Eimreiðin - 01.01.1895, Side 22

22
Skúli máli sínu svo fyrir áður hann fór, að stjórnin hjet honum
fulltingi sínu og var fastráðin í að ljetta svo mikið undir með
stofnununum sem hún frekast rnætti, án þess allt of áþreifanlega
að ganga í berhögg við verzlunarfjelagið.
Með vorinu hjelt Skúli heirn á leið með áhöld og ýmislegt,
er til stofnananna þurfti. Tók hann með sjer 15 bændur frá Dan-
mörku og Noregi til að hefja akuryrkju, 2 beykira, timbursmið og
sútara. Til að veita ullarverksmiðjunum forstöðu hafði hann ráðið
ungan mann, Danenberg að nafni, er lagt hafði stund á þá iðn í
Kaupmannahöfn. Var ákveðið að reisa verksmiðjuhúsin í Reykja-
vik, en Danenberg settist til bráðabirgða að á Bessastöðum með
áhöld sín. Nú var tekið til óspiltra málanna, duggurnar gerðar út
til fiskiveiða, bændunum jafnað niður víðsvegar um landið, verk-
smiðjuhús reist í Reykjavík og þófaramylna við Elliðaárnar. Auk
þessa var nokkru síðar tekið til brennisteinsgjörðar í Krísuvík.
Lítið varð þó að gert með ýmislegt af þessu hið fyrsta árið, því
ótíð var hin mesta bæði til lands og sjávar. Tók nú von bráðar
að þrjóta fje það, er hluthafendur rjeðu yfir, en bráða nauðsyn bar
til að halda fyrirtækinu tafarlaust áfram, ef eigi skyldi koma aptur-
kippur í það. Fór Skúli því enn á ný utan og fjekk talið konung
á að leggja fram meira fje.
Sú varð raunin á, sem Skúli hugði, að verzlunarfjelagið ljet
eigi á löngu líða áður það greip til vopna móti stofnununum og
gerði þeim óhægt fyrir í ýmsu. Kaupmenn neituðu að selja þeirn
skinn til sútunar og ull til klæðagjörðar við lægra verði, en þessar
vörur seldust fyrir í Kaupmannahöfn, og eigi vildu þeir taka ketið
af fje því, er hluthafendur slátruðu til þess að fá þetta tvennt til
stofnananna, svo þeir urðu að sitja uppi með það sjálfir og sköð-
uðust stórum. Þó varð nokkur bót ráðin á þessu, er Skúli fjekk
talið stjórnina á að leyfa hluthafendum, þvert ofan í verzlunarsam-
ninginn, að flytja ket sitt til Hafnar og selja þar, ef kaupmenn eigi
vildu veita því móttöku. Enn frernur var verzlunarfjelaginu boðið
að kaupa klæði sín af stofnununum, en fjelagsstjórnin komst því
miður á snoðir um þetta áður brjefið kom út og flýtti sjer að kaupa
ósköpin öll af klæði í Danmörku. Þegar svo skipunin birtist, færði
fjelagið það sjer til afsökunar, að það sæti uppi með klæðabirgðir
til fleiri ára og þyrfti því eigi á klæðavöru stofnananna að halda.
Þannig beitti fjelagið ýmsum brögðum til að drepa niður framfara-
tilraunir landsmanna.