Skírnir - 01.04.1916, Page 102

214
(Jtan úr heimi.
[Skírnir
menn ættu þess vegna að búast við hærra og jafnara v/xilgangverði á
England en hin löndin. Yíxilgangverðið á England hækkaði líka
stöðugt framan af, þangað til eitt sterlingspund var í febrúar 1915
jafnt 19 kr. 50 aur., eða 8°/0 yfir ákvæðisverði. Ástæðan til þessa
var að England innheimti þegar í stað hinar miklu víxilkröfur og
sjóðlán, sem það hafði á útlönd, og ýms lönd gerðu mikil kaup á
vörum í Englandi, en þó sórstaklega í Bandaríkjunum. Þess vegna
varð mikil eftirspurn eftir víxlum á England, bæði beint og til að
fá gjaldmiðil á Bandarikin. Menn urðu að greiða vörukaupin út í
hönd, vegna þess að lánstraustið brást, og ennfremur varð útflutn-
iugur til Englands erfiður. I Englandi sjálfu voru einkunnarorðin
»business as usual«. Menn hóldu eins og áður framleiðslunni og
verzluninni áfram og græddu á tá og fingri.
I febrúar 1915 fer svo víxilgangverðið á England að lækka og
lækkar nú jafnt og þótt með] miklum breytingum, þangað til
það er orðið tæpar 17 króuur í desember. Þetta eru afleiðingar
ófriðarins, þýzka neðansjávarófriðarins, sem hefst í febrúar, og
þýzku sigranna. England finnur nú, að heimsveldið er í hættu
statt og breytir stefnu, safnar hundruðum þúsunda hermanna í
herinn og leggur aðaláherzluna á, — eftir dæmi Þjóðverja — að
framleiða ófriðarvörur víðsvegar um landið. Vöruútflutningur
hættir. England lánar Bandamönnum miklar fjárupphæðir. Greiðslu-
viðskiftin verða þá sífelt óhagstæðari Englendingum, en í hag hlut—
lausum löndum, sérstaklega Bandaríkjuuum, því að Englendingar
fara nú að kaupa miklar skotfærabirgðir þaðan, án þess að hafa
vörur til að gjalda með. Yíxilgangverðið á England lækkar í
Bandaríkjunum og danska víxilgangverðið fylgir (arbitrage).
Nú var England í hættu statt. Auk þess að vörur, sem Eng-
lendingar réðu ekki verðinu á, urðu dýrari vegna þess, að gangverö
sterlingspundsins hafði lækkað í útlöndum, þá hætti sterlingsvíxill-
inn nú að vera sífelt jafngildur gjaldmiðill í heimsverzluninni.
Bæði Norðurlönd og Bandaríkin yfirgáfu þess vegna að
mestu sterlingvíxilinn i verzlun sinni innbyrðis og tóku
í hans stað dollaravíxilinn, og auk þess komu fram í heims-
verzluninni bæði krónuv/xillinn og gyllinisvíxillinn, þó að minna
bæri á þeim en dollaravíxlinum. Það var hætt við því, að Eng-
land mundi verða að afsala sér peningamarkaðinum og skuldajöfn-
unaryfirráðunum í hendur Bandaríkjunum. Á svo miklum bylt-
ingatímum, eins og nú eru, hefir vaxtapólitík lítil áhrif a víxla—
gangverðið.