Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Blaðsíða 34

36
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
kláru og kvittu stafverki, en efri hlutinn með klæddu þili, slagþili
en ekki standþili. Engin ummerki um gróp sjást ofan í dyrustafa-
bita né í sperrunum neðan, sem á honum hvíla (38. mynd).
Tvennt bendir til þess að fremstu hornstafirnir hafi verið færðir
inn í húsið þegar það var lengt. I fyrsta lagi nær syðri syllan fram
úr staf. I sjálfu sér er það ekki óeðlilegt. Eftir því sem næst verður
komist var það algengt í stafverki. Hinsvegar tekur trénaglagatið í
sylluendanum allan vafa af um það að endinn hlýtur að hafa legið í
staf. I öðru lagi er lengdin á næstfremsta stafgólfinu mun minni en
þeirri innri (5. mynd).
Ekki fer það milli mála, þegar horft er á grunnmynd skemm-
unnar í Hólum, að fjórir stafir skera sig úr, bæði að lögun og stærð,
þeir nr. 2, 5, 7 og 10. Eins og sýnt var fram á hafa nr. 5 og 10 verið
hornstafir í útþili. Nú væri freistandi að halda að skemman hafi
einnig verið stækkuð til austurs um eitt stafgólf, þegar lega innri
stafanna sveru eru höfð í huga. Undir þessa skoðun ýtir sú staðreynd,
að suðursyllan a.m.k. er skeytt í innsta stafgólfi. Við núverandi að-
stæður er erfiðara að sjá slík ummerki norðanmegin. 1 móti þessu
mælir hinsvegar að engin skil eða merki sjást í veggjum sem benda
til að húsið hafi verið lengt. Hugsanlegt er þó að veggirnir báðir
hafi verið teknir eftir að þessi framlenging var gerð. Þeir eru hlaðn-
ir með grjóti upp fyrir miðju, en síðan með torfi úr kvíahnaus sem
e.t.v. bendir til ungrar hleðslu. Best gæti ég þó trúað að skemman
hafi aldrei verið lengd til austurs. Áður en afstaða er tekin, er rétt
að líta nánar á viði hennar allrar. Með sanni má segja, að þeir séu
sinn úr hverri áttinni. Gömlu og nýju ægir saman, það eldra sýnist
reyndar einnig vera komið víða að. Maður á bágt með að trúa að
laggarstrikuðu sperrurnar tvær eigi heima með kílstrikuðu bitunum,
syllunum og stöfunum. Hvað eru stafir 1, 4 og 9 með sín neðri spor að
gera innan um hina, sporlausa? Af þessum þrem eru svo tveir strik-
aðir, en einn striklaus. Kynlegt er það líka og tortryggilegt að fremri
hornstafirnir, sem ég kalla svo, skuli hafa verið með grópi út á hlað
á sínum tíma. Að vísu eru grópin þau arna ofurlítið annars eðlis en
hin, en gróp eru það engu að síður. Hér við bætist sú fræga útskorna
Iíólafjöl í þekjunni og gluggurinn í reisiþilinu. Satt best að segja sýn-
ist mér skemman öll hafa verið byggð upp á sínum tíma með viðar-
leifum úr öðrum húsum og síðan verið fyllt upp í. Að öllu þessu
athuguðu þarf staða innri hornstafanna og skeyting suðursyllunnar
ekki að vera annað en tilviljunin ein (2., 5., 7. og 26. mynd).
Enn skulum við líta á sveru stafina fjóra. Ekki hef ég í annan