Eimreiðin - 01.01.1899, Page 63

63
bein undantekning frá alríkislögunum, bæði að því er snertir ákœru-
valdið i íslenzkum sérmálum og dómstól þann, er dæma eigi í
þeim. Stjórnarskráin (3. gr.) gefur alþingi skýlausan rétt til þess
að lögsækja ráðgjafann fyrir Island, án nokkurrar hliðsjónar á
því, hvar brotið er framið, í rikisráðinu eða utan þess. Og hún
ákveður jafnskýlaust og undantekningarlaust, að hæstiréttur ríkisins
(en ekki ríkisrétturinn) skuli dæma mál þau, er alþingi höíðar á
hendur ráðgjafanum (2. ákv. um stundarsakir). Þetta er lika bein
og sjáifsögð afleiðing af því, að ráðgjafinn fyrir Island er skipaður
samkvæmt stjórnarskránni, en ekki eins og hinir aðrir ráðgjafar
samkvæmt grundvallarlögum Dana eða alríkislögunum. Nú getur
enginn borið ábyrgð á ályktunum konungs í íslenzkum sérmálum
í rikisráðinu, nema Islandsráðgjafmn einn, og því getur, að því er
þau snertir, ekkert annað ákæruvald né dómstóll komið til greina,
en einmitt það ákæruvald og sá dómstóll, er stjórnarskráin til-
tekur. Að neita þessu væri sama sem að neita gildi stjórnarskrár-
innar.
Því hefir enn fremur verið haldið fram af mönnum, sem þó
annars ekki fallast á áðurtalda villukenning um ábyrgðina alment,
að jafnvel þótt vér fengjum sérstakan ráðgjafa, eins og ráð er fyrir
gert i stjórnartilboðinu, þá mundi hann verða að greiða atkvæði
um dönsk mál, ef hann sæti i ríkisráðinu; og þá kynni danska
ákæruvaldið að geta látið hann sæta ábyrgð, jafnvel þótt hann væri
í fullu samræmi við alþingi.
Þetta er heldur ekki á réttum rökum bygt. Ráðgjafinn á ekki
að hafa öðrum málum að sinna, en sérmálum Islands einum. Og
í þeim er ákæruvaldið, eins og áður er sýnt, hjá alþingi og kon-
ungi, en engum öðrum (eftir hinu nýja fyrirkomulagi). Þeir sem
hafa haldið því fram, að hið danska ákæruvald kynni samt að geta
látið hann sæta ábyrgð fyrir afskifti hans af dönskum málum, af
því að það leiddi af ríkisráðssetu hans, að hann yrði að greiða
atkvæði um þau í ríkisráðinu, hafa bygt á þeirri röngu skoðun,
að atkvœðagreiðsla færi fram í ríkisráðinu. En þar sem það nú er
víst, að engin atkvæðagreiðsla getur nokkurn tíma átt sér stað í
ríkisráðinu, þá getur slikt ekki komið til greina. Þess má líka
geta, að hinn núverandi ráðgjafi Islands hefir munnlega afdráttar-
laust lýst yfir þeirri skoðun sinni, að svo framarlega sem hið
danska ákæruvald (fólksþingið) gerði tilraun til þess, að höfða mál
gegn Islandsráðgjafanum fyrir aðgerðir hans í íslenzkum málum