Skírnir - 01.04.1916, Page 111

Skirnir]
Utan úr heimi.
223
og heldur því að eina verði, aS hægt só aS ná í vörurnar og menn
beri trau8t til þess, aS guIliS haldi kaupmagni sínu. ÞjóSirnar
geta komist í sama ástand sem Midas konungur, sem var aS svelta
í hel innan um gullnrúgurnar.
Ennfremur hafa menn í Austurríki frá 1901 komist á þá
skoSun, aShægt só aS vera án gullsins í viSskift-
u m, en nota annan lánsmiSil < þess staS. Hægt só aS halda láns-
miSlinum í ákvæSisverSi bæSi innanlands og utan meS hyggilegri
forvaxta og víxlapólitík. GulliS ætti eftir þessu aS vera ónauS—
synlegt til aS vinna þaS hlutverk aS halda myntfót landsins í
sama verSi sem útlanda.
Af þessum ástæSum halda nú margir hagfræSingar því fram, aS
gulliS só ónauSsynlegt í heiminum sem verS —
mælir, og gulliS munimissa verSsitteftirófrið-
i n n. Haldið er fram, aS eftir ófriSinn muni öll lönd halda áfram
— eins og þau gera nú — aSsækjast eftir vörum. Þeg-
ar þau reyni aS kaupa þær og ófriðarlöndin reyni aS koma lagi á
víxilgangverðin meS þv< aS gjalda meS gulli og kasti þeim 10 mil-
jörSum < gulli, sem bankarnir eiga, út á heimsmarkaðinn, þá muni
engir vilja nó geta tekiS á móti öllu þessu. Gullið muni þá falla
svo mikið < verSi, að þaS hætti að verða almennur verðmælir og
verSi þaðan af einungis notaS < iSnaSi. Ef til vill er hægt aS
skoða þaS sem bendingu < þessa átt, að Sv<þjóS vill ekki lengur
taka við gulli meS ákvæðisverSi.
3. Þá liggur beint fyrir að spyrja um, hvernig ófriðarrfkin
muni fara aS gjalda herkostnaðinn ogrécta viS víxilgang-
verðið gagnvart útlöndum. ÞaS getur ekki tekist, nema
þjóðfélagið leggi alt < sölurnar, og á verði komið »almennri gjald—
skyldu og sparnaðarskyldu«, sem ruenn þekkja ekki dæmi til áður.
Það er heldur ekki óh'klegt að þau ófriðarlöndin, þar sem vi'xil-
gangverðiS hefir fallið mest < verði, muni, þegar friður kemst á,
ákveða að framvegis skuli gjaldmiSill þeirra
að eins gildanokkurnhlutaupprunalegsverðs.
Þá munu engir innlendir nó útlendir skuldheimtumenn fá meira
goldið en það sem yrði ákveðið, að peningarnir framvegis skyldu
gilda, og mundu því tapa. Þykir þv< mjög varhugavert fyrir
banka < hlutlausum löndum aS eiga miklar innieignir < ófriðarlönd-
unum. Bt'kin mundu, ef þau gerðu þetta, < raun og veru verða
gjaldþrota. Þv< lengur sem ófriðurinn stendur, þess meiri
hætta er á að þetta verði. — Einu sinni voru tvær slöngur, sem
bitu < halann hvor á annari og átu hvora aSra upp til agna.
Sórstaklega er mikilsvert fyrir okkur íslendinga, hvernig við-
skiftin við hlutlaus lönd verða. Yið höfum sóð, hvernig Banda-
ríkin hafa náð miklum hluta af heimsyfirráðunum á pen—
ingamarkaðinum, á meðan að England hefir haft fult < fangi
að verjast annarstaðar. Það er ólfklegt að England geti eftir ófrið-
inn fullkomlega náð völdunum aftur á þessu sviSi, þv< að Iönd þau
sem eiga nú ófrið við England, munu áreiðanlega varast, að svo
miklu leyti sem þeim er unt, að nota England sem skuldajöfnun-