Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Blaðsíða 113

SAGA HESTALÆKNINGA Á ÍSLANDI
Bo Almqvist og Árni Björnsson
Doktorsrit George J. Housers: Saga hestalækninga á íslandi
A ndmælaræður
Bo Almqvist:
Margt ótrúlegt gerist í heimi vísindanna. Höfundur doktorsrits þess sem hér
verður andmælt er hvorki íslendingur né við ísland tengdur af ættum og upp-
runa, heldur Kanadamaður, fæddur í Bandaríkjunum. Hann lauk meistaraprófi í
greinum sem ekkert koma íslenskum fræðum við. Hann var búinn að fá sér
stöðu og kominn á þann aldur er flestir hugsa mest um staðfestu og eru lítt
lagðir fyrir að leggja út á ævintýraleiðir. Svo allt í einu virðist hann hafa smit-
ast af ólæknandi tegund bacillus Islandicæ. Hann hóf alveg nýtt nám — fór fyrst
til Svíþjóðar, þar sem hann lagði stund á íslensku, sænsku, þjóðfræði og jafnvel
írsku við Uppsalaháskóla. Síðar fór hann til fsiands, og nú hefur hann lagt
fram doktirsrit, fallegt og mikið að vöxtum, er nefnist Saga hestalækninga á
Islandi.
Það má furðu sæta að eriendur maður skuli hafa skrifað doktorsrít á íslensku
um svo sérstakt og rammíslenskt efni. Slíkt verður ekki afrekað nema með
ást og elju, enda eru þessir eiginleikar snarir þættir í riti doktorsefnisins.
Um ást fræðimanns á viðfangsefni sinu mætti lengi ræða. Án hennar er
verk okkar einskis virði. En ástin getur líka verið hættuleg — hún getur leitt
til þess að menn sjái það sem þeir vilja sjá, fremur en það sem í raun er. Hjá
höfundi þessa rits er líka um sérstaka tegund ástar að ræða: ást erlends manns
á íslenskri menningu. Þessa tegund þekki ég sjálfur vel — ég er lika ástfanginn
á þann hátt. Sú hætta fylgir henni, að stundum kann sitthvað að dyljast fyrir
sjónum manns ef hann verður íslenskari en fslendingar sjálfir. En þó að sagt
sé að ástin geti stundum verið blind er einnig sagt: „Glöggt er gests auga“. Fátt
held ég að sé hollara fyrir fræði lands en að erlendir menn séu meðal þeirra
sem við þau fást.
Þótt ást og elju megi ekki vanta, er það að sjálfsögðu árangurinn sem um
á að dæma við andmæli á doktorsriti. Hvernig hefur doktorsefninu tekist að
vinna það verk sem hann hefur ásett sér? Mig langar nú þegar að taka það
fram að ritið, að mínum dómi, er höfundi og íslenskum fræðum til mikils sóma.
En hvort þetta álit. mitt er nokkurs virði eður ei veltur auðvitað á svari við
þeirri spurningu að hvaða leyti á að telja mig dómbæran um þetta mál.
Þar sem sannleiksást og auðmýkt eru kjarni allra vísindastarfa, ættu menn
er dóm leggja á doktorsrit, eflaust mun oftar en gengur og gerist að viðurkenna
að þeir kunna ekki skil á öllu því sem um er fjallað. Að því er varðar Sögu
hestalækninga á íslandi eru sérstakar ástæður til þess að ég þarf að játa hrein-
skilnislega þekkingarleysi mitt á sumum sviðum ritsins. Á bókarkápunni segir