Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Page 88

92
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Flestir stafirnir eru jafnstórir, hæðin sem næst 3,5 cm, en fáeinir eru stærri,
einkum N í NAFN og J í JÖRÐU. Síðari hluti grafskriftarinnar er með smærra
letri, um 2,5 cm en þó hástafaletri einnig, og fyrsti stafur í hverri línu þó
stærri en hinir.
Aletrunin er öll auðskilin. Aðeins er orðið "leiddur" í fyrstu línu nútíðar-
fólki framandlegt. I orðabók Blöndals er það merkt sem gamalt orð eða fall-
ið úr daglegu máli, en merking þess er "grafinn", sbr. orðið "leiði".
Leturskerinn hefur greinilega verið listamaður og hlýtur að hafa lært
skurðlist í skóla ytra. Enginn ólærður íslenzkur tréskeri getur hafa skorið þá
leturgerð sem hér sést og af slíkri færni. Ekki er um marga nafnkennda skól-
aða menn að ræða, sem höfðu lærdóm og færni til að skera á þennan hátt.
Strax kemur í hugann nafn Jóns Hallgrímssonar, í Kasthvammi í Laxárdal
og víðar, sem öruggt má telja að gert hafi grafskriftina úr Þverárkirkju. En
þótt svipur og yfirbragð grafskriftar þessarar sé nokkuð keimlíkur í heild
grafskriftum eftir Jón, einkum grafskriftinni úr Þverárkirkju, eru hér ýmis
frávik í leturgerðinni sem ekki þekkjast í kunnum verkum hans og eins
vantar ýmis skrauteinkenni á þessa grafskrift, sem við þekkjum á öruggum
verkum Jóns og búast hefði mátt við að sjá hér. - Grafskriftin sést ekki
nefnd í vísitasíum kirkjunnar, enda munu slíkir gripir tæpast hafa verið
taldir til eigna kirknanna sjálfra.
Það kemur enda fljótt í ljós, að Jón Hallgrímsson hefur ekki skorið þessa
grafskrift. Hann deyr í marz 1808 en sr. Vigfús 7. ágúst sama ár. Er þá aðeins
einn maður norðanlands, sem vitað er að hafði lærdóm og kunnáttu til að
skera letur með þessum hætti, en það er Gunnlaugur Briem sýslumaður,
sem þá bjó á Kjarna við Eyjafjörð.
Gunnlaugur Briem var fæddur 13. jan. 1773 að Brjánslæk, sonur séra Guð-
brands Sigurðssonar prests þar og konu hans Sigríðar Jónsdóttur. Hann ólst
upp hjá séra Birni Halldórssyni í Sauðlauksdal er lét hann sigla til Kaup-
mannahafnar 1788 og nam hann þar höggmyndasmíð í 7 ár, "bílætahögg"
eins og Jón Espólín segir. Lauk hann því námi og fékk góðan vitnisburð
kennara síns 1795 og hlaut silfurpening að verðlaunum frá listaháskólanum
sama ár. Síðan las hann lög og varð lögsagnari Jóns sýslumanns Jakobs-
sonar að Espihóli 1799. Hann dvaldist um hríð syðra og veturinn 1803
veitti hann tilsögn í teikningu í Reykjavíkurskóla þeim nemendum sem
vildu.
Hann bjó í Arnarbæli á Fellsströnd um skeið en 1805 fékk hann Vaðla-
þing og tók við því 1807 og hélt til dauðadags. Hann bjó á Kjarna við Akur-
eyri til 1815 en síðan að Grund í Eyjafirði til dauðadags 17. febr. 1834. Kona
hans var Valgerður Arnadóttir prófasts í Holti undir Eyjafjöllum Sigurðs-
sonar.