E ð a
sænsku stjórninni tekst á þenna hátt að halda víxilgangverðinu lágu
á England (og útlönd yfirleitt), en afleiðingin verður að verð á
öllum vörum, sem Svíþjóð flytur til útlanda og útlönd ákveða verð
á, verður lágt í Svíþjóð. Sama máli er að gegna um inn-
flutningsvörur, svo sem t. d. maís, sem bændur kaupa. Maísinn
sem kostar t. d. 240 sh. Jestin, kostar nú, ef víxilgangverðið er
16,90, alls 202 kr. 80 au., eu ef England kæmi víxilgangverðinu
upp í 18 kr. 10 au., kostaði maísinn 217 kr. 20 au. lestin. Inn—
flutningsvörur, sem útlönd ákveða verð á, yrðu því einnig ódýrari
ef Svíþjóð gæti haldið víxilgangverðinu niðri með því að neita að
taka á móti gulli, nema þá gegn lægra verði en vanalega.
Hvað gæti nú England grætt á því að senda gull og hækka
víxilgangverðið frá 16,90 upp í 18,10 á sterlingspundið? Sænskt
smjör yrði að líkindum ekki ódýrara í Englandi. Þar keppir
sænskt smjör við danskt, hollenzkt og ástralskt smjör og ýmsar
aðrar tegundir, og 2 sh. verðið á sænska smjörinu mundi því að
eins lækka, að smjörverð lækkaði yfirleitt á enska markaðinum.
Tilgangur Englendinga er annar. Sænskir bændur yrðu f ú s a r i
áaðsenda smjör sitt til Englands, ef víxilgangverðið
hækkaði, og þeir fengju 12 aurura meira fyrir pundið, en vildu
síður senda það til Þýzkalands, þar sem markið hefði
ekki hækkað. England fengi þá fleiri vörur og gæti
betur kept við þýzka og austurríska kaupendur í hlutlausum löndum.
Tilgangur sænska þingsins var að halda víxilgangverðinu niðri, til
þess að forðast verðhækkun í landinu. Það sem gert er,
er í raun og veru að hindra verðhækkunina meðþví
að hækka tíukrónagullpeninginn í verði Gang-
verðið 16,90 mundi á vanalegum tímum í Svíþjóð svara
til gullsverðs 2300 krónur kílóið, í stað þess að tíukróuagullpen-
ingurinn er rayntaður samkvæmt því að eitt kíló gulls svari til
2480 krónum. Þsgar víxilgangverðið er 16,90, fær þess vegna tíu-
krónagullpeningurinn (og þar með líka seðill) sem hefir inni að halda
4,032 grömm af fínu gulli, hærra verð, eins og hann hefði
inni að halda 4,346 grömm.
Það sem Svíar eru nú að gera er, að reyna að koma í fram-
kvæmd hinni snildarlegu hugsjón ameríska hagfræðingsins I r v-
ings F i s c h e r’ s, um að gera verðlagið (Prisniveau) í landinu stöð-
ugra, með því að breyta gullefninu í myntunum í öfuga átt við breyt-
ingarnar á verðlaginu í landinu. Á þann hátt væri hægt að láta
mynteininguna altaf hafa jafnmikið kaupmagn (»a stabilised doliar«).
Ekki er enn hægt að segja um, hvort Ðanmörk og Noregur
vilji gera það sama. Fulltrúar seðlabankanna þriggja ráðgast fyrst
um það í Stokkhólmi. En ef svo skyldi fara, að Norðurlönd yrðu
ásátt í þessu efni, þá yrði að komast á miklu nánari samvinna
milli seðlabankanna, heldur en hefir verið og sameiginleg forvaxta og