Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1974, Page 101

ÖNDVEGISSÚLUR í EYJAFIRÐI
107
vegissúlur hafi staðið sjálfstætt, ekki verið bundnar grind hússins.
Ýmis ummerki í húsgrunnum frá víkingaöld gætu bent til þess, t. d.
stoðarholur sem sjást víða umhverfis eldstæði og ekki er hægt að
ætla að tengdar séu húslaupnum.
Aðra skýringu setur Eggert Ólafsson fram á þessum eyfirsku
„öndvegissúlum". Hann telur að til forna hafi menn notað „háa
dyrustafi, og ef til vill er þessi norðlenski siður leifar þess“.5 1 riti
Jónasar frá Hrafnagili, Islenzkum þjóðháttum, er sett fram enn
önnur skýring, hér sé „að líkindum leifar af bröndum, er oft voru
settir beggja megin dyra bæja og helzt aðaldyra."6 Ekki er mér
kunnugt um hvaðan þessi vitneskja er komin, en Valtýr Guðmunds-
son ræðir ýtarlega um dyribranda í riti sínu „Privatboligen pá Is-
land i sagatiden". Valtýr telur að brandar þeir, sem nefndir eru í
fornsögum og tengdir eru húsum, séu sama eðlis og vindskeiðar. Þó
mun einhver munur vera þar á sem hann treystir sér ekki til að
útskýra nánar.7 Nú hef ég séð 1 úttektum frá 17. öld að orðið dyra-
brandur þýðir einfaldlega dyrustafur.8
Af víkingaaldarrústum má ráða að ekkert bendir til þess að bæjar-
dyr hafi verið stórar eða íburðarmiklar. Nær undantekningarlaust