Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1995, Page 99

KIRKJA OG KIRKJUGARÐUR I NESI VIÐ SELTJORN
103
Austasta rústasvæðið, sem fram kom við jarðsjármælingu 1995 og þá
þegar var talið vera kirkjugrunnur, er í norðvesturhorni lóðarinnar Neströð
7 (sjá 5. mynd). Þar sér raunar móta fyrir ferhyrndri tóft með útbyggingu til
austurs á yfirborði og kemur hún skýrt fram á yfirborðsmælingu (sjá 1. mynd).
Þó að ekki séu til neinar ótvíræðar heimildir um staðsetningu kirkjunnar
hefur löngum verið bent á svæðið austan við stofuna sem kirkjustæðið.
Gamli torfbærinn í Nesi stóð austan stofunnar en ekki er vitað um neinar
9
byggingar austan bæjarstæðisins eftir að kirkjan fauk. Einnig liafa komið í
Ijós grafir bæði norðan og sunnan við þetta svæði. Arið 1979 komu í ljós
þrjár beinagrindur í hitaveituskurði sunnan við Neströð, fast norðvestan
við norðvesturhúshorn á Neströð 7. Við viðgerð á sömu hitaveitulögn í
febrúar 1994 var aftur komið niður á bein á þessum stað. I ágúst 1980 fund-
ust mannabein um 6 metra vestan við suðvesturhúshorn á Neströð 7 þegar
12
verið var að taka þar möl. Sá fundur var ekki kannaður og voru beinin sett
aftur niður á svipuðum slóðum.
Grafirnar sem fundust í hitaveituskurði 1979 og vestan við suðvestur-
horn Nestraðar 7 1980 benda til að á milli þeirra staða hafi kirkjan verið.
Norðan við hitaveituskurðinn munu traðirnar heim að Nesi hafa legið, og
þar norðan við snarlækkar hóllinn, þannig að ekki er líklegt að kirkjugarð-
urinn hafi náð lengra í norður en 10-15 m frá skurðinum. Sama á við að sunn-
anverðu. Grafirnar sem í ljós komu við húshornið eru alveg á brún hólsins
og þar sunnanvið hefur tekið við aflíðandi brekka sem hæpið er að grafið
hafi verið í, þó það sé ekki óhugsandi. Næst húsinu er nú uppfylling en vest-
ar er alldjúp hvilft sem sýnir hversu bratt laefur verið niður af hólnum áður
en byrjað var að byggja upp að honum að austan. Ekki munu hafa komið
upp nein mannabein þegar grafið var fyrir grunni íbúðarhússins í Neströð
7 og bendir það til að kirkjugarðurinn hafi ekki náð lengra í austur en það.
I skurðum þeim, sem Vilhjálmur O. Vilhjálmsson gróf 1989, komu í ljós þétt
mannvistarlög úr íbúðarhúsum og er ljóst að kirkjugarðurinn hefur ekki
náð svo langt í vestur. Svæðið, þar sem kirkjugrunnsins var að leita, var því
um 50x50 m að stærð, milli Nestraðar 7 að austan, Lyfjafræðisafns að norð-
an, línu 10-15 m austan við Nesstofu að vestan og hólbrúnarinnar að sunn-
an. Á lóðinni vestan við íbúðarhúsið Neströð 7 sést móta fyrir ferhyrndu
mannvirki en jarðsjármælingar sem gerðar voru 1994 höfðu bent til að auk
þeirrar rústar væru tvö rústasvæði nær Nesstofu.
Með tilliti til þessara vísbendinga var ákveðið að gera nákvæma yfir-
borðsmælingu af svæði þessu. Þó að túnsnepillinn milli Nesstofu og Nes-
traðar 7 hafi greinilega verið sléttaður á þessari öld þá má greina þar mis-
fellur á yfirborði, sem gætu verið merki um mannvirkjaleifar undir sverðin-
um. Yfirborðsmæling miðaði að því að fá heildarmynd af þessum misfellum