Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1978, Blaðsíða 24

26
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
grynnra, nær rúmlega dýpt grópsins og liggur milli hinna tveggja
í 12 cm fjarlægð frá því nyrðra. Ofan á næstfremsta bita nr. II eru
fjögur spor og gróp út frá því syðsta út í sperrutá. Miðsporin tvö
eru samhverf um miðju líkt og á miðbitanum, þau eru líka svipuð
að stærð og bilið á milli þeirra næstum það sama eða 63.5 cm. Hin
sporin tvö samsvara svo að lögun og stöðu sporunum á næstinnsta
bita. Á skálabita nr. I eru fjögur spor, eitt stórt og nær í gegnum
bitann og þrjú minni jafnstór. Tvö annarsvegar miðsporsins en eitt
hinsvegar (14. mynd).
Hvers konar smíð hefur nú verið í þessum grópum og sporum?
Ekki verður þeirri hugsun varist að hér séu komin ummerki eftir
dyrustafi, rúmstuðla og þil. Miðbitinn er efnismeiri en önnur þver-
tré skálans að fremsta bita undanskildum, enda eru smíðaummerki
neðst á honum, auðsæilega spor eftir dyrustafi, dróttir og þil. Um
grunna sporið er vandara að segja. Ekkert í íslenskri eða norskri
stafsmíð samsvarar því. Enga skýringu kann ég á tilvist þess. Ekkert
gróp er í stöfum þeim tveim sem uppi halda miðbitanum. Ýtir það
undir þá skoðun að stöfum hafi verið víxlað eða þeir hreinlega end-
urnýjaðir. Stafur nr. 9 er með grópi, sem gæti verið undan heilþili,
og hefði þá einhvern tíma stutt undir annan enda miðbitans. Engin
vissa er þó fyrir því og ekkert strik er á honum sem bendir til þess.
Hafi bitinn frá upphafi vega verið þar sem hann er nú, bend-
ir það til þess, að skálinn hafi verið þiljaður í sundur í miðju
í kvenna- og karlaskála. Miðbitinn gat einnig hafa verið fluttur til
við endurbyggingu. Tveir staðir koma þá til greina, þ.e.a.s. við
stafna. Nú er auðsjáanlega upprunalegur biti við innstafn. Sá stað-
ur er þá úr sögunni. Hvað með útstafninn ? Bitinn þar gæti og verið
á sínum stað. Flest bendir því til þess, að skálinn hafi einhvern tíma
verið sundurþiljaður, en þó aðeins undir bita.
Auðvitað kemur manni ekkert annað í hug en rúmstafir, þegar at-
hyglin beinist að sporunum á næstinnsta bita. Undarlegt er hversu
rúmstæðin hafa verið mjó, 76 cm það nyrðra og 56 cm það syðra.
Látum vera það breiðara, þó mjótt sé, en 56 cm breið rekkja er
varla nema handa barni. 1 úttektum hef ég rekist á barnarúm í skál-
um, en þau eru þá vanalega þversum við stafna. Hefur þá skálinn
líka verið mjókkaður? Óneitanlega dettur manni það í hug.
Tortryggileg eru og sporin ofan á næstfremsta bita. Hefur honum
ekki verið snúið við? A.m.k. eru engin spor í sperrunum fyrir ofan,
sem samsvari bitasporunum. Hafi sporin eitt sinn snúið niður, væri
hægt að skýra grópið sem leifar stafn- eða lokrekkjuþils, og sporin