Eimreiðin - 01.01.1895, Page 8

betur sýnt, hver rnunur er á akbraut og járnbraut en það, að ak-
brautin sí og œ kostar peninga, en járnbrautin skilar peningunum aptur.
Þetta skýrist einkar vel við töflu, sem tekin er upp í frumvarpið
(bls. 62—63), þessi tafla sýnir, að á öllum þeim járnbrautum,
sem hingað til hafa lagðar verið hjer í landi, hafa tekjurnar smám-
saman orðið meiri en útgjöldin. Þessi hefur reyndin orðið á hjer
eins og annars staðar, þótt eigi væri gert ráð fyrir meiru í fyrst-
unni, en að tekjur og útgjöld stæðust á með tímanum og menn
þættust þá góðu bættir. Járnbrautin er eins og trje, sem er gróður-
sett; það vex sjálfkrafa og ber ár frá ári meiri og meiri ávöxt,
þangað til það hefur náð þvi hæsta þroskatakmarki, sem eðlislög
náttúrunnar hafa sett því.
Verða menn ekki að taka undir með spámanninum Esaias og
segja að »lífsandi (lifgjafi) búi í hjólunum«, þegar menn t. d. sjá,
hve mikill lífgjafi Eystridalabrautin hefur verið fyrir þau norðlægu
dalahjeruð, er hún liggur um, hversu fólksljöldi þeirra hefur vaxið
og hversu mjólkurbúsafurðir þeirra alltaf eru að fá meiri og meiri
þýðingu, sem járnbrautahagskýrslur vorar sýna svo Ijóslega. Eða
berum t. d. Eystridali, sem járnbraut liggur um, saman við Guð-
brandsdali og Valdres, þar sem engin járnbraut hefurverið til þessa.
Þar sem íbúatala Eystridala hefur aukizt um 14 °/0 síðan 1865,
hefur íbúum Guðbrandsdala fækkað um 19% og á Valdresi um
17%. I frumvarpinu (bls. 11) er sýnt og sannað, að alveg sama
verður ofan á, er hin önnur dalahjeruð vor eru borin saman. Og
hvað skortur á framtakssemi og framsýni hefur kostað oss að því
er snertir fólksfækkun og apturför í velmegun, má sjá eins og í
einu lagi í einni af yfirlitstöflum þeim, er fylgja frumvarpinu.
Þessi tafla sýnir, að ibúatal landsins ætti nú að vera 3 miljónir í
staðinn fyrir 2, ef vjer hefðum getað veitt heimaalningum hverrar
byggðar viðlíka góð lifsskilyrði og þau, sem hlotnazt hafa þeim
hjeruðum, er bezt hafa verið sett að því er snertir tímageng sam-
göngufæri (tidsmæssige samfærdselsmidler). Sóun á mannafla er í
rauninni sú eyðsla, sem sizt af öllu verður varin. Um leið og vjer
vísum til ritgjörðar skrifstofustjóra Kiærs »um peningagildi manns-
ins« í landshagfræðis-tímariti voru fyrir 1892 skulum vjer hjer
að eins minna á, að 15 ára svein eða stúlku úr flokki verkalýðsins
má meta á hjer um bil 3000 kr., þegar eingöngu er miðað við
uppeldiskostnaðinn, en tvítugan yngismann eða yngismey, sem
fengið hefur meðalmenningu, á 9 til 10,000 kr. Miljón slíkra