Eimreiðin - 01.01.1895, Síða 29

29
röð, Dan í broddi fylkingar, en Kristján 4. rak lestina. Enn fremur gaf
hann drykkjarhorn það, sem sjá má af mynd þessari eða »stórt svart
islenzkt horn silfurbúið«. Horn þetta er enn til og er það nú sem stendur
geymt í Rosenborgarhöll, en í ráði er að geyma það i hinu nýja ráð-
húsi bæjarins, er nú er verið að reisa. Pess má geta, að þótt horn þetta
sje kallað íslenzkt, er það þó óvist, þvi orðið »íslenzkur« var stundum
notað í danskri tungu á þeim tímum í sömu þýðingu eins og norrænn
eða fornnorrænn. Bókmenntir vorar hinar fornu höfðu bæði þessi og
ýms önnur áhrif i för með sjer, þá er menn tóku að kynnast þeim.
B. Th. M.
Latínuskólinn.
Við Islendingar eigum, sem von er, ekki rnarga skóla, en því fremur
ættum við að láta okkur vera annt um, að þessir fáu skólar, sem við
eigum, væru í sem beztu lagi. Eptir því sem á stendur hjá okkur geturn
við reyndar varla búizt við þvi, að prestaskólinn, læknaskólinn og jafnvel
gagnfræðaskólar vorir og barnaskólar geti staðið útlendum skólum á sporði.
Aptur ætti latinuskólinn að geta staðið erlendum latinuskólum nokkurn
veginn jafnfætis, því kennarar við þann skóla fá alla sömu menntun sem
kennarar við sams konar skóla erlendis, og þar sem hann er algerlega
kostaður af opinberu fje, er líklegt að sjeð sje um, að hann hafi flest
eða öll þau áhöld, sem nauðsynleg eru til þess að kennslan geti orðið
í góðu lagi. Latinuskólinn hefur líka jafnan verið talinn bezti skólinn
okkar og menn munu almennt álíta, að hann sje i engu lakari en sams
konar skólar erlendis. En fari maður að bera hann saman við latínu-
skóla i Danmörku, verður þó allt annað ofan á. Það kemur þá í ljós,
að hann er langljelegasti latinuskólinn i öllu Danaveldi. Leir skólar verða
nefnilega að teljast beztir, sem útskrifa flesta lærisveina með 1. einkunn,
en fæsta með 2. eða 3. einkunn, en hinir ljelegastir, þar sem hið gagn-
stæða á sjer stað. »Af ávöxtunum skuluð þjer þekkja þá«.
Til þess nú að sýna þetta svart á hvitu, skulum vjer fyrst bera
latinuskólann i Rvik saman við nokkra einstaka skóla í Danmörku um
10 ára bil (1884—93) og siðan saman við alla danska latinuskóla. Af
hinum einstöku skólum tökum vjer fyrst Metropólítanskólann í Khöfn;
hann er rikisskóli (eini rikisskólinn í Höfn) eins og Rvikurskólinn og
líka eingöngu latínuskóli, þar sem hjer um bil allir latinuskólar í Dan-
mörku annars eru jafnframt bæði gagnfræðaskólar og barnaskólar. Auk
þess er Rvikurskólinn í öllu verulegu sniðinn eptir Metrópólitanskólanum.
fvi næst tökum vjer til samanburðar einn af þeim latínuskólum í Khöfn,
sem engan styrk hafa af opinberu fje, eða hinum svo kölluðu »privat«-
skólum, nefnilega Borgardyggðarskólann á Kristjánshöfn (nú i Helgulands-
götu). Pá veljum vjer tvo skóla utan Khafnar, sem eru fremur afskekktir,
annan á Jótlandi, latínuskólann i Ripum, hinn á Borgundarhólmi, latínu-
skólann i Ronne, og ætti Rvikurskóla ekki að vera ofvaxið að bera sig
saman við þá.