Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Síða 95

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Síða 95
Orri Vésteinsson KIRKJA OG KIRKJUGARÐUR í NESI VIÐ SELTJÖRN I Básendaveðrinu aðfaranótt 9. janúar 1799 fauk síðasta kirkjan í Nesi við Seltjörn. Hún var aðeins tæplega fimmtán ára gömul en 1785 höfðu kirkjubændur í Nesi, þeir Jón Sveinsson landlækirir og Björn Jónsson apótekari, látið byggja þar glæsilega nýja timburkirkju. Kirkjan, sem hún leysti af hólmi, var byggð 1675. Hún var með hliðarveggi úr torfi og grjóti og hefur verið dæmigerð fyrir bændakirkjur á stórbýlum á sínum tíma. Sú kirkja hafði lengi verið hrörleg og þrátt fyrir margvíslegar tilraunir til endurbóta varð að lokum ekki komist hjá því að reisa nýja kirkju frá grunni. Nýja kirkjan var bæði stór og vönduð og með gríðarháum klukkuturni, sem hefur átt fáa sína líka á íslandi. Hún var líka eingöngu úr timbri, sem var nálega einstakt á seinni hluta 18. aldar þegar fiestar kirkjur voru með torf- veggjum, og er greinilegt af lýsingum að hvergi var til sparað við gerð henn- ar og að hin nýja kirkja hefur átt að sóma sér vel við hlið steinhússins, sem byggt hafði verið fyrir landlækninn í Nesi 1761-65. Þó að nýja kirkjan hafi verið glæsileg þá var hún þó ekki úr steini eins og kirkjurnar í Viðey og á Bessastöðum, sem byggðar höfðu verið um tuttugu árum fyrr. Tími steinhúsanna var að líða undir lok og sömuleiðis var upp- bygging á embættismannabústöðum í nágrenni Reykjavíkur að stöðvast. Nýja kirkjan í Nesi var raunar síðasta stórbyggingin, sem reist var í nágrenni Reykjavíkur á seinni hluta 18. aldar, og ein sú fyrsta til að verða útþenslu Reykjavíkur að bráð. Sama ár og hún reis af grunni var ákveðið að flytja biskupsstól frá Skálholti til Reykjavíkur og 1790 hófst bygging nýrrar dóm- kirkju úr steini þar. Eftir að hin nýja dómkirkja var vígð 1794 var ákveðið að stækka Reykjavíkursókn með því að leggja kirkjurnar í Laugarnesi og Nesi niður og sameina allar þrjár sóknirnar með kirkju í Reykjavík. Kirkjan í Laugarnesi var aflögð strax 1794 en áætlanir þessar mættu meiri andstöðu í Nessókn og var Neskirkja ekki lögð niður fyrr en 1797. Eftir að kirkjan var aflögð var byggingin seld apótekaranum í Nesi og mun hann hafa notað hana m.a. til að þurrka í lyfjagrös þar til hún fauk.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.