Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1953, Síða 62

66
1861 er jörðin þó talin 8,3 hundruð, en 1885 ekki nema 1 hundrað.
Svo 1942 800 kr. og húsin þá 2500 kr. Loks var Strönd talin fara
algjört í eyði 1882. Bóndinn þar, Jón Þórðarson (faðir Jóhanns í
Koti o. fl.), flúði að Gerði í Hvolhreppi, en þaðan árið eftir að Árbæ
á Rangárvöllum og var þar líka síðasti ábúandi, eins og áður er
sagt.
Nýja sagan. Ekki hafa jarðarhús Oddastaðar á Strönd verið mjög
kostuleg. Þau seldust eftir auðnina fyrir 17 krónur og 90 aura.
Við jarðamatið löggilta 1922 er gefin þessi lýsing af Syðri-Strönd:
,,Er nú allt land jarðarinnar uppblásið, nema túnið og lítið eitt út frá
því. Er það nú girt og notað til beitar fyrir hross“. Séra Skúli í Odda
girti þar og notaði fyrir ær á vorin, til slægna á sumrin og fyrir hross
á haustin. I jarðamatinu löggilta 1932 er landverðið talið 600 kr.
virði og er þá leigt hreppnum til afnota. — Eftir það keypti hrepps-
félagið jörðina, byggði þar steinsteypt hús fyrir heimavistarbarna-
skóla, þinghús og fundarhús (1933). Einnig er þar íbúðarhús fyrir
skólastjóra, símstöð og póstafgreiðsla.
Bygging þessi er á túninu, sem bærinn stóð á, en ekkert sést nú
eftir af honum. Strandarhúsið er á háum stað austan við þjóðbraut-
ina og sést úr fjarlægð. Utsýni er mikið og fagurt í allar áttir, en
dökkur blettur í þeirri prýði er þó sandflæmið mikla (Hofssandur)
um langa leið fyrir na. til suðuráttar, og er betra að vera nokkuð
háleitur í þær áttir, því að fögur er yfirbyggingin. Samt geta augun
líka hvílzt á næstu grösum austan við túnið; þar eru Strandabætur
og Síkið á milli, og eins Efri Strandarhóllinn og túnið þar norðaustur-
undan.
Nú á síðari árum hefir líka verið byggt sérstakt býli vestast á tún-
inu rétt við veginn.
8. Lambhagi. Tel ég hann hér á sama hátt og Syðri Strönd í
2. flokki, vegna þess að í eyði hefir jörð sú legið um sinn og bærinn
færður úr stað að líkindum. (Sbr. hjáleiguna). Lambhagi er vestan
við Síkið, 2 km sv. frá Syðri Strönd og 3 km austur frá Odda eða
þar um bil. Byggð er þar komin fyrir 1270, en hefir varla getað
verið víðlend jörð og þó notadrjúg vegna góðra slægna. Hefir og
verið talin 20 hundruð að upphafi, en í jarðamati 1681 ekki nema
10 hundruð, sökum ágangs og eyðingar hjáleigunnar. En furðuleg
breyting er það, að eftir 8 ár er jörðin aftur talin 20 hundruð og eins
1696, og þó leggst hún í eyði 8 árum síðar, 1704. Lýsingin er ekki
fögur 1711: „Lagðist í eyði fyrir 7 árum af sandblástri ... Tún allt
og tóttir þar bærinn stóð er kafið sandi. Engjar eru stórum af sandi