Eimreiðin


Eimreiðin - 01.01.1895, Síða 78

Eimreiðin - 01.01.1895, Síða 78
7§ io. aldar, og ræöur hann það einkum af ýmsum orðum og orðmyndum, sem koma fyrir í þeim, er hann ætlar að geti ekki átt svo háan aldur. Ynglingatal heldur hann sje ort um einhvern Rögnvald, er hafi verið norrænn herkonungur fyrir vestan haf, af Þjóðólfi úr Hvini hinum yngra, er var uppi á io. öld og sagt er í Skáldatali að hafi kveðið um Strút-Harald jarl. Sonar þessa Þjóðólfs er getið í Svoldarbardaga og sjálfur var hann sonarsonur Þjóðólfs hins eldra. Álítur B. að íslenzkir sagnaritarar hafi hjer farið nafna villt og eignað afanurn (Þ. skáldi Haralds hárfagra) það sem var eptir sonarson hans, af því að báðir báru sama nafn (Þ. úr Hvini). Eins og við var að búast af öðrum eins ritsnillingi og B. er, er mikið af lærdómi í þessari bók og margt á henni að græða. En nú er að sjá hvað dr. Finnur segir, því varla mun hann láta henni ósvarað. RANNSÓKNIR Á GRÆNLANDI. Það hefur lengi leikið mikill vafi á því, hvernig húsaskipan hafi verið háttað á íslandi á söguöldinni. Áður álitu menn, að fornmenn hefðu að eins haft eitt stört íbúðarhús, hinn svo nefnda skdla, þar sem menn hefðu bæði matreitt, etið og drukkið, setið og sofið o. s. frv. Þéssi skoðun hafði verið ríkjandi í heila öld eða lengur, þegar dr. Valtýr Guðmunds- son árið 1889 gaf út bók sína um húsaskipan Islendinga á söguöldinni. En í henni sýndi hann fram á, að samkvæmt sögunum hefðu nienn á 9. og 10. öld að minnsta kosti haft 3 innihús eða herbergi, stofu, er menn hefðu setið í, etið og drukkið í, búr og eldhús, er bæði hefði verið matreiðsluhús og svefnhús. En á seinni hluta 10. aldar hefðu menn almennt tekið að skilja svefnhúsið frá eld- húsinu, og hefði hið nýja svefnhús verið kallað skdli.1 Um árið 1000 hefðu því bæjarhúsin alls staðar verið að minnsta kosti 4. En þótt sögurnar sýndu þetta, var allt af hægt að segja, að þær kynnu að hafa rangt fyrir sjer í því, því rnjög hætt væri við, að þær lýstu ffemur þeirri húsaskipan, er tíðkaðist, þegar þær vóru færðar í letur, heldur en þeirri, sem var almenn, þegar sögurnar fóru fram. Úr þessu gátu rannsóknir á rústum af býlum fornmanna einar fyllilega skorið. En hjer var ekki svo hægt um leik, því þær húsaleifar frá fornöldinni, sem kunna að vera til á íslandi, eru að vonum svo óglöggvar og eyðilagðar, að lítt eða ekki er á þeim byggjandi. En frá Islandi byggðist Grænland um lok 10. aldar og mátti því gera ráð fyrir að menn hefðu fylgt sama byggingarlagi þar sem á Islandi. Nú lagðist byggð íslendinga á Grænlandi allt i einu í eyði og standa því bæja- rústirnar þar víðast hvar alveg óhaggaðar eins og þær vóru, er byggðin lagðist í eyði. Með því að rannsaka þessar rústir mátti því búast við að óyggjandi sönnun fengist fyrir því, hvernig húsaskipun fornmanna hefði verið. Nú er búið að rannsaka mikinn fjölda af þessum bæjarústum á Grænlandi. Á síðastliðnu sumri sendu Danir þangað nokkra menn undir forustu liðsforingja (Premierhjtnant) Daniel Bruun’s, og grófu þeir í tjölda af fommannabýlum og tóku myndir af þeim. Hefur Bruun, síðan hann kom heirn, bæði haldið fyrirlestra um rannsóknir sínar (og urn leið sýnt myndir af bæjarústum) og gefið út skýrslu um þær, sem prentuð er í »Geografisk Tidsskriftn (1894, 13. b., 1.—2. h.). Þar segir meðal annars svo: »Bæirnir eru alveg eins og hinir forníslenzku bæir, eins og rannsóknir dr. Valtýs hafa sýnt að þeir hafi verið. Þar eru allar sömu tilbreyting- arnar sem á Islandi, allt frá hinu elzta byggingarsniði, þar sem bæjarhúsin (stofan, skdlinn, eldhusiö, búrið o. s. ffv.) standa hvert af enda annars i einni röð, og til þess bæjarlags, er siðast varð ofan á, þar sem húsunum er skipað í tvær eða þrjár raðir tveim megin við göng, er liggja í gegn um miðjan bæinn.« 1 Sbr. greinina úr Grdgds hjer að framan (bls. 46), sem virðist stafa frá 10. öld urn það leyti, er hið nýja svefnhús (skdlinn) var að ryðja sjer til rúms.

x

Eimreiðin

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.