Skírnir - 01.04.1916, Síða 98

210
Utan úr heimi.
[Skírnir
Einnig er hægt að lækka víxilgangverð á útlönd u m h r í ð
með því að fá 1 á n í ú 11 ö n d u m. Þá eykst víxilfúlgan á
útlönd.
Ef v/xilgangverð á útlönd er hátt t i 1 1 e n g d a r, er eina
ráðið við þv/, að auka útflutning og minka neyzluna í landinu.
4. Víxilmarkaðurinn er orðinn alþjóðlegur vegna sím-
auna og gufuskipaferðanna. Ef eitthvert land skuldar öðru landi
fé, en á inni í þriðja Iandinu, þá eru skuldirnar á milli landanna
jafnaðar þannig, að landið greiðir skuldheimtulandinu skuldina með
víxlum á skuldunautslandið (arbitrage). E n g 1 a n d hefir verið
drotnandi á víxla- eða peningamarkaðinum. Sökum þess að Eng-
land hefir verzlað við öll lönd, hefir það haft skuldaviðskifti við
öll lönd og víxlaviðskifti. Víxlar þessir eru viðurkendir af enskum
bönkum og verzlunarhúsum, sem þekt eru um allan heim og þykja
því mjög öruggir. Englendingar hafa ætíð heimtað, að viðskiftamenn
þeirra gæfu út víxla á pund sterling greiðanleg í Englandi. Eng-
land hefir þess vegna orðið að peningamiðstöð og skuldajöfnunar-
stað heimsins og sterlingsvíxillinn að alheimsgjaldmiðli.
Á síðustu árunum fyrir ófriðinn fóru þó bæði markvíxillinn og
frankavíxillinn að koma fram í peningaviðskiftum heimsins í Suður-
ameríku og Litlu-Asíu, og var það einn af liðunum í samkepni
Þýzkalands og Frakklands við England um heimsverzlunina.
Eftir að hafa skýrt frá venjulegum gangi heimsviðskiftanna
mun eg skýra frá áhrifum þeim, sem ófriðurinn hefir haft á þessu
sviði.
II.
Stórveldin höfðu um langan tíma búist undir ófriðinn í fjár-
málum sínum, og sórstaklega höfðu þau lagt stund á að efla
seðlabankana, og var ætlast til að þeir yrðu framkvæmdar-
stjórar ríkisins í fjármálum og atvinnumálum, þegar ófriðinn
bæri að höndum. Einn þátturinn í undirbúningi þessum var
að safna gulli inn í seðlabankana, bæði úr landinu
sjálfu og frá útlöndum. Urðu menn sórstaklega varir við, að stór-
veldin drógu til sín mikið gull frá Vesturheimi í byrjun ársins
1914. Seðlabankarnir söfnuðu gullinu úr landinu sjálfu með því
að gefa út minni seðla en fyr og varð gullið þá óþarft í daglegum
viðskiftum, safnaðist inn í bankahvelfingarnar. Á þenna hátt jók
t. d. þýzki ríkisbankinn gullforða sinn um 440 miljónir marka frá
23. júlí 1911—1914. Rikin ætluðu svo að nota gullið á ófriðar-